Thời Sự

Phùng Hưng – Ngôi chợ trăm năm ghi dấu giữa Sài Gòn

Phan Yến - Hiền Công: Thứ ba 25/11/2025, 08:00 (GMT+7)

Hẻm chợ Phùng Hưng nằm trong khu buôn bán sầm uất nhất khu "Đèn Năm Ngọn" của đất Sài Gòn - Gia Định xưa, chợ ra đời ngót nghét cả thế kỷ, người ta còn biết đến chợ Phùng Hưng với tên gọi khác là chợ Thủ Đô hoặc chợ nhà giàu.

Giữa con hẻm nổi tiếng với khu ăn uống của tư sản người Hoa xưa, có nhiều gia đình người Hoa di cư sang mưu sinh bằng nghề "kẻ chợ" - bán buôn những hàng quán bình dân cho người lao động nghèo từ xưa đến nay vẫn giữ lửa nghề qua nhiều đời con cháu.

Sài Gòn những ngày trời thường mưa bất chợt. Cơn mưa nhỏ xuất hiện nơi Hẻm chợ Phùng Hưng vào một chiều giữa tuần, mùi hơi đất xốc lên ngai ngái. Các cửa hàng ăn uống dọc trục Phùng Hưng, giới hạn trong đoạn giao cắt với đường Nguyễn Trãi và đường Hồng Bàng, bất kể thời tiết, đang rục rịch chuẩn bị cho hàng ăn hoạt động từ chiều đến tối muộn.

Chợ Thị Nghè, hồn cũ - nếp xưa

Khổ qua cà ớt, cơm tấm, bánh xèo…là những gian hàng được điểm tên trên hết. Nhiều người ưu ái vẫn gọi đây là con đường ẩm thực với những hàng ăn mang vị đặc trưng, nổi tiếng khắp cõi mạng, người vô ra nườm nượp.

Tôi tiếp cận chợ Phùng Hưng lần đầu trong hoàn cảnh như thế, chút lạ lẫm, chút thân quen mang dáng vẻ rất riêng của người Hoa làm kinh tế ở Sài Gòn. Đảo một vòng khắp đoạn Phùng Hưng, ghé ngang trục Lão Tử cắt ngang, trọn trong tầm mắt tôi là những dù chợ được sắp xếp gọn gàng, các quầy hàng bằng sắt được xếp chồng ngăn nắp vào một góc riêng.

Vừa đi vừa ngẫm, tôi hữu duyên được trò chuyện cùng bà Tư, tuổi ngoài 70, dành gần trọn cuộc đời gắn với hẻm chợ Phùng Hưng. Sau những hỏi han từ người khách vãng lai, là tôi, bà Tư cởi mở chia sẻ: "Ở trước là rạp hát Thủ Đô, có người kêu chợ Thủ Đô, có người kêu chợ Phùng Hưng. Buổi chiều hết rồi, buổi chiều chỉ bán đồ ăn thôi, bán đủ đồ ăn hết".

Qua lời kể của bà Tư, tôi nhận ra mình đã bỏ lỡ phiên chợ sáng, nơi chợ họp sầm uất và có nhiều chuyện để kể. Tạm biệt bà Tư tôi quyết định trở lại chợ Phùng Hưng vào buổi sáng hôm sau, để cảm nhận rõ hơn về khu chợ đặc biệt này.

Buổi sáng, chợ Phùng Hưng như mang trên mình một lớp áo khác, sầm uất, nhộn nhịp người vào ra và không có không gian để xe cộ di chuyển. Chợ đặc ken gian hàng theo lối bố trí hình chữ T, với đường Lão Tử là chân trụ. Chợ bao gồm các dãy nhà mặt tiền hai bên, dọc theo giữa tim đường là hai hàng sạp với đủ loại hàng hóa, từ thực phẩm khô, thực phẩm tươi sống, đến các quầy quần áo, thiết bị gia dụng…

Đang ngỡ ngàng với một khu chợ sáng khác lạ, tôi may mắn gặp chú Phấn, một tiểu thương lâu năm chuyên bán thực phẩm khô trong chợ, chú Phấn cho hay:

"Đó là chợ nhóm thôi, từ xưa đến nay chứ chưa hình thành chợ. Tại vì khu quận 5 này hồi đó giàu, người Hoa nhiều mà toàn là người giàu, chợ này bán đồ ăn ngon hơn chợ Bình Tây, giá mắc hơn nhưng đồ ngon hơn nên người ta mới kêu chợ nhà giàu."

