Ngăn ngừa quẹt thẻ ETC vô tội vạ: Số hóa phải triệt để

Dù chưa gửi xe tại bãi trông giữ phương tiện tại khu Mỹ Đình 2, song tài xế taxi Nguyễn Văn Tuấn (ở Mỹ Đình, Nam Từ Liêm, Hà Nội) vẫn bị trừ 20 nghìn đồng trong tài khoản giao thông.

Tra soát thời điểm bị thu phí, anh Tuấn mới nhớ, thời điểm đó anh dừng xe khoảng 3 phút bên ngoài khu vực trông giữ và khu vực này ôtô, taxi được phép đỗ không quá 5 phút mà không bị thu phí: "Cái đấy hơi bất cập, hơi hoang mang. Tôi để xe, chả thấy biển cấm dừng đỗ hay như thế nào, kể cả có thu hay không thu thì cũng phải được sự đồng ý, cho phép của người ta, chứ người ta để đó thì phải có giải trình thế nào chứ lại tự ý quẹt thẻ".

Tài xế Nguyễn Quang Đại (ở Cầu Giấy, Hà Nội) cũng phản ánh, ngày 8/3 vừa qua, khi kiểm tra tài khoản VETC mới phát hiện bị trừ tiền dịch vụ gửi xe trên đường Trung Kính, dù hôm đó anh không sử dụng dịch vụ. Mặc dù đã phản ánh đến đơn vị dịch vụ và được hoàn tiền, song anh Đại vẫn rất băn khoăn:

"Em không đỗ ở đấy mà lại bị trừ như vậy và cái thẻ dán trên xe như vậy thì liệu người ta có lưu mã đấy và cứ lâu lâu người ta lại quẹt một lần được không và liệu người ta có quẹt hai lần sau đấy người ta sử dụng cái lập trình để cho ngày này trừ hoặc cho ngày khác trừ được không".

Trước đó, trên mạng xã hội, nhiều tài xế cũng phản ánh, dù họ chưa gửi xe vào bãi thu phí tự động, nhưng vẫn bị nhân viên quẹt thẻ để thu phí. Cũng có trường hợp đã bị trừ tiền qua tài khoản, nhưng vẫn bị thu tiền mặt. Mặc dù đã có trường hợp đã khiếu nại và được hoàn tiền, nhưng nhiều tài xế vẫn rất hoang mang.

Một số nhân viên bãi xe thu phí tự động cho biết, việc phát sinh mất tiền cho chủ xe phần lớn do nhân viên bãi xe thực hiện không đúng quy định. Ví dụ, ở những nơi cho phép xe dừng, đỗ dưới 5-10 phút không bị thu tiền, nhưng nhân viên bãi xe không rõ xe đã vào từ lúc nào, nên mặc định quét thẻ và tài xế bị trừ tiền. Cũng có trường hợp nhân viên bãi giữ thu tiền mặt của khách, trong khi khách hàng không biết đã bị trừ tiền ở tài khoản giao thông.

Trao đổi với VOVGT, ông Trần Ngọc Kiên, Giám đốc dự án bãi đỗ, Công ty VETC cho hay, không có tình trạng vụ lợi nếu nhân viên trông giữ dùng máy quẹt thẻ, vì tiền đó không vào tài khoản cá nhân. Còn trường hợp nhân viên trông giữ tự ý thu tiền mặt trong khi đã thu phí tự động là không đúng quy định.

