Thiếu tài xế taxi, tuyển sinh viên mới tốt nghiệp

Tính đến cuối tháng 6 năm nay, tổng số tài xế taxi không kể những tài xế taxi kinh doanh tư nhân đã giảm 20% so với trước dịch COVID-19. Theo Hiệp hội taxi Tokyo (THTA), sự thiếu hụt trở nên tồi tệ hơn sau khi hơn 10.000 tài xế rời bỏ ngành trong đại dịch COVID-19, khiến số lượng tài xế ở Tokyo giảm xuống còn khoảng 54.000 người.

Một trở ngại nữa là phần lớn tài xế taxi tại Nhật Bản khá lớn tuổi, việc tuyển dụng cũng khó khăn hơn, tuổi trung bình là 58. Nhiều người theo nghề ở độ tuổi 40 hoặc 50 và làm việc khoảng 10 năm cho đến khi nghỉ hưu – một chu kỳ sẽ khiến tình trạng thiếu tài xế trở thành một vấn đề chưa được giải quyết trừ khi có thể thu hút được những người trẻ tuổi hơn để làm việc lâu dài trong ngành này.

Ông Taro Saito, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế của Viện nghiên cứu NLI cho rằng: “Dân số Nhật Bản là dân số già. Các công ty muốn thuê những người trẻ nhưng số nhân khẩu trong một gia đình đang sụt giảm. Nhật Bản có một thời gian dài thiếu hụt lao động dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp thấp, việc tuyển dụng khó khăn”.

Vào tháng 9, chính phủ Nhật Bản công bố kế hoạch xem xét điều kiện làm việc trong ngành taxi, xe buýt và giúp giải quyết tình trạng thiếu tài xế.

Để thu hút tài xế trẻ, các công ty taxi đưa ra chế độ giờ giấc linh hoạt và trả lương dựa trên hiệu quả công việc – thay vì hệ thống cứng nhắc - dựa trên thâm niên; với hi vọng những tài xế này sẽ gắn bó với nghề từ 20 đến 30 năm.

Nỗ lực thuê tài xế trẻ đang bắt đầu có kết quả.

Nihon Kotsu, hãng taxi lớn nhất Tokyo, bắt đầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp vào năm 2012. Từ số lượng ban đầu chỉ có 6 người, giờ đây hãng có khoảng 1.000 tài xế (tương đương 30% lực lượng lao động) ở độ tuổi 20. Tại văn phòng ở quận Edogawa, độ tuổi trung bình của tài xế là 24.

Ông Takashi Nomura, người phát ngôn của Nihon Kotsu, cho biết: “Tình trạng thiếu tài xế luôn là một vấn đề nan giải, nhưng càng khó khăn hơn sau khi khoảng 20% tài xế đột ngột nghỉ việc trong thời kỳ đại dịch”.

Anh Takeru Sanada, 23 tuổi, gia nhập Nihon Kotsu vào năm 2022 sau khi tốt nghiệp đại học, cho biết anh thích sự linh hoạt mà công việc mang lại và cơ hội gặp gỡ khách du lịch.

Anh chia sẻ: “Tôi từng cảm thấy lo lắng khi thời gian đầu không biết đường xá tại Tokyo, nhưng giờ đây tôi khá thích thú khi được lái xe đến những địa điểm mới và nói chuyện với nhiều khách hàng khác nhau. Hầu như ngày nào tôi cũng đưa người nước ngoài đến sân bay và chở họ.”

Một ca làm việc tiêu chuẩn tại Nihon Kotsu kéo dài khoảng 8 tiếng rưỡi, bao gồm cả thời gian nghỉ giải lao bắt buộc là 3 tiếng.

Ngoài ra còn có tùy chọn làm thêm 2 tiếng rưỡi, nhưng tài xế được nghỉ cả ngày sau mỗi ca, giúp họ có thời gian theo đuổi sở thích riêng.

Nihon Kotsu đã thử nghiệm việc làm ca từ 5 đến 6 tiếng kể từ tháng 3. Ông Nomura cho biết Công ty đã nhận được phản hồi tuyệt vời ngoài mong đợi và nhiều người ở độ tuổi 20 đến 50 đã đăng ký tham gia thử nghiệm.

