Nỗ lực hỗ trợ lĩnh vực y tế ĐBSCL “vừa thiếu vừa yếu”

Cần Thơ là trung tâm của cả khu vực ĐBSCL trong việc ứng dụng các kỹ thuật chuyên sâu để điều trị các ca bệnh khó cũng như có hạ tầng nhiều bệnh viện để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho hơn 20 triệu dân của 13 tỉnh/thành ĐBSCL. Trách nhiệm là thế, nhưng ngành y tế của thành phố này đang phải “gồng gánh” khi các bệnh viện điều trị những nhóm bệnh đặc thù đều rơi vào quá tải về hạ tầng lẫn thiết bị với nhiều “cái khó”.

Theo thống kê của BV Ung Bướu TP.HCM, mỗi năm bệnh viện này đón nhận 500 ngàn bệnh nhân đế khám chữa bệnh, trong đó 80% đến từ ngoài thành phố và ĐBSCL chiếm đến 38% số bệnh nhân này. Trong khi đó, cả khu vực ĐBSCL chỉ có 2 bệnh viện ung bướu và 9 khoa ung bướu thuộc bệnh viện đa khoa tỉnh, không đủ để tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân trong vùng. Đặc biệt, đối với máy xa trị ung thư thì thiếu trầm trọng, nhưng đầu tư mới thì lại không có đủ tài chính và nguồn nhân lực vận hành.

Tiến sĩ Hoàng Quốc Cường – Giám đốc Sở Y tế TP Cần Thơ chia sẻ: Một máy trên 1 triệu là tạm chấp nhận được, còn đằng này ĐBSCL hơn 18 triệu dân mà chỉ mỗi có 1 cái máy của bệnh viện Ung Bướu Cần Thơ hoạt động “cháy công suất”. Đầu tư thì không có tiền, tất cả nguồn vốn trung hạn 2021-2025 thành phố gần như cắt giảm hết của y tế mà tập trung làm các công trình hạ tầng. Tôi cũng đi gặp gỡ đối tác để tìm giải pháp bằng cách vay hoặc xã hội hóa để mua máy xạ trị cho bệnh viện, chứ trông chờ vốn đầu tư công là không có.

Còn tại Cà Mau thì mô hình hoạt động của Tram Y tế xã chưa phát huy hiệu quả, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong chăm sóc sức khỏe ban đầu và phòng chống dịch bệnh. Để phát triển mạng lưới này, Cà Mau đang cần xây dựng một mô hình hoạt động chuẩn để các địa phương học tập, nâng cao trình độ quản lý cho Giám đốc các bệnh viện, Giám đốc các trung tâm y tế thông qua các lớp đào tạo ngắn hạn, tham quan học tập, đặc biệt là quản lý tài chính.

Giám đốc Sở Y tế tỉnh Cà Mau, Bác sĩ CKII Nguyễn Văn Dũng cho biết: Sở Y tế Cà Mau mong muốn và đề xuất các bệnh viện của TP.HCM tiếp tục hỗ trợ, đào tạo chuyên môn kỹ thuật trong khám chữa bệnh cho Cà Mau như: Bệnh viện Chợ Rẫy hỗ trợ cho bệnh viện đa khoa tỉnh về phẫu thuật cột sống, phẫu thuật lồng ngực, phẫu thuật sọ não; Bệnh viện ung bướu tiếp tục hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật về xạ trị điều trị ung thư, Bệnh viện Nhi Đồng I chuyển giao kỹ thuật điều trị cấp cứu nhi khoa,; bệnh viện Từ Dũ hỗ trợ BVSN Cà Mau về cấp cứu điều trị sản phụ khoa.

Còn tại An Giang thì các bệnh viện thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và chưa áp dụng thực hiện các kỹ thuật chuyên môn sâu. Theo thống kê, hằng năm, có khoảng 5 – 10% người dân An Giang đến TP.HCM khám chữa bệnh. Tuyến y tế cơ sở còn hạn chế năng lực, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị y tế chưa đồng bộ, cơ chế tự chủ các bệnh viện còn nhiều khó khăn, các bất cập trong chính sách bảo hiểm y tế còn tồn tại kéo dài, trình độ quản lý ngành y tế chưa đáp ứng nhu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp 4.0.

