Người Hà Nội, Tết và Hồ Gươm

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Từ cửa ngõ phía Nam, chạy theo phố Huế, đến hết phố Hàng Bài là bắt đầu vào “địa phận” của Hồ Gươm. Con đường Đinh Tiên Hoàng như một cánh cung ôm gọn cả một mặt  phía Tây Bắc Hồ được bắt đầu là Bách hóa Tổng hợp Bờ Hồ ngày xưa (nay đã thành Trung tâm thương mại Tràng Tiền Plaza)… 

Trời cuối năm bàng bạc, mưa xuân bay phấp phới, nhưng chẳng ai muốn mặc áo mưa. Bởi, ai cũng muốn được cảm nhận tới tận da thịt cái không khí lành lạnh tê buốt ấy. Người vội vã, kẻ thong dong, nhưng khi đến “địa phận” của Hồ Gươm, ai cũng muốn đi chậm lại một chút.

Chẳng ở đâu, không khí tết lại rõ rệt như ở nơi này.

Với tôi, không có thủ đô nào trên thế giới lại có hồ đẹp đến thế… Những hàng liễu lơ thơ, e ấp như những cô gái thướt tha đứng cạnh bờ hồ, tô điểm cho mặt hồ xanh ngắt. 

Mà cũng thật kỳ lạ, Hồ Gươm hợp lắm, rất hợp với dáng liễu rủ ven hồ, mà xinh hơn nữa phải có cô gái mặc áo dài với chiếc nón lá làng Chuông cầm tay đung đưa, lúng liếng. Chứ nếu có một anh lực điền đứng cạnh thì lại hết đỗi vô duyên, không chịu nổi. 

Hồ Gươm nhỏ nhắn như mắt cô gái đẹp chỉ khẽ chớp hàng mi liễu là đã thu hút được bao nhiêu tâm hồn thi sĩ… Đã có bao nhiêu bài thơ được sáng tác bên những chiếc ghế đá ven hồ, và rất nhiều bài hát về Hà Nội có gắn với hình ảnh Hồ Gươm.
Có mấy họa sĩ Hà Nội mà không một lần vẽ cảnh Hồ Gươm, có bao anh chụp ảnh, hay khách du lịch không có cho mình ít nhất vài tấm hình liễu rủ mặt hồ?... 

Hồ Gươm cứ lặng lẽ cuốn hút người ta như thế, không ồn ào như hồ Tây rộng lớn, không xô bồ như hồ Thiền Quang, hay hồ Ba Mẫu, Bảy Mẫu…

Hà Nội có nhiều thay đổi, nhưng Hồ Gươm bao đời vẫn thế. Nó đã chứng kiến sự lớn lên, ra đi của bao số phận con người, nó gắn bó với người Hà Nội như những người bạn tri giao. 

Với ông Hoàng Đình Hải, một người đã gắn bó cả đời với phố cổ, thì Hồ Gươm chính là một người bạn và luôn chiếm một vị trí quan trọng trong trái tim ông. Và đặc biệt những ngày cuối năm, ông thường dành nhiều thời gian hơn để đi dạo, ngồi ngắm cảnh hồ, ngắm người qua lại: 'Tôi là người sống từ bé ở Hà Nội, gia đình nhiều đời sống trong khu phố cổ, nên bờ Hồ gắn bó với tôi từ hồi bé đến bây giờ, rất nhiều kỷ niệm. Hồi còn trẻ chưa lập gia đình, bạn bè đi chơi với nhau, những ngày lễ, những ngày trung thu, ngồi với nhau cùng ngắm trăng rất vui vẻ. Sau này lớn lên, Bờ Hồ lại gắn với những tình cảm, kỷ niệm của thời thanh niên, tình cảm giữa nam nữ. Cho nên khi ngồi đây lại nhớ lại những kỷ niệm ngày xưa…'

