Hà Nội - 02437919191    TP. Hồ Chí Minh - 02839919191    MekongFM - 02838309090
  • Hà Nội - 02437919191   
  • TP. Hồ Chí Minh - 02839919191   
  • MekongFM - 02838309090   
Người cũ cảnh xưa

Sống lại một thời Nàng Nhen Bảy Núi

Kim Loan: Thứ năm 29/08/2024, 09:23 (GMT+7)

Một vùng châu thổ trù phú nhất Đông Nam Á như ĐBSCL nhưng vẫn có nơi phù sa không thể với tới, đó là khu vực Bảy Núi. Nơi đây, núi bao trùm núi, không ngập lũ cũng chẳng kết phèn, đất nghèo vi lượng.

Chỉ dựa vào nước mưa mà Bảy Núi lại dưỡng nuôi thành công loại lúa thơm cao sản mang tên Nàng Nhen. Nàng Nhen nổi tiếng là gạo “siêu sạch”, ngon cơm, được người bản địa lưu giữ và truyền thừa như một niềm kiêu hãnh riêng của vùng Bảy Núi.

Cánh đồng lúa ở xã Núi Tô, huyện Tri Tôn. Trong đây có trồng lúa Nàng Nhen

Cánh đồng lúa ở xã Núi Tô, huyện Tri Tôn. Trong đây có trồng lúa Nàng Nhen

27 ngọn núi chập chùng bao bọc ruộng nương, cánh đồng lúa như thảm lụa vàng lả lơi theo gió. Ở đó, Bảy Núi chỉ vỏn vẹn 13 cây số vuông. Nằm ở Tây Nam tỉnh An Giang, giáp biên giới với Campuchia, Bảy Núi được ví là “thủ phủ” gạo Miên vì nhiều giống bản địa được bà con ở đây lưu giữ và truyền thừa qua hàng trăm năm, như: Nàng Nhen, Nàng Noi, Nàng Kôl.

Trong số này, phải kể đến Nàng Nhen, giống lúa cổ truyền của đồng bào dân tộc Khmer, chịu hạn giỏi, cho cơm ngon và dẫn đầu về giá cả.

Lấy điểm cực Bắc vùng Bảy Núi và quay theo chiều kim đồng hồ sẽ có một vùng đất nằm trong vành đai trong của các kênh: kênh Vĩnh Tế - kênh Trà Sư – kênh Tri Tôn – kênh Ninh Phước I – kênh chữ U - kênh Mới - kênh T6 – kênh 5 xã – kênh 20 – kênh Vĩnh Tế. Vành đai này có chất lượng đất pha cát đặc thù, nghèo dinh dưỡng nhưng được cái đất ít độc, không phèn. Nàng Nhen cấy xuống, chỉ cần bón lót phân bò rồi chờ nước mưa mà thúc nhánh, nuôi đòng.

Ông Nguyễn Văn Văn, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tri Tôn nói về hành trình cây lúa Nàng Nhen bén rễ trên vùng Bảy Núi: “Từ năm 1905 thì cây lúa Nàng Nhen cây lúa mùa nổi là 2 giống lúa chủ lực của ĐBSCL. Một phần ngày xưa chưa có giống chất lượng cao như bây giờ, chưa cải tiến kỹ thuật giống nên người dân cũng một phần lệ thuộc vào giống Nàng Nhen này”.

Theo lời ông Văn, Nàng Nhen là loại lúa thơm, hạt gạo thon nhỏ, hơi thuôn, không bạc bụng và “cứng khừ” không dễ gãy đôi. Lúa để lâu không mất mùi, không mối mọt, mủn nát, ố vàng. Lên cơm thơm lừng, ăn không ngán. Do canh tác phụ thuộc vào nước mưa tự nhiên nên Nàng Nhen chỉ được trồng 1 vụ/năm, không sạ thẳng mà gieo mạ rồi cấy con. Đất ruộng trên được bà con làm kỹ, cày 2 bận, bừa 3 lần, đổ phân bò bón lót, nhổ mạ tháng 7, cấy lúa tháng 8, thu hoạch tháng 12.

Nàng Nhen là giống lúa cổ truyền của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi - An Giang. Được gieo mạ rồi nhổ cấy, không sạ thẳng như các giống khác.

Nàng Nhen là giống lúa cổ truyền của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi - An Giang. Được gieo mạ rồi nhổ cấy, không sạ thẳng như các giống khác.

Theo tập quán của nông dân Khmer, việc canh tác lúa Nàng Nhen không sử dụng phân hóa học, chỉ sử dụng phân bò là chính. Khó đẻ nhưng dễ nuôi, lúa Nàng Nhen lại nhẹ công chăm sóc vì ít bệnh, sẵn kháng rầy. Năng suất tối đa chỉ 3 tấn/hecta, nhưng bù lại có giá cao gần gấp đôi so với các loại lúa thường: “Giá bán hiện tại dao động từ 16.000 đến 18.000 đồng/kg. Ngày xưa nhà tôi ở Bá Chúc thì ăn giống Nàng Nhen này suốt, cơm thơm thoang thoảng, ngon lắm”.

