Thách thức trong nâng cao tuân thủ thuế và củng cố niềm tin để tăng tuân thủ tự nguyện

Làm rõ ba trụ cột cốt lõi: minh bạch, công bằng và đồng hành

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Đức Thành - Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động cho biết, hội thảo diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang hoàn thiện Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý tài chính công. Đây là thời điểm ngành Thuế đã đạt mức số hóa gần như toàn diện với hơn 99% doanh nghiệp (DN) khai, nộp và hoàn thuế điện tử, nhưng thách thức lớn hơn chính là chuyển đổi từ “tuân thủ hành chính” sang “tuân thủ tự giác”

“Chúng ta đã tiến những bước dài với hóa đơn điện tử, dịch vụ công trực tuyến, chuẩn hóa nhiều thủ tục. Tuy nhiên, để hệ thống thuế thân thiện và hiệu quả hơn, vẫn cần ba đột phá: Đồng bộ pháp lý giữa luật - nghị định - thông tư, nâng tính dự báo; Số hóa gắn tái thiết kế quy trình từ góc nhìn người nộp thuế (NNT); Nuôi dưỡng đạo đức thuế (tax morale) thông qua minh bạch, công bằng và dịch vụ công thân thiện.” - Phó Tổng Biên tập Nguyễn Đức Thành nêu quan điểm.

Cải cách thể chế, giảm chi phí tuân thủ, tăng khả năng dự báo chính sách

Phát biểu tham luận tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định, tự giác tuân thủ thuế chính là chỉ số niềm tin và đồng thuận xã hội và chủ đề có ý nghĩa chiến lược trong công tác quản lý thuế hiện đại. Phó Cục trưởng nhấn mạnh đây không chỉ là mục tiêu mà các cơ quan thuế đều hướng tới, mà còn là thước đo sinh động phản ánh hiệu quả quản lý và mức độ tin tưởng của cộng đồng.

Thực tiễn cho thấy, một hệ thống tài chính quốc gia chỉ thực sự bền vững khi NNT không chỉ nộp thuế vì nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, mà còn vì niềm tin và sự đồng thuận trong xã hội - tức họ tin rằng đồng tiền thuế của mình được sử dụng minh bạch, công bằng và đem lại lợi ích chung.

Chia sẻ về quy trình nghiệp vụ và hệ thống công nghệ thông tin của ngành Thuế hiện nay hướng tới quản lý tuân thủ và quản lý rủi ro ở cấp độ cao hơn, tiên tiến hơn, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho rằng,  những nội dung về “tự giác tuân thủ thuế” được đề cập là thông điệp xuyên suốt và ở hầu hết các nước có nền quản lý tiên tiến, pháp luật về thuế tạo nên một nền tảng rất vững chắc và quản lý thuế ở đó cũng hình thành nên ý thức công dân rất cao.

Người nộp thuế bởi họ tin rằng đóng thuế là đóng góp cho xã hội, và họ được hưởng các quyền lợi về an sinh xã hội, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất và điều này rất thực tế, bởi ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước cũng đã đưa ra nhiều chương trình an sinh xã hội rất cao - ví dụ như bảo hiểm y tế, chính sách học đường.

Trước đây, những việc đó chỉ diễn ra ở phạm vi nhỏ, nhưng nay đã trở thành yêu cầu toàn diện và nguồn lực cho những chính sách đó phải xét đến cùng, đó được sử dụng từ nguồn thuế nhà nước và khi các chính sách an sinh ấy được hiện thực hóa, trách nhiệm đóng thuế sẽ trở thành một thước đo đối với DN và người dân:

“Chúng tôi có một cụm từ như thế này ‘phải để người dân biết, hiểu và đồng thuận với chính sách pháp luật thuế’. Vậy làm sao để người dân biết, làm sao để dân hiểu để có được sự đồng thuận. Nếu chỉ nói bằng khẩu hiệu thì người dân sẽ chưa thực sự tin vào những cải cách mới.

Do vậy, cách làm của cơ quan thuế trong thời gian qua đã có sự thay đổi rất lớn về chính sách và quy trình quản lý thuế và phải tự đặt ra các thước đo để đánh giá, từ đó cải thiện và tạo dựng niềm tin.” - Phó Cục trưởng Mai Sơn chia sẻ.

Phó Cục trưởng Mai Sơn bày tỏ mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp, trao đổi từ các chuyên gia bởi những ý kiến này sẽ giúp Cục Thuế hoàn thiện hơn các giải pháp nhằm nâng cao tuân thủ tự nguyện, thay vì phải cưỡng chế hay áp đặt.

“Ngành Thuế quyết tâm thực hiện mục tiêu cắt giảm khoảng 44% chi phí hành chính, cao hơn mức 30% yêu cầu chung để tiếp tục xây dựng môi trường thuế thuận lợi, giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho NNT để quản lý thuế ngày càng hiệu quả, góp phần mang lại nguồn lực cho phát triển đất nước và bảo đảm an sinh xã hội.” - Phó Cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh.

Trao đổi thảo luận tại hội thảo, nội dung quản lý rủi ro tuân thủ được các đại biểu thống nhất cách hiểu đó là hành vi của người đóng thuế, xác định rủi ro, tối ưu hóa các công cụ kỹ thuật số và phân tích dữ liệu cũng như thiết kế các biện pháp can thiệp phù hợp. Nó chuyển trọng tâm từ phản ứng sang tham gia chủ động. Và quản lý rủi ro tuân thủ được thực hiện theo cách thúc đẩy sự công bằng, minh bạch và hiệu quả.

Đồng thời, thông qua các ý kiến thảo luận, hội thảo đề cập đến những chuyển động lớn trong cải cách thể chế, giảm chi phí tuân thủ, tăng khả năng dự báo chính sách, phát triển dịch vụ sốf lấy NNT làm trung tâm, đồng thời bồi đắp đạo đức công vụ và văn hóa hành chính liêm chính trong toàn hệ thống./.