Tai nạn và ùn tắc đều giảm dịp nghỉ Tết, vì sao?

Đâu là nguyên nhân dẫn đến những kết quả tích cực này? Bài học kinh nghiệm nào được đúc rút để tổ chức giao thông trong các kỳ nghỉ dài ngày sắp tới? PV VOV Giao thông đối thoại với TS Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Uỷ ban ATGTQG xung quanh nội dung này.

PV: Thưa ông, báo cáo tình hình TTATGT dịp Tết vừa qua cho thấy, TNGT giảm sâu so với mọi năm. Theo ông, đâu là những nguyên nhân chính dẫn tới kết quả này?

TS Trần Hữu Minh: Theo số liệu thống kê của cơ quan công an, trong 9 ngày nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ, nếu so với Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 thì số vụ TNGT đã giảm 37%, số người chết giảm 38% và số người bị thương giảm 38%.

Với những con số như vậy thì chúng ta không cần phải giải thích nhiều vì đây là những con số rõ ràng và thuyết phục nhất về kết quả của những giải pháp bảo đảm TTATGT được triển khai trong thời gian gần đây, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ.

Tôi cho rằng, có nhiều nguyên nhân, có nhiều giải pháp nhỏ, nhưng khái quát chung lại thì có thể thấy khi Nghị định 168 được triển khai đã tạo ra sự thay đổi rất lớn trong nhận thức và hành vi của người tham gia giao thông.

Chúng ta có thể thấy ngay được những hành vi vi phạm có tính phổ biển, gây bức xúc trong xã hội trước đây, ví dụ như vượt đèn đỏ rất nhiều, nhưng bây giờ không còn nữa, rồi đi lên vỉa hè, lấn làn, rồi đủ các loại thì bây giờ giảm rất nhiều, thậm chí nhiều khu vực không còn. Điều đó góp phần rất lớn để góp phần thiết lật trật tự trong giao thông.

Thứ hai là các chuyên đề về kiểm soát nồng độ cồn, ma túy đã được các lực lượng chức năng triển khai xuyên suốt Tết. Điều này đã góp phần giáo dục, nhắc nhở người dân tuân thủ đúng quy định và từng người dân khi chúng ta đi chúc Tết, đi thăm họ hàng có thể cảm nhận được ngay, tức là ý thức không uống rượu bia vì sau đó phải lái xe ngày càng phổ biến. Đó là những dấu hiệu rất tích cực và cần tiếp tục được duy trì trong xã hội.

Bên cạnh đó, sự vào cuộc tích cực của các địa phương, đặc biệt là siết chặt quản lý vấn tải,, rồi xử lý nghiêm các vi phạm có tính phổ biến trong dịp lễ tết, chẳng hạn đi xe máy không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định… cũng đều góp phần mang đến kết quả tích cực ở trên.

PV: Không chỉ giảm sâu TNGT, mà tình trạng ùn tắc kéo dài cũng không diễn ra. Do nhiều ngày nghỉ nghỉ trước tết, hay còn những nguyên nhân nào khác?

TS Trần Hữu Minh: Trong dịp Tết vừa rồi, nhiều người dân đã kiểm tra thông tin, các hướng dẫn đi lại và lựa chọn thời gian đi lại hợp lý. Chắc chắn điều này cũng giúp giảm ùn tắc, bởi vì giúp giảm thời điểm cao điểm phương tiện ra đường.

Tất nhiên nếu đánh giá đầy đủ thì dịp Tết vẫn có nhiều khu vực ùn tắc và có khu vực ùn tắc kéo dài. Tôi cũng phải chờ đợi. Thế nhưng các báo cáo của Hà Nội cho thấy khi các phương tiện cơ giới năm vừa rồi tăng khoảng 5% thì đường xá của Hà Nội mới tăng khoảng 0,5%. Tức là phương tiện cơ giới đang tăng hơn hạ tầng giao thông gấp 10 lần. Thế nên chắc chắn thời gian tới ùn tắc giao thông sẽ vẫn tiếp tục là thách thức.

Thế nhưng tôi cho rằng nguyên nhân chính giúp giảm ùn tắc ở một số khu vực vừa rồi, chính là việc chúng ta thiết lập trật tự đi lại đúng quy tắc giao thông. Khi chúng ta làm đúng như vậy thì lại bộc lộ một số bất cập về mật độ dân cư, mật độ đường còn thấp, quy hoạch sử dụng đất bất cập, quy chuẩn xây dựng còn bất cập thì tôi cho rằng đây mới là nguyên nhân gây ùn tắc và sắp tới chắc chắn chúng ta sẽ phải có những giải pháp bài bản để xử lý đúng những vấn đề này nếu muốn kéo giảm ùn tắc giao thông một cách bền vững.

PV: Từ những kết quả đạt được về TTATGT dịp Tết vừa qua, có thể đúc rút kinh nghiệm gì để triển khai trong các dịp nghỉ lễ dài ngày thời gian tới?

TS Trần Hữu Minh: Có một số bài học có thể rút ra, thứ nhất là thay đổi thói quen là một điều rất khó. Thế nên để tạo một thói quen bền vững, tốt thì tôi nghĩ cần quyết tâm thực hiện các quy định mới. Khi mà ý thức tốt rồi, thì lúc đó các quy định sẽ được điều chỉnh cho nó phù hợp với thực tế.

Cái thứ hai là chúng ta cần tiếp tục tuyên truyền sâu rộng để người dân nhận thức được đúng đắn và đầy đủ các quy định pháp luật mới được đặt ra là để bảo vệ an toàn cho chính người dân, chính những người trong gia đình bạn. Và nếu chúng ta học ác quy định, các quy tắc giao thông đầy đủ, đi đúng thì chúng ta không có gì phải lo cả.

Cuối cùng là, khi ra những quy định mới thì nó sẽ khó khăn, nhưng chúng ta kiên trì và quyết tâm thực hiện, bởi vì riêng hành vi uống rượu bia khi lái xe, thì Hàn Quốc, Nhật Bản đã phải mất 25 năm, 30 năm thì mới xử lý được vẫn nạn uống rượu bia rồi lái xe.

Thế nên tôi cho rằng Việt Nam cũng sẽ cần một khoảng đủ lâu để chúng ta có thể thay đổi được hành vi một cách sâu sắc và bền vững. Những thay đổi đó được đo lường bằng các chỉ tiêu cụ thể, thì đó là những minh chứng tốt nhất, rõ ràng nhất, thuyết phục nhất đối với dư luận.

PV: Xin cảm ơn ông.