Theo tìm hiểu, chợ Phùng Hưng thực chất không phải là khu chợ chính quy, nhiều người vẫn gọi với tên dân dã là chợ trời, theo thời gian người đông thành chợ lớn, dần dà hình thành một khu chợ sầm uất.

Trong hành trình tìm hiểu về hẻm chợ Phùng Hưng, tôi may mắn gặp được cô Tuyết, tuổi ngoài 60, tiểu thương lâu năm ở chợ Phùng Hưng, và cũng là con gái thứ hai của tiệm cà phê Ba Lù nổi tiếng của Sài Gòn, cô Tuyết hồi tưởng về chợ Phùng Hưng của 60 năm về trước:

"Cô sinh ra là có cái chợ rồi, nhưng không đông như bây giờ, hồi đó kêu bằng chợ chạy, bán lai rai lai rai bên lề mấy nhà chứ không có chợ, sau này mới tụ chợ lại. Hồi đó, nhà cô bán cà phê có mấy bàn gỗ, lực lượng chức năng họ bắt, sáng họ bắt chiều mình lên xin về, sau này giải phóng rồi, tụ họp lại thành chợ thì mình đóng thuế, có ban quản lý".

Sinh ra và lớn lên giữa vùng Chợ Lớn, cụ thể hơn là chợ Phùng Hưng, cô Tuyết có vô vàn thứ để kể về nơi mình trưởng thành. Cô Tuyết cho biết, trước đây người sống cũng như tiểu thương kinh doanh ở khu vực đa số người Hoa, người Tiều, người Quảng, chỉ lác đác người Việt sinh sống. Thời gian trôi, nhiều người gốc Hoa chọn di cư, người Việt ngày một nhiều, ở thời điểm hiện tại đa số là người Việt trú ngụ nơi đây.

Kể thêm về hẻm chợ Phùng Hưng, cô Tuyết cho biết:

"Cô thấy cũng giống như những chợ khác, nhưng được cái đồ tươi, giá mắc hơn những chợ khác, chợ này có tiếng chợ nhà giàu, hồi đó nhà khá giả người ta lại đây đi chợ. Bây giờ thay đổi nhiều, vắng, không có khách, không có người đi, hồi trước đông lắm.

Phần hồi trước ở đây có chung cư Soái Kìm Lâm, họ đập rồi, người dân dời đi hết, mấy trăm hộ lận. Hồi đó chợ động thiệt là đông, ở giữa có một hàng, đông mà nhiều khi kiếm người không thấy, giờ nhìn ra được tới đầu đường. Chợ hồi đó hơn 1h đã bắt đầu họp, 1h mấy là cô bán cà phê bưng khắp chợ, giờ 4h mới bắt đầu. Hồi đó tới 2h, 3h chiều, giờ 12h nghỉ rồi".

Chợ Phùng Hưng toát lên dáng vẻ của một khu chợ “lành tính”, mặc dù mọc lên một cách tự thân, ngày qua ngày khẳng định hình ảnh từ bản chất dung dị vốn có, rảo quanh chợ, cảm giác mang lại là sự trật tự và an tâm, tiểu thương trông hiền lành và hiểu chuyện. Có lẽ, vì mọc lên giữa con đường tên tuổi nên tiểu thương nơi đây ý thức rõ về trách nhiệm giữ trật tự và vệ sinh môi trường.

Những ô dù đều đặn đặt cạnh nhau tạo thành mái che cho một khoảng rộng, một hình ảnh bắt mắt nếu nhìn từ trên cao, cũng là một chi tiết rất đời, rất cũ, rất thân quen của khu chợ trải qua bề dày năm tháng.

Hẻm chợ đặt giữa ba chung cư lâu năm của vùng chợ Lớn, là chung cư Nguyễn Trãi, chung cư Phùng Hưng và chung cư Lão Tử…Tất cả cộng hưởng tạo nên dáng vẻ có chiều sâu của chợ Phùng Hưng, lâu đời và nhiều ý ức.

Chú Hiển, tuổi gần 60, chủ nhân của sạp cà phê, trà, nhỏ nhắn và cũ sờn, tự hào khi mình được là một phần của khu chợ cũ: "Khách thập phương tới đây: Nga, Tiệp Khắc, Campuchia. Đám cưới người ta lại chụp hình nữa. Như ký ức ý mà".