“Trong ngành này, mọi người đều có thể làm công việc giống nhau; không quan trọng bạn bao nhiêu tuổi", ông nói thêm.

Theo ông Nomura, một số tài xế trong năm đầu tiên làm việc kiếm được từ 500.000 yên (khoảng 82,6 triệu VNĐ) đến 600.000 yên (hơn 99 triệu VNĐ) mỗi tháng. Để so sánh, mức lương khởi điểm thông thường tại một công ty là khoảng 220.000 yên (khoảng 36,3 triệu VNĐ) một tháng.

Cô Mana Kouda, 23 tuổi, tốt nghiệp đại học ở Tokyo, cho biết điều thu hút cô nhất là các dịch vụ bổ sung của Nihon Kotsu như đưa đón khách du lịch quanh các điểm tham quan chính của Tokyo và các dịch vụ liên quan đến phúc lợi xã hội như đưa hành khách lớn tuổi đến bệnh viện.

Cô nói: “Tôi cảm thấy có sự ổn định vì tôi có thể làm thêm các công việc khác ngoài việc chỉ đưa đón mọi người mỗi ngày”. Cô ấy sử dụng thời gian rảnh của mình để học tiếng Anh.

Một hãng taxi khác ở Tokyo, Kokusai Motorcars, đã chứng kiến số lượng sinh viên tốt nghiệp tăng mạnh sau khi hãng tăng cường nỗ lực tuyển dụng, bao gồm tổ chức các sự kiện tuyển dụng tại các trường đại học và mời phụ huynh sinh viên đến công ty để tìm hiểu thêm về ngành.

Công ty cũng đưa ra các chính sách để giải quyết vấn đề quấy rối tình dục và hành khách hung hãn trên xe buýt, chẳng hạn như cho phép tài xế đuổi những hành khách ngỗ ngược ra khỏi xe và báo cảnh sát. Hiện nay, có khoảng 120 sinh viên mới tốt nghiệp tham gia mỗi năm.

“Trên toàn quốc, tình trạng thiếu tài xế taxi do đại dịch vẫn chưa được giải quyết. Nhưng mọi chuyện đang trở nên tốt hơn ở Tokyo”, một quan chức của Kokusai Motorcars cho biết.

Bên cạnh đó, Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản đã bắt đầu xem xét tuyển dụng lao động nước ngoài để lái xe tải, taxi và xe bus - những ngành đang thiếu lao động trầm trọng.

Anh Calvin Juma, sinh ra ở Kenya nhưng đã sống ở Tokyo nhiều năm chia sẻ:“Tôi nghĩ là tôi có thể là một tài xế tốt và tôi kỹ năng ngoại ngữ. Tôi có thể nói tiếng Anh và một chút tiếng Nhật”.

Mặc dù vậy, theo quy định kỳ thi bằng lái xe loại 2 để tham gia kinh doanh vận tải tại Nhật Bản phải thi hoàn toàn bằng tiếng Nhật. Do đó, các chuyên gia cho rằng, cần có biện pháp hỗ trợ vượt qua rào cản ngôn ngữ cũng như đào tạo các kỹ năng lái xe an toàn cho những lái xe người nước ngoài ứng tuyển kỹ năng đặc định.

Còn tại Việt Nam, theo chia sẻ của ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội Taxi Hà Nội tình trạng thiếu hụt tài xế diễn ra nghiêm trọng trong vận tải hành khách nói chung và hoạt động vận tải taxi nói riêng bởi nhiều lí do như ảnh hưởng hưởng sau đại dịch COVID-19 khiến nhiều tài xế chuyển nghề, điều kiện cấp bằng lái hiện khá khó khăn… 

Để thu hút tài xế, các hãng taxi đã đưa ra các chính sách ưu đãi với mức thu nhập hấp dẫn, đơn cử như hãng taxi điện mới ra mắt GSM cho biết, khi trở thành đối tác, tài xế sẽ được cam kết mức lương cứng 11 triệu đồng/tháng, kèm theo hoa hồng lên đến 25% tổng doanh thu tháng.

Trong khi đó, Mai Linh cam kết tài xế có thu nhập từ 10 triệu đồng/tháng/xe còn Vinataxi dùng hình thức thu phí hợp tác để ăn chia với tài xế xe thương quyền.