Người già và người yếu thế, mục tiêu hàng đầu của tội phạm mạng

Trong đó người lớn tuổi và người yếu thế trở thành con mồi yêu thích của các đối tượng tội phạm mạng. PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với chuyên gia Phạm Minh Hiếu – Trung tâm giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận mang tên chongluadao.vn:

PV: Ông đánh giá như thế nào về tình trạng lừa đảo trên các không gian mạng cũng như hạ tầng số thời gian qua?

Ông Phạm Minh Hiếu: Hiện nay tình trạng lừa đảo trên không gian mạng Việt Nam rất phức tạp, hầu hết các đối tượng lừa đảo đều rất chuyên nghiệp, là các tổ chức quy mô hoạt động ở những nước lân cận và trực tiếp tấn công người dùng Việt Nam.

Hiện nay có rất nhiều phương thức lừa đảo, đa phần các đối tượng lừa đảo soạn sẵn các kịch bản, sau đó copy paste vào các thanh chat hoặc gọi điện thoại giả mạo công an, giả mạo nhân viên ngân hàng hay lập những tài khoản có hình ảnh rất đẹp bóng đẩy để dẫn dụ, kết bạn với nhiều người dùng trên mạng. Sau đó là dẫn dụ tình cảm, dẫn dụ đầu tư tài chính và tiến tới chiếm đoạt tài sản.

PV: Thống kê của đơn vị mình thì những thiệt hại của người dùng trong các vụ lừa đảo này ra sao?

Ông Phạm Minh Hiếu: Như tôi thấy thì những con số thiệt hại do lừa đảo cũng rất lớn, từ vài chục triệu đến vài trăm triệu là rất thường gặp. Ngoài ra có những vụ việc thiệt hại tới vài tỷ hoặc vài chục tỷ, thường thì rơi vào những vụ lừa đảo tỉnh cảm, rồi dẫn dụ đầu tư tài chính, đầu tư forex…thì con số thường rất lớn.

Tâm lý của người bị lừa, đặc biệt có liên quan đến tình cảm thường thì không báo cáo đến cơ quan chức năng vì cảm giác bị xấu hổ hay ảnh hưởng đến uy tín, danh dự và họ cũng nghĩ là tiền mất rồi cũng không lấy lại được. Việc này ít nhiều gây khó khăn vì thiếu bằng chứng mấu chốt giúp tìm ra các đối tượng lừa đảo.

PV: Theo ông thì người dùng đóng vai trò ra sao trong bối cảnh lừa đảo trên mạng ngày một phức tạp?

Ông Phạm Minh Hiếu: Hiện nay rất nhiều tập đoàn công nghệ đã áp dụng công nghệ để bảo vệ người dùng, tuy nhiên việc lừa đảo trên không gian mạng dẫn đến mất mát tài sản, thông tin dữ liệu phần lớn là do nhận thức của người dùng.

Do vậy theo tôi việc thường xuyên nâng cao nhận thức của người dùng qua các kênh chính thống của nhà nước là rất cần thiết. Người dùng có thể tham khảo kênh khonggianmang.vn của Cục an toàn thông tin hoặc trang web dauhieuluadao.com để có thể sớm nhận biết các dấu hiệu lừa đảo trên mạng và cách ứng xử phù hợp

Đa phần do chúng ta quá nhanh khi nhập thông tin, quá nhanh khi chuyển tiền nên trên các website có hướng dẫn là đầu tiên cần chậm lại chừng vài giây để suy nghĩ; tiếp theo là kiểm chứng từ bạn bè, người thân, đồng nghiệp, cơ quan chức năng như công an, nhân viên ngân hàng…để được hướng dẫn; khi xác nhận đúng là lừa đảo thì cần báo cáo. Chúng ta không nên chỉ dừng ở việc nhận biết mà cần báo cáo để những người xung quanh được bảo vệ.

Vừa qua Bộ Công an đã làm rất tốt khi phối hợp với Bộ công an Lào để triệt phá và bắt những nhóm tội phạm hoạt động bên Lào, hi vọng thời gian tới cũng sẽ có nhiều bước tiến đột phá trong việc truy bắt các nhóm tội phạm đa quốc gia thế này để có thể làm giảm tình trạng lừa đảo tại Việt Nam.

PV: Bên cạnh những người dùng trẻ sử dụng các giao thức internet hay mạng xã hội dễ dàng cập nhật thông tin thì những người lớn tuổi không dùng điện thoại thông minh thì chỉ cần 1 vài cuộc điện thoại là bị lừa. Vậy người lớn tuổi cần làm gì để tự bảo vệ mình?

Ông Phạm Minh Hiếu: Thứ nhất, người lớn tuổi có thể hỏi các bạn trẻ, con cháu xung quanh để được hướng dẫn. Thứ hai người lớn tuổi có thể đến Phường, ở nơi này sẽ có đầy đủ thông tin cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo cũng như số điện thoại của lực lượng công an, người lớn tuổi hoàn toàn có thể gọi điện thoại kiểm chứng ngay.

Ngoài ra, khi bị lừa thì việc đầu tiên người lớn tuổi cần làm là phải ngay lập tức ra ngân hàng báo cáo về tình trạng bị lừa để khoá tài khoản, sau đó mang tất cả bằng chứng cụ thể đến Công an để trình báo và được hướng dẫn, hỗ trợ, xử lý chi tiết từ phía pháp luật

PV: Cám ơn ông về cuộc trò chuyện này!