Chợ Phùng Hưng những năm gần đây, đặc biệt sau dịch Covid 19 đã có nhiều thay đổi, người đi nhiều hơn kẻ đến, thói quen tiêu dùng cũng chẳng còn như ngày cũ, người ta chọn online hay những nơi mua sắm hiện đại để lui tới, mặc kệ khu chợ nổi danh với thức ăn ngon và tiểu thương mến khách. Quy luật của đời sống là thay đổi, thích nghi, phát triển.

Cô Tuyết, người phụ nữ gần 70, có chút ngần ngại khi nghĩ về nơi mình sinh ra, nơi tạo sinh kế cho gia đình mình và là nơi ủi an bản thân tuổi xế chiều. Cô cởi mở chia sẻ kèm nụ cười chưa hẳn là vui: "Mong nó tồn tại hoài, đông hoài, không có chợ buồn lắm, sợ mở cửa ra không thấy ai hết. Mong chợ đông vui, buôn bán nhỏ nhỏ qua ngày, mong thêm bình an nữa".

Nhắc đến chợ Phùng Hưng , không ai nhớ chính xác thời điểm chợ hình thành, chỉ biết rằng nơi đây đã gắn bó với với nhiều thế hệ tiểu thương, nhiều quầy hàng tồn tại cả chục năm, trở thành một phần nếp sống của cư dân vùng chợ Lớn. Sài Gòn – TPHCM đang ngày một trưởng thành, những tòa nhà mọc cao, những trung tâm thương mại hiện đại bậc nhất đang ngày ngày che khuất những chốn cũ người ta thường lui tới, như chợ cũ Phùng Hưng.

Nhưng ký ức và hoài niệm là điều chẳng thể nào khỏa lấp, thời gian hay thời thế là điều thuộc quy luật, vui vẻ chấp nhận là điều không tranh cãi, nhưng trong ký ức của cư dân chợ Lớn một thời, hay của những người đã lỡ chạm và yêu đất Sài Gòn, thì hẻm chợ Phùng Hưng sẽ mãi giữa một phần ký ức, khi vô tình có chi tiết nhắc nhớ, hẻm chợ cũ nhấp nhô ô dù, sẽ trở về như chuyện của hôm qua.

Sài Gòn và những cơn mưa đêm

Sài Gòn về đêm luôn mang trong mình một vẻ đẹp vừa quen vừa lạ, nhưng chỉ khi những cơn mưa bất chợt đổ xuống, thành phố ấy mới thật sự chậm lại để lộ ra phần sâu thẳm của nó. Dưới màn nước mỏng, ánh đèn vàng loang ra thành những vệt sáng mềm, tiếng xe thưa dần, và những câu chuyện đời thường tưởng như bị cuốn trôi theo dòng nước chảy bên lề phố. Trong khoảnh khắc ấy, Sài Gòn không còn ồn ã, mà trở thành một thành phố trầm tư, như đang thì thầm với những ai đủ kiên nhẫn để dừng lại, nghe tiếng mưa kể chuyện.

Sài Gòn - TP.HCM về đêm vốn đã có một vẻ đẹp riêng – lấp lánh ánh đèn, rộn ràng hơi thở của một đô thị chưa bao giờ ngủ. Nhưng dường như, chỉ khi những cơn mưa bất chợt kéo xuống, thành phố ấy mới thật sự chậm lại, mềm lại và để lộ những nhịp đập sâu thẳm nhất của mình. Mưa đêm Sài Gòn, đôi khi chỉ là khoảnh khắc chợt đến chợt đi, nhưng lại luôn biết cách gợi lên thật nhiều cảm xúc khó gọi tên.

Trên con đường Điện Biên Phủ kéo dài về phía xa, ánh đèn vàng phản chiếu qua mặt nước lấp loáng. Những dòng xe vội vã tìm chỗ trú, tiếng còi xe giảm hẳn, chỉ còn tiếng lộp bộp màng mưa gõ đều lên mái hiên, lên thân ô tô, lên những tấm kính của hàng quán chưa kịp đóng cửa. Có cảm giác như cả thành phố được đặt trong một chiếc hộp thủy tinh khổng lồ, nơi thời gian lắng lại chỉ còn nhường chỗ cho âm thanh của mưa.

Dưới mái hiên một quán cà phê nhỏ trên đường Phan Xích Long, ánh đèn vàng lung linh như bông hoa đang cố xòe cánh trong làn gió ẩm ướt. Những người đi đường trú mưa đứng sát vào nhau, ai nấy đều im lặng. Trong im lặng ấy, có người đang nghĩ về chặng đường còn dang dở, có người tìm thấy khoảng bình yên hiếm hoi giữa ngày dài mệt mỏi. Mưa đêm Sài Gòn không chỉ làm ướt phố, mà còn tạo ra những khoảng lặng hiếm hoi để con người tạm dừng lại, nhìn sâu vào chính mình.

