Vì sao kho lạnh triệu đô bỏ hoang?

Từ chỗ hy vọng là nơi bảo quản rau màu, hoa quả cho nông dân khi vào mùa thu hoạch rộ, giảm được rủi ro ùn ứ, thì nay, người dân chẳng còn biết trông mong điều gì khi kho lạnh chưa một lần vận hành.

Đến ấp Nguyệt Lãng C, xã Bình Phú, huyện Càng Long - vùng chuyên canh rau màu và cây ăn trái lớn của tỉnh Trà Vinh, người ta dễ dàng bắt gặp một nhà kho rộng lớn nằm “phơi” giữa trời, lối đi bị rêu phong che phủ, bên trong nhà kho, chim chóc kéo nhau về làm tổ, mạng nhện bủa văng.

Theo phản ánh của người dân địa phương, kho lạnh này được xây dựng nhằm mục đích bảo quản nông sản cho vùng trồng màu của xã Bình Phú, nhưng hơn một năm qua không thấy mở cửa hoạt động. Cũng chừng ấy thời gian, người dân mong chờ có nơi tiêu thụ, bảo quản nông sản khi đến mùa thu hoạch rộ, giảm được tình trạng ùn ứ hay phải giải cứu, giúp nông dân thoát khỏi tình cảnh được mùa mất giá.

Ông Trần Trường Giang, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Trà Vinh – đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý kho lạnh thừa nhận, đúng thực là nhà kho này đang được “canh giữ” chứ chưa vận hành:  "Từ khi tiếp nhận, Sở giao cho Trung tâm Khuyến nông thành lập một tổ gồm 5 người thay phiên canh trực và thuê bảo vệ giữ tài sản trong đó."

Về nguồn gốc, kho lạnh đặt tại xã Nguyệt Lãng C là dự án do Vương quốc Bỉ tài trợ cho tỉnh Trà Vinh, tổng kinh phí xây dựng 24 tỷ đồng trên diện tích 1.000 m2, sức chứa 60 tấn, được gọi tên là kho lạnh thông minh.

Vào tháng 3/2022, Bộ NN&PTNT phối hợp với UBND tỉnh Trà Vinh đã tổ chức khánh thành kho lạnh thông minh với mục tiêu đây là mô hình kho lạnh thông minh đầu tiên được triển khai tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Từ đây, Bộ NN&PTNT sẽ phát triển một chuỗi kho lạnh thông minh tại Vùng này để đưa hàng nông sản chất lượng cao đến cảng Thị Vải - Cái Mép, lên tàu, vận chuyển đến châu Âu. Xa hơn, kho lạnh thông minh tại Trà Vinh là “mô hình điểm” để Bộ NN&PTNT cùng đối tác đầu tư tiếp tục nghiên cứu xây dựng các trung tâm logistics đặt tại khu vực cửa sông Hậu và cảng Cái Mép. Hứa hẹn của kho lạnh thông minh ở Trà Vinh là góp phần tăng cường khả năng bảo quản lạnh hoa quả tươi của người nông dân bằng công nghệ bảo quản cao, từng bước đưa nông sản của vùng ĐBSCL nói chung và tỉnh Trà Vinh nói riêng đến gần hơn với thị trường Châu Âu.

Thế nhưng, đã một năm trôi qua, dự án này chưa phát huy công năng. Lý giải nguyên nhân vì sao kho lạnh triệu đô bị bỏ hoang, ông Trần Trường Giang, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Trà Vinh cho biết:

"Kho lạnh này chưa vận hành vì vướng thủ tục giấy tờ. Theo nguyên tắc, dù đây là dự án tài trợ nhưng để quản lý thì mình phải nhập vào tài sản công. Muốn nhập vào tài sản công được chúng ta phải có hóa đơn, chứng từ để biết tài sản này trị giá bao nhiêu, nhưng đơn vị tài trợ họ không cung cấp cho mình hóa đơn chứng từ. Thời gian qua, chúng tôi đã thuê một đơn vị tư vấn độc lập để thẩm định giá, rồi nhập (công trình dự án kho lạnh thông minh) vào tài sản nhà nước. Sau đó chúng tôi mới kêu gọi liên danh hợp tác để vận hành kho lạnh. Tuy nhiên, kêu gọi mà chưa có doanh nghiệp nào hợp tác."

Cũng theo ông Trần Trường Giang, mới đây, tỉnh đã kêu gọi được doanh nghiệp chịu hợp tác để vận hành kho lạnh thông minh. Tuy nhiên, lại một lần nữa đơn vị quản lý là Sở NN&PTNNT tỉnh Trà Vinh phải cần thêm thời gian để hoàn thiện thủ tục lắp đặt hạng mục phòng cháy chữa cháy trong nhà kho và xin cấp phép môi trường. Chậm nhất là đến hết năm 2023, mọi thủ tục pháp lý, giấy giờ sẽ hoàn tất để hợp sức cùng doanh nghiệp vận hành kho lạnh thông minh này, đáp lại sự mong chờ của nhân dân địa phương.

Ông Lê Văn Hẳn – Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh khẳng định: "Thật ra việc vận hành dự án này đang có khoảng trống trong thời gian qua là ngành chức năng đang thực hiện chuyển giao tài sản. Khi đã xong thủ tục này thì tỉnh đã giao cho Sở NN&PTNT làm đầu mối, xây dựng phương thức để phát huy công năng của ca-bin lạnh. Mục đích cuối cùng là để phục vụ công tác cơ cấu chuyển đổi cây trồng vật nuôi của Trà Vinh. Hỗ trợ nông dân trong vấn đề khu thu hoạch nông sản Khi vào mùa thu hoạch rộ, bán chậm thì đưa vào kho lạnh này bảo quản."

Bên cạnh hạ tầng giao thông thì logistics – kho vận là “nút thắt” đã hạn chế rất nhiều cơ hội kêu gọi đầu tư của khu vực ĐBSCL vào lĩnh vực nông nghiệp. Trong khi đây lại là vùng nông nghiệp trọng điểm của cả nước với nhiều tiềm năng và nguyên liệu.

Tại nhiều hội nghị, hội thảo về phát triển bền vững khu vực ĐBSCL, các Bộ - Ngành đã đề cập đến việc nỗ lực hoàn hiện hệ thống giao thông đường bô, xây dựng cảng biển, logistics liên vùng nhằm giúp cho việc giao thương của người dân trong vùng được thuận tiện. Nhà đầu tư đổ dòng tiền về khu vực này để bắt tay cho các dự án lớn, góp phần tăng thu nhập, nâng cao chất lượng đời sống cho Nhân dân trong vùng.

Chính vì thế, khi kho lạnh thông minh được xây dựng và khánh thành tại Trà Vinh đã mang đến nhiều kỳ vọng trong việc hỗ trợ tiêu thụ và bảo quản nông sản cho nông dân địa phương. Việc bỏ không kho lạnh hiện đại trong suốt một năm qua đã gây lãng phí cho dự án có vốn tài trợ.

Trà Vinh cần xúc tiến nhanh hơn hồ sơ để hoàn thiện các thủ tục cần và đủ nhằm đưa kho lạnh thông minh vào vận hành. Với “sứ mệnh” là mô hình điểm, ngoài trách nhiệm bảo quản nông sản cho nông dân ở địa phương thì kho lạnh thông minh của Trà Vinh còn là động lực để Bộ NN&PTNT phát triển chuỗi kho lạnh hiện đại ở ĐBSCL trước xu thế cạnh tranh về chất lượng hàng hóa ngày một “khốc liệt” ở hiện tại và tương lai.