Tiệm văn phòng phẩm nửa thế kỷ của cụ ông ngót trăm tuổi giữa Sài Gòn

Có lẽ chẳng riêng gì Sài Gòn mà bất kỳ ở đâu ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp những cửa hàng văn phòng phẩm xung quanh các trường học.

Thế nhưng, ở Sài Gòn, có một cửa hàng văn phòng phẩm là lạ mà thương thương của cụ ông đã ngót nghét trăm tuổi vẫn chưa từng đóng cửa suốt 50 năm qua. Ở một góc ngã tư, cửa hàng văn phòng phẩm nho nhỏ của ông Nguyễn Tam Tương (93 tuổi) đã in dấu lên biết bao hồi ức của tuổi học trò.

Sớm tinh mơ một ngày đầu tháng 12, giữa cái tiết tời Sài Gòn se se lạnh, dạo quanh những góc phố, con đường thân quen, trong vô thức tôi ghé lại góc ngã tư Lê Văn Sỹ - Trần Quang Diệu, quận 3, nơi lưu dấu một phần ký ức của cậu học trò nhỏ thuở nào.

Nhớ những buổi sáng, ngồi sau lưng cha, ghé ngang cửa hàng văn phòng phẩm nho nhỏ, cũ kỹ để mua vội chiếc bút, quyển vở còn kịp đến trường. Những tưởng, suốt ngần ấy tháng năm cửa tiệm nhỏ thuở nào đã chẳng còn nữa ấy thế mà vẫn cụ ông ấy, vẫn góc đường ấy đã song hành cùng Sài Gòn tròm trèm nửa thế kỷ.

Gọi là cửa hàng văn phòng phẩm thì cũng chẳng đúng lắm, bởi tiệm chỉ rộng chừng 5 m2, được bày biện ngăn nắp đủ loại vật dụng từ tập vở, bút viết đến các loại đồ trang trí. Lúi húi phía sau quầy hàng là người đàn ông đã ở cái độ tuổi gần đất xa trời với mái tóc bạc phơ, nụ cười móm mém, đôn hậu. Kéo chiếc ghế nhựa lại gần, chúng tôi nghe ông cụ kể về những ngày đầu tiên mở ra cửa hàng này.

Ông kể lại, sau ngày giải phóng miền nam, ông rời quê hương Quảng Nam để vào Sài Gòn lập nghiệp rồi mở ra cái cửa hàng văn phòng phẩm nho nhỏ này.

“Hồi giải phóng vô, rồi bán tầm bậy, tầm bạ. Hồi đó học sinh nó đi học, tập giấy đen thui, giấy họ làm bằng lá mía, bằng rơm rồi học sinh viết nó lem, xấu, cô cho điểm thấp, về nó khóc hoài.” 

Giữa phố xá xô bồ, tấp nập, cửa hàng nhỏ của ông như lọt thỏm và nếu chẳng chú tâm ta còn chẳng nhận ra sự tồn tại của cửa tiệm. Bước chân vào phía bên trong cửa tiệm nhỏ xíu, chúng tôi bỗng như bước chân vào một góc đầy hoài niệm.

Thoang thoảng chút mùi giấy xưa cũ, những bộ đồ dùng học tập chẳng biết sản xuất từ bao giờ cùng những chiếc máy tính cũ kỹ mà ít ai còn dùng tới. Phía trên trần nhà, tấm tôn lợp che nắng, che mưa mỗi ngày của cụ ông cũng đã hoen rỉ. Lối vào nhỏ chỉ vừa 1 người đi, ông dành để kê 1 chiếc giuờng tạm bợ, chắp vá bởi miếng gỗ và các chân giường đều từ những vật dụng bỏ đi. 

“Ngày đêm, 24 tiếng, giờ nào cũng chờ ai cần thì kêu. Chứ giờ đêm biết ai cần", ông Tương chia sẻ.

Giữa lòng đô thị phát triển bậc nhất cả nước, những cửa hàng văn phòng phẩm hiện đại, khang trang trải dài khắp thành phố, cửa tiệm nhỏ của ông Tương giờ cũng dần chìm vào quên lãng. Mặc dù hàng hoá cũng chẳng còn buôn bán được như xưa, thế nhưng hàng ngày người đàn ông đã ngoài 90 tuổi ấy vẫn ngày ngày ngồi trước cửa hàng đã đồng hành cùng mình ngót nghét nửa thế kỷ, để ngắm nhìn những đổi thay của phố thị.

