Sự cần thiết xóa bỏ “độc canh” sản xuất, kinh doanh vàng miếng

Qua đó cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư về việc xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng một cách có kiểm soát theo nguyên tắc Nhà nước quản lý bằng chính sách điều hành. Còn lại, mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh trên thị trường vàng tuân thủ nguyên tắc cung – cầu, bao gồm cả yếu tố giá cả.

Giá vàng tăng đến từ sự độc quyền

Có hai vấn đề cần nhìn nhận một cách thực tế từ chính sách điều hành thị trường vàng trong hơn một năm trở lại đây. Thứ nhất, việc can thiệp theo kiểu đấu thầu vàng càng làm cho giá loại kim loại này tăng cao hơn. Thứ hai, bán vàng bình ổn theo kiểu nhỏ giọt khiến cho thị trường… bất ổn hơn vì sự khan hiếm giả tạo được dịp đẩy lên mức hơn cả nhu cầu thực của người dân.

Theo TS Nguyễn Minh Phong – chuyên gia kinh tế, điều này làm cho nhu cầu bị thổi phồng: “Nói một cách thẳng thắn thì sự can thiệp đó chưa đúng, khi mà can thiệp kiểu đấu giá, đầu thầu chỉ càng làm cho giá tăng lên. Sau đó can thiệp theo kiểu bán vàng bình ổn với giá chỉ đạo nhưng lại rất hạn chế. Do đó tạo tâm lý thiếu trong xã hội, gây ra tình trạng vàng SJC trở thành một cái gì đấy bị săn lùng, thậm chí là sắp hết”…

Tiếp tục câu chuyện liên quan đến thị trường vàng, có hai lý do giải thích phổ biến được sử dụng khi giá vàng tăng. Một là vì sự khan hiếm, hai là do giá vàng thế giới tăng. Ở đây, trước tiên cần làm rõ rằng yếu tố khan hiếm xuất phát từ đâu ra? Ở đây việc từ hơn 10 năm cho đến khi ngân hàng quốc doanh bán vàng bình ổn, nhà sản xuất độc quyền không bán vàng mới ra thị trường là một nguyên nhân.

Nguyên nhân thứ hai, cũng chính vì sự độc quyền dẫn đến hiện tượng khan hiếm chứ không phải do giá vàng thế giới tăng khiến cho giá vàng trong nước tăng theo vì câu chuyện bèo nổi, nước nổi không xảy ra đến mức giá vàng trong nước chênh với giá vàng thế giới hơn 20 triệu đồng một lượng. TS Lê Xuân Nghĩa – chuyên gia kinh tế nhận định:

“Muốn xóa bỏ sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới rất đơn giản là dùng các biện pháp thương mại chứ không cần phải dùng các biện pháp tiền tệ như là đấu giá vàng miếng. Đơn giản nữa là cho phép một số các ngân hàng hay các công ty vàng bạc đá quý đủ điều kiện xuất nhập khẩu người ta tự xuất nhập khẩu và kinh doanh vàng miếng và vàng trang sức còn chúng ta dùng công cụ mạnh nhất là thuế”…

Cần thêm giải pháp ổn định thị trường vàng

Giải thích về sự tăng giá vàng trong nước theo giá vàng thế giới không thuyết phục khi mà sự chênh lệch, như ở thời điểm hiện tại, lên đến hơn 20 triệu đồng một lượng.

"Con số cho thấy rất nhiều vấn đề tồn tại trên thị trường,vì sự độc quyền sản xuất, kinh doanh mặt hàng đặc thù như vàng.Theo đó, hai vấn đề khan hiếm cũng nhưhệ quy chiếu với thế giới hoàn toàn có thể giải quyết với Nghị định 232 có hiệu lực từ ngày 10/10 tới đây."

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia kinh tế, Nghị quyết 232 giải quyết được hai vấn đề liên quan đến sự độc quyền nhập khẩu vàng cũng như thương hiệu vàng quốc gia độc quyền nhưng cũng cần thực hiện nhanh các giải pháp mới ổn định được thị trường vàng.

“Hai điểm quan trọng của Nghị quyết 232 là bãi bỏ chế độ độc quyền nhập khẩu vàng của Ngân hàng Nhà nước đồng thời cũng bãi bỏ thương hiệu vàng quốc gia SJC. Đây là hai điều làm cản trở sự phát triển của thị trường vàng trong thời gian qua. Điều này cũng gây ra sự mất quân bình cung cầu khiến cho giá vàng tăng rất cao như hiện nay. Thế thì Nghị quyết 232 đã giải quyết được hai vấn đề đó tuy nhiên giá vàng vẫn tăng tức là các nhà đầu tư cũng như người dân chưa cảm thấy nghị định có thể giải quyết được vấn đề. Thành ra, để nghị định giải quyết được vấn đề thì Ngân hàng nhà nước cho phép một số doanh nghiệp kinh doanh đáp ứng đủ điều kiện nhập khẩu vàng, sản xuất vàng đáp ứng nhu cầu của người dân”…

Theo quy định tại Nghị định 232, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về sản phẩm vàng miếng do mình sản xuất, bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng theo quy định pháp luật; lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu vàng miếng sản xuất. Xây dựng hệ thống thông tin xử lý, lưu trữ dữ liệu vàng miếng được sản xuất có những nội dung cơ bản bao gồm thông tin nguyên liệu đầu vào, thời gian sản xuất, sản phẩm đầu ra.

Cũng theo Nghị định 232, cơ chế độc quyền thương hiệu vàng miếng chấm dứt, mở rộng đối tượng được phép sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ giúp nguồn cung vàng trên thị trường đa dạng hơn. Từ đó người dân có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường cạnh tranh, minh bạch hơn, qua đó góp phần thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới cũng như giữa các thương hiệu vàng trên thị trường./.