Tiến Sĩ Trần Quang Hiền - Giám đốc Sở Y tế tỉnh An Giang thông tin: Khó khăn nhất hiện nay của tỉnh là phát triển kỹ thuật chuyên sâu (thống kê cho thấy thấy các bệnh viện tuyến tỉnh thực hiện khoảng 80% kỹ thuật tuyến tỉnh, còn tuyến trung ương chỉ đạt 3-5%). Có nhiều kỹ thuật mà tỉnh phải mất 10 đến 15 năm mới triển khai được như: tim mạch can thiệp, phẫu thuật tim, phẫu thuật nội soi nâng cao hoặc là thụ tinh trong ống nghiệm, phẫu thuật điều trị ung thư, xạ trị, … đến nay tỉnh vẫn chưa triển khai.

Ngành y tế Sóc Trăng và Bạc Liêu thì cần hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật các chuyên khoa: ngoại thần kinh (sọ não, cột sống), ngoại lồng ngực. Ngành y tế Đồng Tháp cần chuyển giao kỹ thuật về hồi sức cấp cứu, can thiệp tim mạch, sản khoa, nhi khoa, ngoại chấn thương chỉnh hình. Ngành y tế Kiên Giang thì cần chuyển giao kỹ thuật chuyên khoa ung bướu, xa trị, tầm soát ung thư, thay khớp gối, khớp vai. Một điểm chung, cả hệ thống y tế của 13 tỉnh/thành ĐBSCL cần học hỏi kinh nghiệm trong công tác quản lý nhà nước về y tế, nghiên cứu khoa học, chuyển đổi số và cảnh báo dịch bệnh giữa CDC các địa phương.

Trước vấn đề này, Tiến sĩ Phạm Xuân Dũng – Giám đốc BV Ung Bướu TP.HCM khẳng định sẽ hỗ trợ hết mình cho các BV ĐBSCL: Chúng tôi đã xin ý kiến và được sự đồng ý, TP. HCM sẵn sàng hỗ trợ toàn diện cho ĐBSCL. Đào tạo nguồn nhân lực cho chẩn đoán, điều trị ung thư. Tư vấn mua sắm trang thiết bị. Hỗ trợ - chuyển giao kỹ thuật về đọc và phân tích kết quả CLS, GPB, HMMD, SHPT và hỗ trợ điều trị ca khó.

Ngày 21/7, tại Cần Thơ, Sở Y tế TP.HCM phối hợp Sở Y tế TP Cần Thơ và Sở Y tế các tỉnh vùng ĐBSCL tổ chức hội nghị ký kết thỏa thuận hợp tác hỗ trợ giai đoạn 2023 – 2025. Các thỏa thuận hợp tác nhằm hướng tới đảm bảo người dân được tiếp cận các dịch vụ kỹ thuật chuyên khoa thuận lợi hơn, kịp thời hơn, góp phần cải thiện tỷ lệ tử vong, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

PGS -TS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho biết: Chúng ta mở mạng lưới chuyên sâu từ TP.HCM về ĐBSCL, trong thời gian sắp tới, không chỉ có một vài bệnh viện tuyến cuối ở TP.HCM mà còn những bệnh viện tuyến cuối đặt tại Cần Thơ, Cà Mau, Kiên Giang và An Giang. Thay vì người dân phải đi rất xa đến TP,HCM để chữa bệnh thì trong tương lai người dân sẽ không cần phải đi xa nữa.

Định kỳ hàng năm, Sở Y tế TP. HCM và Sở Y tế các tỉnh vùng ĐBSCL tiến hành sơ kết, đánh giá kết quả đạt được, thống nhất phương hướng và đề ra kế hoạch cho những năm tiếp theo. Các nội dung hợp tác nhằm phát huy nguồn lực sẵn có của từng địa phương, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội nói chung và y tế nói riêng của từng địa phương, đảm bảo tuân thủ các quy định chuyên môn và phân công chỉ đạo tuyến trong lĩnh vực khám, chữa bệnh của Bộ Y tế.

Không phủ nhận những thành tựu to lớn mà các bệnh viện và đội ngũ y bác sĩ ở khu vực ĐBSCL đã đạt được trong suốt nhiều thậm niên qua. Từ những ca bệnh khó, đến những ca hy hữu đã được tập thể bác sĩ dồn sức để cứu sống bệnh nhân trong gan tấc. Nhưng nhiều lý do, điều kiện của Vùng chưa phát triển nên lĩnh vực y tế cũng từ đó được đầu tư chưa nhiều.

Nhưng khi có Thỏa thuận hợp tác với TP.HCM, tin rằng, với tinh thần cầu thị, các bệnh viện ở ĐBSCL sẽ sớm trở thành bệnh viện tuyến cuối tiếp nhận bệnh nhân và là: “Trụ đỡ sức khỏe cho Nhân dân của Vùng”. 

Những điểm yếu của mạng lưới y tế ĐBSCL tựu chung lại nằm ở các vấn đề: Thiếu nguồn nhân lực, tuyến y tế cơ sở còn hạn chế năng lực, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị y tế chưa đồng bộ, cơ chế tự chủ các bệnh viện còn nhiều khó khăn, các bất cập trong chính sách bảo hiểm y tế còn tồn tại kéo dài, trình độ quản lý ngành y tế chưa đáp ứng nhu cầu phát triển trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư.     

Từ yêu cầu của thực tiễn, các nhà quản lý y tế ở các thành phố lớn cho rằng, ĐBSCL phải phát triển đồng bộ 4 nhóm trọng tâm gồm: Nâng cao năng lực quản lý, khuyến khích đổi mới sáng tạo; ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển kỹ thuật chuyên sâu; phát triển nguồn nhân lực y tế phù hợp với từng nhiệm vụ và đẩy nhanh chuyển đổi số, xây dựng y tế thông minh.

Các bệnh viện công lập không ngừng phát triển chuyên môn kỹ thuật cùng tuyến và vượt tuyến đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân; phải là chỗ dựa vững chắc về chuyên môn kỹ thuật cho sự phát triển của bệnh viện tuyến trước và tuyến y tế cơ sở. Đồng thời, không ngừng cải tiến chất lượng điều trị, chất lượng phục vụ người bệnh, làm tăng sự hài lòng của người bệnh; không ngừng cải thiện môi trường làm việc.

Bên cạnh đó, các bệnh viện công lập không ngừng đổi mới sáng tạo với các giải pháp hiệu quả, đáp ứng nhu cầu hoạt động và phát triển của bệnh viện; bảo đảm mọi hoạt động của bệnh viện tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật.

Để tăng cường nguồn nhân lực cũng như chất lượng nguồn nhân lực y tế, các địa phương quy hoạch tổng thể về phát triển nguồn nhân lực y tế với các giải pháp chiến lược khả thi, lâu dài và mang tính bền vững. Nâng cao năng lực dự báo nhu cầu nhân lực y tế. Nâng cấp các cơ sở đào tạo cán bộ y tế.

Lâu nay, mạng lưới y tế ĐBSCL đang chịu “tổn thương” vì “chảy máu chất xám”. Lực lượng sinh viên ra trường lại thiếu “kiên nhẫn” học hỏi tại các bệnh viện trong khu vực và hay các trung tâm y tế. Nói cho cùng, địa phương phải hoàn thiện cơ chế chính sách và chế độ đãi ngộ nhân lực y tế phù hợp với bối cảnh và tình hình mới. Có cơ chế khen thưởng động viên cho nhân lực y tế khi có đổi mới, sáng tạo và ứng dụng trong công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Sử dụng đãi ngộ nhân lực y tế vùng khó khăn, cần có các chế độ đãi ngộ phục cấp ưu đãi nghề.

Dẫu biết thực hiện đồng bộ các giải pháp này phải cần thời gian và tâm huyết, nhưng chỉ cần đoàn kết và nỗ lực, cùng với sự hỗ trợ của những bệnh viện đầu ngành tại TP.HCM thì mạng lưới y tế ĐBSCL sẽ cải thiện rõ rệt, hướng tới bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững liên quan đến sức khỏe.