Buột miệng hỏi ông rằng, có bao giờ ông thấy vất vả không? Vẫn nụ cười đôn hậu ấy, ông đáp rằng: “Chuyện làm thì phải vất vả chứ, ăn cơm còn phải nhai. Nói chung, người nào lao động chân, lao động tay, lao động đầu óc, tri thức, cũng mệt vậy.”

Mặc dù giờ đây, con cháu đã đủ đầy thế nhưng ông vẫn một mình sinh sống tại quầy hàng nhỏ này bởi chẳng muốn phiền đến ai. Dù lủi thủi một mình trong cửa hàng nhỏ mỗi ngày thế nhưng với ông chẳng bao giờ có sự buồn, chán bởi với ông dẫu giờ đây đã mắt mờ, tay chậm nhưng chỉ cần được sống và được lao động đã là một niềm hạnh phúc. Kỷ niệm của ông với nơi đây cũng chất chồng và phủ bụi như những vật dụng phía trong cửa hàng. Dù buôn bán cũng chẳng được mấy đồng lời, thế nhưng có những lần ông cũng chẳng hề phân vân tặng cho những đứa học trò nghèo cây viết, hay quyển vở. 

Ông bồi hồi kể lại với chúng tôi về những câu chuyện chẳng thể nào quên của những lứa học trò ngày xưa: “Con nhịn ăn ba bữa sáng mới mua nổi một cây viết, ba con hổng có tiền. Sáng cho mấy đồng bạc mà hồi đó mua 1 gói xôi cũng phải chừng 5 đồng. Mà cho con, thì con nhịn con mới mua nổi 1 cây viết, nó nói vậy còn nghĩ sao?”

Tạm biệt cụ ông khi trời đã vào trưa, tiết trời âm u, se lạnh lúc sáng sớm đã thay bằng cái nắng như thiêu, như đốt của Sài Gòn khiến cửa tiệm được lợp tôn 4 phía của ông cũng trở nên oi ả. Mỗi góc phố, mỗi con đường ở mảnh đất này đều là những những mảnh ghép của bức tranh phác hoạ về Sài Gòn.

Mỗi mảnh đời, mỗi câu chuyện của những người đã và đang sống ở Sài Gòn đều là những gam màu tô vẽ thêm cho bức tranh toàn cảnh ấy. Và màu sắc của ông Tương trong bức tranh ấy chả có mấy nổi bật và chỉ mang gam màu vô cùng dung dị, mộc mạc.

Thế nhưng dù cuộc sống vẫn còn đó những bộn bề, khó khăn, trong ánh mắt người đàn ông đã ngoài 90 tuổi ấy vẫn đầy ắp sự lạc quan. Và dù một ngày nào đó, của tiệm nhỏ của ông Tương chẳng còn mở cửa thì những  hồi ức của tuổi thơ, của cậu học trò thuở nào vẫn còn vẹn nguyên như vậy.

Với nhiều thế hệ đã từng sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Sài Gòn này, những cửa tiệm cũ kỹ nhuốm màu thời gian vẫn chứa đầy những câu chuyện, những hồi ức của Sài Gòn xưa để tìm về, để nhớ, để thương.

SỐNG Ở SÀI GÒN: Cầu bộ hành vắng bóng người dân

Một hiện trạng đáng buồn của những cây cầu bộ hành ở TPHCM là ế ẩm người dùng. Dù được đầu tư rất nhiều tiền để xây dựng nhằm phục vụ cho người dân, nhưng cuối cùng, những cây cầu bộ hành lại trở nên lãng phí không đem lại sự hiệu quả như mong đợi. Bởi thiếu sự quan tâm, quản lý đã khiến không gian cầu bộ hành trở nên phức tạp làm nhiều người ngao ngán, không muốn sử dụng.

Theo thống kê từ Sở Giao thông vận tải TPHCM, hiện trên địa bàn thành phố có khoảng 40 công trình cầu vượt bộ hành; tập trung tại một số tuyến đường chính như Phạm Văn Đồng, Võ Văn Kiệt, Kinh Dương Vương, Quốc lộ 1...hoặc một gần một số bệnh viện và gần đây nhất có thêm nhiều cây cầu bộ hành được xây dựng để kết nối với tuyến metro số 1.

Cầu bộ hành có chức năng, nhiệm vụ giúp giảm ùn tắc giao thông trong giờ cao điểm, đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông, nhất là người đi bộ khi qua đường. Kinh phí để xây dựng một cây cầu bộ hành được tính vào khoảng hàng tỉ đồng, số tiền này là xứng đáng khi những cây cầu này sẽ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông của một đô thị hiện đại. Tuy nhiên, sự hiệu quả của các cây cầu bộ hành chỉ diễn ra trong bối cảnh được người dân tin dùng và sự quan tâm từ những đơn vị quản lý.

Hiện nay, phần lớn những cây cầu bộ hành ở TPHCM đều có chung tình trạng là “cô đơn”, người đi bộ chẳng tha thiết sử dụng. Nguyên nhân bởi một phần người dân chưa có nhận thức về cầu bộ hành, sợ “phiền”, sợ mất thời gian khi phải leo cầu thang và cứ thế “ngó lơ” cầu bộ hành mà vô tư đi cắt ngang đường, bất chấp xe cộ qua lại hay các rủi ro xảy ra va chạm giao thông. Tuy nhiên, nguyên nhân chính lại nằm ở vấn đề thiếu sự quan tâm, quản lý khiến không gian của những cây cầu bộ hành trở nên nhếch nhác và phức tạp.

Thực tế, hiện nay, không ít cây cầu bộ hành trở thành nơi tập kết rác thải, là nhà của những người vô gia cư và đặc biệt là địa điểm “ưa thích” của các đối tượng sử dụng ma tuý. Cùng với đó, nhiều cây cầu bộ hành hiện nay đã xuống cấp, cơ sở vật chất cũ kĩ, thiếu đèn chiếu sáng vào ban đêm...và quan trọng là vắng bóng người quản lý.

Từ nguyên nhân không gian cầu bộ hành bị chiếm dụng, thiếu sự quản lý và mất an toàn khiến người dân dù có muốn nhưng lại chẳng dám dùng. Bởi sẽ chẳng ai dám mạo hiểm bước lên một cây cầu bộ hành nhếch nhác rác thải và mất an toàn khi kim tiêm vương vãi khắp nơi...

Một vô lý khác của cầu bộ hành là nơi thừa chỗ thiếu, không đáp ứng được người cần dùng. Ví dụ như khu vực đường Điện Biên Phủ gần ngã tư Hàng Xanh – nơi này có trường học và tình hình giao thông luôn diễn ra phức tạp nhưng lại thiếu một cây cầu bộ hành để phục vụ nhu cầu, khiến các bạn sinh viên phải leo rào sắt băng qua đường, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Thật tốt khi trong thành phố có những cây cầu bộ hành phục vụ cho người dân. Tuy nhiên, việc xây dựng cầu bộ hành và đưa vào sử dụng cũng cần tính toán vị trí phù hợp để đáp ứng cho người dùng. Hơn hết là sự quan tâm, quản lý nhằm đảm bảo các cây cầu bộ hành được hoạt động đúng với chức năng, nhiệm vụ của nó, chứ không phải xây xong để đó rồi trở thành một nơi phức tạp và tiềm ẩn mối nguy hiểm đối với người dân, xã hội.

Trong nhịp sống nhanh và vội vàng, nhưng đâu đó trong lòng thành phố vẫn có nhiều cây cầu cảm thấy “lạc lõng” và cần sự quan tâm... 

TIN YÊU

# Trong thời gian tới, TP.HCM sẽ tập trung giải quyết khâu thủ tục đầu tư, rút ngắn thời gian đầu tư dự án nhà ở xã hội để phấn đấu đến năm 2030 phải hoàn thành ít nhất 93.000 căn hộ.

# Theo thống kế trong 11 tháng đầu năm, lực lượng CSGT, Công an Thành phố đã phát hiện xử lý trên 54.000 trường hợp xe ôtô dừng đỗ không đúng quy định. Riêng tại khu vực Quận 1 và Quận 3, đã xử lý 10.904 trường hợp (chiếm 20%).

# UBND TPHCM vừa ban hành Kế hoạch tổ chức các hoạt động đón chào năm mới 2025. Trong đó có chương trình bắn pháo hoa nghệ thuật (khi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép thực hiện). Thời gian từ 00 giờ 00 đến 00 giờ 15 ngày 1/1/2025. Điểm bắn pháo hoa tầm cao tại khu vực đầu đường hầm sông Sài Gòn, TP Thủ Đức. Điểm bắn pháo hoa tầm thấp tại Công viên Văn hóa Đầm Sen, Quận 11.

# Sắp tới đây, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), dự kiến tại đường Lê Duẩn, quận 1 (TP.HCM) sẽ tổ chức chương trình diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước và đặc biệt sẽ bắn 21 loạt đại bác trên nền Quốc thiều nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.