Tái khởi động và điều chỉnh công năng dự án đường sắt Yên Viên - Cái Lân

Để hiểu rõ hơn về những điều chỉnh này, PV  VOV Giao thông đã đối thoại với ông Nguyễn Khánh Tùng, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đường sắt thuộc Bộ Xây dựng.

PV: Thưa ông, xin ông cho biết đâu là lý do chính dẫn tới việc chuyển hướng công năng của tuyến đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Trong quá trình nghiên cứu các tuyến đường sắt hiện hữu, Cục Đường sắt Việt Nam đã được Bộ Xây dựng giao chủ trì lập quy hoạch điều chỉnh mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030. Tại Tờ trình 120 ngày 13/10/2025, Bộ Xây dựng đã báo cáo Thủ tướng các lý do liên quan đến việc điều chỉnh này.

Thứ nhất, hiện nay, đoạn tuyến Yên Viên – Lim thuộc tuyến đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn hiện hữu chưa khai thác hết năng lực vận tải. Trong tương lai, đoạn này sẽ được đầu tư trong tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng. Trong khi đó, đoạn Kép – Phả Lại – Hạ Long hiện hữu, với khổ 1.435, cũng chưa khai thác hết năng lực vận tải và sẽ tiếp tục được duy trì vận tải hàng hóa.

Thứ hai, trên hành lang Hà Nội – Quảng Ninh, về công năng, chúng ta sẽ bổ sung thêm tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh để vận tải hành khách. Các tuyến đường bộ, tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng và tuyến đường sắt Yên Viên – Kép – Phả Lại – Hạ Long sẽ thực hiện vận tải hàng hóa.

Đối với đoạn Yên Viên – Lim, do đã đầu tư hạ tầng hướng tuyến đi song song với tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội – Quảng Ninh – Hạ Long, nên sẽ được tận dụng chuyển thành đường gom đến đồng bộ.

PV: Vậy thì thưa ông, việc tái khởi động dự án này từ năm 2026 được dựa trên những căn cứ nào?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Sau khi quy hoạch điều chỉnh được Thủ tướng phê duyệt, hiện tại Bộ Xây dựng đang giao cho Ban quản lý dự án đường sắt chỉ đạo tư vấn nghiên cứu lập báo cáo điều chỉnh báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án.

Mục tiêu là đảm bảo tính chất phù hợp với quy hoạch điều chỉnh, được Thủ tướng chấp thuận, để làm cơ sở nghiên cứu đầu tư dự án trong thời gian tới.

PV: Thưa ông, phương án điều chỉnh vừa trình cấp có thẩm quyền có những điểm mới nào về quy mô kỹ thuật cũng như là lộ trình đầu tư? Đặc biệt là việc xử lý vật tư vật liệu đã mua sắm trước đó như thế nào?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Thứ nhất, tuyến đường sắt hiện tại chúng tôi vẫn đang tiếp tục duy trì là khổ tiêu chuẩn 1435 mm. Thứ hai, đối với việc đầu tư, chúng tôi cũng sẽ tiếp tục nghiên cứu phương án đầu tư đoạn từ Hạ Long về đến Kép.

Thứ ba, đối với vật tư còn lại chưa sử dụng, chúng tôi sẽ có phương án báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép bàn giao Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sử dụng trong việc duy tu bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt hiện hữu. Về quy mô, quy mô tiêu chuẩn là đường sắt tiêu chuẩn khổ 1.435mm.

PV: Thưa ông, trong trường hợp tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh được triển khai, vậy thì kịch bản sử dụng cũng như là điều chỉnh công năng của đoạn Lim – Phả Lại và toàn tuyến Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân sẽ được tính toán theo hướng nào để tránh lãng phí trong công tác đầu tư?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Theo nội dung Tờ trình 120, chúng tôi đã báo cáo Thủ tướng rất rõ ràng về việc điều chỉnh này. Chúng ta sẽ điều chỉnh phạm vi quy mô từ tuyến đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Cái Lân. Cụ thể là điều chỉnh phạm vi từ ga vYên Viên Bắc đến ga Cái Lân (đường đơn khổ lồng 1435mm, chiều dài 129 km) thành nâng cấp, cải tạo tuyến Kép – Hạ Long – Cái Lân (đường đơn khổ 1435 mm, chiều dài khoảng 126 km).

Đồng thời, chúng ta sẽ tận dụng hạ tầng đoạn tuyến Lim – Phả Lại hiện có làm đường gom của hành khách, làm đường gom đường song hành của tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội – Hạ Long.

PV: Nhu cầu vốn bổ sung cho giai đoạn 2026-2030 đã được Bộ Xây dựng báo cáo. Vậy hiện nay tiến độ phân bổ vốn thực tế ra sao và đâu là cam kết về mốc khởi công lại dự án này?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Sau khi quy hoạch điều chỉnh được chấp thuận, chúng tôi sẽ hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh của dự án. Đồng thời, chúng tôi phối hợp với các cục vụ của Bộ Xây dựng để làm việc với các cơ quan chức năng, nhằm sớm bố trí nguồn vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Điều này làm cơ sở để chúng tôi tiếp tục triển khai phê duyệt điều chỉnh dự án và thực hiện đầu tư theo chỉ đạo của Thủ tướng là hoàn thành tuyến này trước năm 2030.

PV: Tuyến đường sắt này có sự giao cắt và giao thoa với nhiều dự án cao tốc, quốc lộ cũng như là đường sắt tốc độ cao dự kiến. Vậy Ban quản lý đã có những giải pháp điều phối về mặt bằng cũng như kỹ thuật như thế nào để đảm bảo tránh việc đào đắp làm lại khi các dự án khác triển khai song song?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Trong quá trình rà soát, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương để thống nhất các vị trí giao cắt, đảm bảo tính chất kỹ thuật của các dự án. Thứ hai là phát huy được các hạng mục công trình mà đã đầu tư.

Thứ ba, đối với tuyến hiện hữu đang được nâng cấp cải tạo, cơ bản nằm trên tuyến đường sắt đã có. Còn đoạn Yên Viên từ Lim đi Phả Lại, về mặt bằng thì cơ bản cũng đã triển khai thực hiện hoàn thành theo phạm vi hiện tại. Chúng tôi cũng đã bàn giao địa phương trông coi quản lý để khi tái khởi động dự án sẽ không gặp khó khăn về mặt bằng.

PV: Ông có thể đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội sau khi dự án này thay đổi công năng cũng như có những điều chỉnh về quy mô dự án không ạ?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Hiện tại, sau khi có quy hoạch, chúng tôi đang giao cho tư vấn thực hiện. Chúng tôi sẽ có báo cáo chi tiết sau khi tư vấn hoàn thành báo cáo nghiên cứu điều chỉnh để xác định được mục tiêu của các tuyến đường sắt và tuyến bộ khi điều chỉnh phương án kế hoạch này.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông.