Người trẻ nhiễm HIV gia tăng, thách thức mục tiêu “chấm dứt bệnh AIDS"

Giữa tháng 11, Bộ Y tế cũng cho hay 9 tháng đầu năm nay, cả nước ghi nhận 11.421 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính, 1.263 trường hợp tử vong. Trong số người mới phát hiện nhiễm HIV, 83% là nam giới, độ tuổi chủ yếu từ 15 - 29 (40%) và 30 - 39 (27%), nhóm chiếm tỷ lệ cao nhất là nam quan hệ tình dục đồng giới (42%).

Hưởng ứng ngày Quốc tế phòng chống dịch bệnh lần thứ 5 với chủ đề “Cùng nhau thực hiện các cam kết trong phòng, chống đại dịch; cùng hành động mạnh mẽ hơn để ngăn ngừa và kiểm soát các đại dịch trong tương lai”, PV VOV Giao thông đã đối thoại với PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) để làm rõ thêm lộ trình hướng tới mục tiêu Chấm dứt AIDS ở Việt Nam vào năm 2030.

PV: Thưa PGS.TS. BS Phan Thị Thu Hương một vài số liệu gần đây cho thấy căn bệnh HIV/ AIDS có dấu hiệu gia tăng ở nhóm trẻ, vậy đâu là nguyên nhân của tình trạng này?

PGS.TS. BS Phan Thị Thu Hương: Tình hình dịch HIV/ AIDS trong thời gian vừa qua đã thể hiện một giai đoạn có kiểm soát dịch và có dấu hiệu suy giảm. Tuy nhiên vài năm trở lại đây có dấu hiệu chững lại và thậm chí tăng lên ở các nhóm trẻ. Chủ yếu lây qua đường quan hệ tình dục, khác với mô hình dịch trước kia chủ yếu lây qua tiêm chích ma túy.

Các nhóm bây giờ quan hệ tình dục ở các nhóm trẻ có xu hướng sử dụng nghiện chất. Chính vì vậy nhóm này không chỉ lây cho HIV/ AIDS mà cả lây qua các cái bệnh lây qua đường tình dục như là viêm gan B, viêm gan C…

PV: Gần đây nổi lên câu chuyện nhóm nam quan hệ đồng giới trong giới trẻ là đối tượng dẫn dắt dịch, vậy đâu là chiến lược sắp tới khi mục tiêu 2030 chúng ta phải xóa bỏ căn bệnh này?

PGS.TS. BS Phan Thị Thu Hương: Một nguyên tắc đầu tiên để có thể tiếp cận được với nhóm nguy cơ cao hay là nhóm nam quan hệ đồng giới, cũng là nhóm dẫn dắt dịch chủ yếu hiện nay thì phải xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt.

Và hiện nay thì các mô hình xét nghiệm đã rất đa dạng ở tất cả các tỉnh, thành phố tạo sự công bằng, bình đẳng cho mỗi một người có nhu cầu xét nghiệm thông qua các kênh cộng đồng hoặc là tự xét nghiệm. Cục Phòng chống HIV/ AIDS cùng với Tổ chức Y tế thế giới  và các dự án của cục đều có các trang web có thể tư vấn để lấy được các xét nghiệm.

Chỉ khi người bệnh có dấu hiệu dương tính thì họ được kết nối ngay với các cơ sở chăm sóc và điều trị ARV, những biện pháp, chương trình điều trị ARV có sử dụng thẻ bảo hiểm và tư vấn điều trị thì việc ngăn chặn lây qua đường tình dục cũng được chấm dứt rất là nhanh.

Bên cạnh đó thì có những người âm tính với xét nghiệm HIV thì có thể được kết nối với các mạng lưới về dự phòng lây nhiễm HIV như là thông qua điều trị methadone. Nếu như là lây qua nghiện chất ma túy hoặc là đối với những người mà có lây qua quan hệ tình dục thì có thể được tiếp cận với điều trị dự phòng trước phơi nhiễm.

Đây cũng là điều trị dự phòng bằng thuốc rất là hiệu quả trong giai đoạn hiện nay, có thể tính đến  dự phòng đến 97 % nguy cơ lây nhiễm HIV trong các cái nhóm mà lây qua quan hệ tình dục.

PV: Riêng đối với Việt Nam thì điều gì là thách thức để chúng ta giảm và đi dần vào việc xóa bỏ căn bệnh thế kỷ?

PGS.TS. BS Phan Thị Thu Hương: Thách thức đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS hiện nay thì chủ yếu là do là nhóm trẻ. Việc kiến thức, hiểu biết đầy đủ về các cái quan niệm về hiểu biết về HIV họ còn đang ở dưới mức độ rất thấp. Hơn nữa họ lại có những cái tò mò và tìm hiểu sử dụng qua những nghiện chất dạng thuốc phiện như là ma túy tổng hợp, ma túy đá.

Chính vì vậy, nó gây ra tình trạng là quan hệ tình dục không an toàn. Thời gian vừa qua thì đây cũng là một cái thách thức rất là lớn đối với cục phòng, chống HIV, AIDS thì khi mà có một cái nhóm đối tượng mới, một cái nguy cơ dẫn dắt dịch trong các giai đoạn vừa qua.

Để có thể triển khai được hoạt động này tôi nghĩ rằng là sẽ cần sự tham gia vào cuộc không chỉ từ lĩnh vực y tế mà kể cả toàn xã hội. Từ việc thông qua các cái ghế nhà trường trước khi mà các em mới đến một cái tuổi trưởng thành đã phải hiểu biết về lĩnh vực này, thông qua các khu công nghiệp, khi mà người ta tuyển với những cái người mà ở nhóm tuổi trẻ và rất là nhiều thì cần phải có những cái kiến thức hiểu biết như vậy.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà đã chia sẻ!