Trước năm 1975, Nàng Nhen được gieo trồng với diện tích 7.000 hecta. Mùa trăng tròn tháng 7, nam thanh nữ tú theo mẹ ra đồng cấy lúa, cười vang ở góc núi sau nhà. Lúa chín, đàn bà gánh về, đàn ông đập hạt. Nhưng mùa vui ấy không kéo dài được lâu, đến năm 1980, thị trường xuất hiện các giống lúa mới lai cho năng suất trung bình 6 tấn/hecta. Trong khi, bối cảnh lương thực khó khăn mà các giống lúa cổ truyền lại cho năng suất thấp nên tập quán canh tác cũng thu hẹp dần, Nàng Nhen bị mai một:

"Nàng Nhen có đặc thù thời gian sinh trưởng khá dài nên nó không cạnh tranh nổi với những giống mới lai. Giống mới được trồng tranh thủ thu hoạch sớm"

"Đối với những vùng có hệ thống bơm điện hoặc hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh thì nông dân đã chuyển sang trồng lúa cao sản hết, vì lúa cao sản cho năng suất cao"

"Trồng Nàng Nhen không có lời vì lúa mùa cho năng suất thấp lắm"

Đến năm 1990, khi an ninh lương thực được đảm bảo, thị trường lúa gạo đòi hỏi gắt gao về phẩm chất. Lúa Nàng Nhen với đặc tính gạo ngon cơm, mùi thơm nhẹ, hạt nhỏ hơi hồng, cơm không quá dẻo…đã được người tiêu dùng đón nhận và nông dân tiếp tục quay về với Nàng Nhen. Nhưng lúc đó, Nàng Nhen bị thoái hóa, cơm không còn thơm như ngày nào. Thế là, PGS.TS Lê Việt Dũng (Nguyên Phó hiệu trưởng Trường đại học Cần Thơ) đã cho ra đời đề tài Phục tráng giống lúa thơm Nàng Nhen ở huyện Tri Tôn.

Lúa - gạo - cơm Nàng Nhen

Lúa - gạo - cơm Nàng Nhen

Đề tài thành công, chuyển giao cho Trung tâm Khuyến nông huyện Tri Tôn 200kg giống lúa Nàng Nhen mới với 03 yếu tố khác biệt: thời gian sinh trưởng khoảng 4 tháng (trong khi lúa thường phải 6 tháng); lúa phục tráng mùi thơm đậm hơn; thân cây lúa phục tráng cũng thấp hơn, dễ gặt hơn so với cây lúa thường quá cao. Chính quyền địa phương lập tức lên kế hoạch sản xuất 200 hecta lúa hữu cơ, trong đó có giống lúa này, để dựng lại thương hiệu nổi tiếng Nàng Nhen vùng Bảy Núi.

Ông Lê Thanh Phong, Phó Viện trưởng Viện Biến đổi khí hậu, trường đại học An Giang khẳng định trên hành trình đi tìm các giống lúa cho ĐBSCL: “Nàng Nhen là 1 trong 20 loại giống mà chúng tôi đưa vào quan sát thì đây là loại gạo sạch, gạo ngon và giàu giá trị văn hóa lịch sử nữa”.

Nhưng chỉ tiếc rằng, thời buổi cạnh tranh, nông dân phải sống được bằng cây lúa nên buộc lòng phải chọn loại lúa có năng suất cao mà trồng. Hiện Nàng Nhen giờ chỉ còn giữ diện tích khoảng 60 hecta ở các xã Núi Tô, An Tức, Chi Lăng. Ông Nguyễn Văn Văn, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tri Tôn cho biết: “Hiện nay loại Nàng Nhen này chỉ Người dân tộc Khmer canh tác thôi vì tập tục văn hóa của họ. Hoặc người có tiền chọn Nàng Nhen để canh tác, không bán mà để ăn trong nhà”.

Hiện nay Nàng Nhen chỉ còn được giữ lại khoảng 60 hecta vì khó cạnh tranh với các giống lúa cao sản khác. Tuy nhiên đây là loại lúa sạch, gạo ngon, giá trị kinh tế cao. ( Ảnh: Báo Dân Việt).

Hiện nay Nàng Nhen chỉ còn được giữ lại khoảng 60 hecta vì khó cạnh tranh với các giống lúa cao sản khác. Tuy nhiên đây là loại lúa sạch, gạo ngon, giá trị kinh tế cao. ( Ảnh: Báo Dân Việt).

Để có được sản phẩm gạo Nàng Nhen thơm Bảy Núi chất lượng và danh tiếng như ngày hôm nay, ông cha của đồng bào Khmer ở An Giang ta đã phải tốn vô vàn mồ hôi, nước mắt để gieo cấy loại lúa “độc quyền”, chính vì thế, đồng bào xem đây là báu vật.  Nguồn nước chủ yếu để trồng lúa Nàng Nhen hiện nay vẫn như hàng trăm năm về trước là nước trời (nước mưa) không bị ô nhiễm, lại không dùng phân hóa học hay thuốc trừ sâu, nên lúa Nàng Nhen được xem là “gạo siêu sạch”.

Thị trường đang chuyển dịch mạnh từ “ăn no” tới “ăn ngon”, không chỉ đảm bảo dinh dưỡng mà còn là dinh dưỡng theo nhu cầu. Đương nhiên, cây lúa cũng phải chuyển mình theo. Người trồng lúa ở miền Tây Nam Bộ bắt đầu chuyển sang một hướng mới, trồng lúa hữu cơ để nâng chất lượng, giá trị hạt gạo. Nàng Nhen trở thành “gương mặt” nổi trội trong giới gạo sạch ngày nay.

Kim Loan/vovgiaothong.vn
Ý kiến của bạn
Cách để vẫn đạp xe đi làm mùa bụi mịn, mưa phùn

Cách để vẫn đạp xe đi làm mùa bụi mịn, mưa phùn

“Những người mộng mơ”, hay “những người dùng thời gian một cách xa xỉ”, đó là lời tự bạch của những người có thói quen đạp xe đi làm, đạp xe đến trường – Một cộng đồng có khoảng 13 nghìn thành viên trên Facebook.

Đề xuất bỏ ngạch công chức, đánh giá bằng vị trí việc làm: Cần nghiên cứu thận trọng

Đề xuất bỏ ngạch công chức, đánh giá bằng vị trí việc làm: Cần nghiên cứu thận trọng

Theo dự thảo sửa đổi Luật cán bộ, công chức, Bộ Nội vụ đề xuất cơ chế quản lý cán bộ, công chức sẽ được đổi mới theo vị trí việc làm, lấy đó là cơ sở để tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch và thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức.

Cần sớm có mô hình xe buýt đưa đón học sinh an toàn, chuyên nghiệp

Cần sớm có mô hình xe buýt đưa đón học sinh an toàn, chuyên nghiệp

Phương tiện đưa đón học sinh ngày càng trở thành loại hình vận tải hành khách thiết yếu, đặc biệt là tại các đô thị lớn. Số lượng các xe đưa đón học sinh cũng tăng nhanh trong những năm gần đây nhưng công tác quản lý còn khiến nhiều phụ huynh băn khoăn, lo lắng.

VOV Giao thông giành giải nhất 'Báo chí tuyên truyền về ATGT năm 2024'

VOV Giao thông giành giải nhất "Báo chí tuyên truyền về ATGT năm 2024"

 Loạt phóng sự "Để quy định về thiết bị an toàn trên xe ô tô cho trẻ em đi vào cuộc sống" của nhóm phóng viên VOV Giao thông đoạt giải nhất ở thể loại báo nói.

Ngõ Cầu Gỗ, nơi lưu giữ nét Tràng An

Ngõ Cầu Gỗ, nơi lưu giữ nét Tràng An

Ngõ Cầu Gỗ - là một con ngõ ngắn nằm giữa phố Cầu Gỗ, nối với phố Gia Ngư. Vốn trước kia nằm trong cùng một phố chợ Hàng Bè quen thuộc của người Hà Nội - phố cổ. Trước đây chợ Hàng Bè nằm "chiếm" hoàn toàn hoặc một phần lòng đường của các con phố Hàng Bè, Gia Ngư, Ngõ Cầu Gỗ...

TP.HCM: Bức xúc với nạn đổ trộm rác trên đường Chu Văn An

TP.HCM: Bức xúc với nạn đổ trộm rác trên đường Chu Văn An

Thời gian qua, đường dây nóng Kênh VOV Giao thông liên tục nhận được nhiều phản ánh của người dân về tuyến đường Chu Văn An, đoạn từ Học viện Cán bộ TP.HCM đến ngã 5 Bình Hòa, liên tục bị đổ trộm rác thải, xà bần dù chính quyền đã căng dây cảnh báo xử phạt.

Sức ép chưa tới, doanh nghiệp Việt chưa thực sự sẵn sàng chuyển đổi xanh

Sức ép chưa tới, doanh nghiệp Việt chưa thực sự sẵn sàng chuyển đổi xanh

Theo Quyết định số 13 của Thủ tướng Chính phủ, số doanh nghiệp phải thực hiện báo cáo phát thải trong năm 2024 lên hơn 2.100 doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng cho chuyển đổi xanh.