Ở những con hẻm nhỏ tiếng mưa rơi nghe rõ hơn ngoài phố lớn. Mái tôn ngân lên âm thanh lộp bộp đặc trưng, như những nhịp phách không đều của một bản nhạc cũ. Ánh đèn hắt qua hàng rào sắt tạo thành những vệt sáng đứt đoạn trên nền xi măng ướt, khiến mỗi con hẻm trở thành một thế giới thu nhỏ — vừa quen thuộc vừa xa xăm.

Có những tài xế công nghệ vẫn rong ruổi trong đêm, áo mưa phập phồng theo gió. Chiếc xe chở khách đi qua những đoạn đường nước ngập, tạo thành những vòng tròn lăn tăn loang rộng, như xoáy nước thời gian. Mưa khiến hành trình chậm lại, nhưng cũng làm con người cảm thấy gần nhau hơn — bởi chỉ cần một câu “đi đứng cẩn thận nghen anh”, là đủ sưởi ấm cả chặng đường.

Sài Gòn vốn nổi tiếng bởi cái nóng, bởi những ngày nắng gắt kéo dài tưởng như bất tận. Thế nên mưa đêm, với nhiều người, là món quà bất ngờ. Một món quà gợi nhớ về những tháng ngày tuổi trẻ: những buổi tranh thủ trú mưa dưới mái hiên cũ, những lần đạp xe trong mưa giữa đêm khi thành phố còn ít xe cộ, hay những cuộc hẹn hò mà cả hai đều ướt sũng nhưng lại quên hết mọi phiền muộn. Mưa gợi nhớ. Mưa khiến người ta thấy lòng mềm lại.

Và có lẽ, chỉ khi đứng giữa một cơn mưa đêm ở Sài Gòn, người ta mới cảm nhận trọn vẹn sự rộng lớn của thành phố này: rộng đến mức đủ chỗ cho mỗi người giữ lại một kỷ niệm riêng, đủ ấm để bất kỳ ai tìm đến cũng thấy mình thuộc về, và đủ dịu dàng để mỗi cơn mưa đều trở thành một dấu lặng đẹp đẽ trong tim. Và dưới những tán mưa đêm còn vương hơi lạnh, Sài Gòn vẫn dịu dàng ôm lấy từng bước chân quay về, như thể muốn giữ người ta lại thêm một chút — chỉ để kịp cảm nhận rằng giữa thành phố rộng lớn này, vẫn luôn có một nơi khiến trái tim thấy bình yên.

Phan Yến - Hiền Công/vovgiaothong.vn

Ý kiến của bạn

Tags:

hẻm chợ

Phùng Hưng

ngôi chợ

trăm năm

Tags:

Quan tâm ❯

Hà Nội: Từ 1/7/2026, thí điểm cấm xe máy xăng tại 9 phường nội đô

UBND TP. Hà Nội vừa có Tờ trình, dự thảo Nghị quyết gửi Hội đồng Nhân dân TP. Hà Nội đề nghị ban hành Nghị quyết liên quan đến một số chính sách, biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sử dụng năng lượng sạch trên địa bàn Thủ đô.

Ngập lụt diện rộng: Cần nhìn thẳng vào phần “nhân tai” để giảm thiệt hại

Những đợt mưa lớn trong thời gian vừa qua gây ngập lụt trên diện rộng tiếp tục đặt ra câu hỏi lớn cho công tác phòng, tránh thiên tai và quản lý đô thị ở Việt Nam.

Kinh doanh bảo hiểm sẽ hết kiểu “bia kèm lạc”?

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đang thu hút sự quan tâm lớn từ người dân và làm “nóng” nghị trường Quốc hội, với hàng loạt quy định về điều kiện kinh doanh, tiêu chuẩn vốn, nhân sự quản lý và cơ chế giám sát được siết chặt...

Hạ tầng giao thông, thích ứng biến đổi khí hậu thế nào?

Tính đến tháng 10/2025, hạ tầng đường bộ đã thiệt hại khoảng hơn 3.200 tỷ đồng do 3 cơn bão gây ra tại 9 tỉnh thành. Những tuyến đường bị sạt lở, cuốn trôi, cầu cống hư hại,… không chỉ phản ánh sức tàn phá của thiên tai, mà còn đặt ra câu hỏi về khả năng chống chịu.