Không ồn ào, náo nhiệt, không vội vã, xoay vần, Hà Nội – Hồ Gươm như trái ngược hẳn với định nghĩa của người ta về một trung tâm hành chính, văn hóa… Từ những chị bán hàng rong tới anh trí thức, từ những đứa trẻ vẫn còn chập chững, đến những cụ già cổ lai hy đều chọn Hồ Gươm làm nơi dừng lại nghỉ ngơi, vui chơi, hóng mát… 

Đối với những bạn trẻ tuổi như Phan Trung Duy, học sinh cấp ba trường THPT Nguyễn Tất Thành thì Hồ Gươm thì luôn nhớ tới những ngày được thoải mái ngồi học bài ở ghế đá ven hồ. Với những bạn trẻ như Duy, nơi đây còn là nơi để gặp gỡ bạn bè:

'Em ra đây thường là học bài và thỉnh thoảng cũng là gặp gỡ bạn bè, em rất thích ngồi ở đây, ngồi ở đây rất thoải mái, phong cảnh rất là đẹp nói chung là rất dễ để cho em học bài. Em thấy Hồ Gươm rất là đẹp và đặc biệt là nó gắn với rất nhiều sự tích và huyền thoại. Thực sự là em rất yêu Hà Nội, cũng như những danh lam thắng cảnh của Hà Nội, đặc biệt là Hồ Gươm…'

Chẳng có gì đặc sắc, từ những công trình kiến trúc gắn liền với nó như Tháp Rùa nhỏ bé giữa hồ, hay phần còn lại của chùa Quan Thượng trên đường Đinh Tiên Hoàng mà ngày nay người ta gọi là tháp “Hòa Phong”. Ngay cả những di tích gắn liền với Hồ Gươm và nổi tiếng như Đền Ngọc Sơn, đền Bà Kiệu, tháp Bút cũng vậy. Ấy thế nhưng, cùng với lịch sử của Thăng Long, Hồ Gươm đã vẫn, và sẽ mãi là một biểu tượng trong lòng người Hà Nội.

Chẳng thế mà, Nguyễn Đình Thi đã có bài hát nói rằng đây chính là nơi “lắng hồn núi sông ngàn năm”.

Trải qua bao biến thiên của lịch sử, đã có lúc cảnh quan Hồ Gươm bị xâm phạm nặng nề. Có những kiến trúc nguy nga, vĩ đại từ được xây dựng từ thời Vua Lê, Chúa Trịnh đã bị người Pháp phá đi để xây dựng những công trình mới phục vụ cho đô thị của thực dân cai trị. Rồi đến những công trình thô kệch của thời hiện đại đã làm mất đi phần nào dáng vẻ yêu kiều của Hồ Gươm…

Đến giờ, tuy rằng có những cái cũ đã mất đi thay bằng những cái mới theo cái nhìn, yêu cầu của cuộc sống hiện tại, nhưng vùng không gian văn hóa Hồ Gươm vẫn còn đó, và sẽ vẫn là trung tâm của Ngàn năm văn hiến Thăng Long – Hà Nội.

Và với ông Hải, tình cảm của ông với Hồ Gươm không bao giờ mất đi, trái lại, mỗi ngày ông lại càng gắn bó hơn và “thân thiết” giao cảm hơn với người bạn thiên nhiên ấy, đó cũng là điều khác biệt trong cảm nhận về Hồ Gươm giữa những người lớn tuổi gắn bó cả đời với Hồ Gươm và những người trẻ tuổi:

'Giờ tuổi đã cao, con người ta bắt đầu đi vào cuộc sống tâm thức, Hồ với mình nó có sự giao lưu về mặt thiên nhiên và con người, nó có sự đồng cảm gần như hòa với nhau, bởi trong tâm thức của con người nó là một năng lượng sống, thiên nhiên cũng có một năng lượng sống, nên nó có những cái cộng hưởng rất đặc biệt. Những cái đó làm cho mình cảm thấy thư thái ở cái tuổi cao...'

Và, có lẽ trong những ngày dịch bệnh căng thẳng này, chẳng cần phải đi đâu xa, với những người Hà Nội, được cùng gia đình nắm tay dạo chơi quanh Hồ Gươm những ngày cuối năm này, đã là có Tết!