Lãnh đạo VETC cũng cho biết, hiện đơn vị đang cung cấp dịch vụ cho gần 300 bãi xe, trong đó một số bãi xe vẫn chưa áp dụng đồng bộ giải pháp theo quy trình, vẫn áp dụng song song thu tiền mặt… Bởi vậy, VETC khuyến cáo khách hàng nên chủ động kiểm tra bãi đỗ có thu phí tự động hay không, trường hợp nếu có sai sót, liên hệ VETC và gửi bằng chứng để được hoàn tiền:

"Hiện nay hệ thống của VETC cũng có thông báo ngay cho chủ phương tiện khi trừ phí đỗ xe. Trong các trường hợp này, khi chủ phương tiện nhận được thông báo mà thấy không chính xác thì có thể phản ánh ngay đến số điện thoại đường dây nóng của VETC để phản ánh các trường hợp thu không đúng. VETC sẽ xử lý nhanh chóng mọi trường hợp phản ánh từ dịch vụ bãi đỗ từ khách hàng và hoàn tiền ngay khi phát hiện sai sót".

Ông Cao Đình Ngân, Trưởng phòng Kinh doanh, Công ty Cổ phần Giao thông số Việt Nam VDTC - một trong 2 đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí trông giữ xe không dùng tiền mặt cũng cho biết, đơn vị chỉ cung cấp dịch vụ cho những bãi xe được cấp phép. Khi chuyển giao phần thu phí cho nhân viên bãi đỗ, các nhà cung cấp dịch vụ đều có ràng buộc thu phí đúng xe, đúng vị trí, đúng giờ và mức phí. Liên quan đến việc thu sai, đó là trách nhiệm của chủ bãi trong việc quản lý nhân sự:

"Khuyến cáo với chủ phương tiện khi có những thông tin trừ tiền thì đều có các luồng thông báo hoặc tin nhắn, thì kiểm tra và phản ánh lên tổng đài để được hỗ trợ ngay được, kể cả việc liên thông với VETC chúng tôi đã liên thông rồi thì trong bất kỳ trường hợp nào khách hàng của ePass cũng đều được hỗ trợ qua tổng đài, khi check được thì hoàn toàn có thể chuyển tiền bù cho khách hàng".

Về phía cơ quan quản lý, trao đổi với VOVGT, ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học, Công nghệ và Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho hay, khi triển khai dịch vụ thu phí trông giữ phương tiện không dùng tiền mặt, Cục Đường bộ Việt Nam đã yêu cầu các đơn vị vận hành như VETC, VDTC triển khai các quy trình giám sát nội bộ để đảm bảo thu đúng, thu đủ.

Ông Toàn cũng cho hay, đơn vị sẽ phối hợp với các địa phương để chấn chỉnh kịp thời trong việc vận hành các dịch vụ mở rộng của hệ thống thu phí điện tử không dừng:

"Chúng tôi cũng tuyên truyền cho chủ phương tiện, các nhà cung cấp dịch vụ hoặc các đơn vị vận hành về để kịp thời tự đối chiếu để có các phản ánh kịp thời đến các đơn vị vận hành, các nhà cung cấp dịch vụ. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ phối hợp với các địa phương để yêu cầu các đơn vị vận hành hoàn thiện các quy trình thu phí, các quy trình kiểm tra, kiểm soát nội bộ để tránh thu sai cho các chủ phương tiện".

Trông giữ xe không dùng tiền mặt là yêu cầu cấp thiết không chỉ của chính quyền các địa phương, mà cả cơ quan quản lý để minh bạch hóa và nâng cao hiệu quả quản lý. Mặc dù vậy, việc triển khai chưa đầy đủ, chưa đồng bộ công nghệ trông giữ xe không dùng tiền mặt, vẫn áp dụng song song thu tiền mặt, cùng với sự giám sát thiếu chặt chẽ, khiến tình trạng thu sai vẫn diễn ra.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông: "Khó ngăn ngừa sai phạm khi chỗ có công nghệ, chỗ không".

Các đây 1 năm, khi Hà Nội tiến hành thí điểm dịch vụ trông giữ xe không dùng tiền mặt, nhiều người tham gia giao thông đã rất kỳ vọng, giải pháp này sẽ tạo sự minh bạch trong việc thu phí, giảm thiểu, ngăn ngừa hành vi trục lợi, gian dối khi thu phí trông giữ phương tiện.

Thời kỳ đầu, với sự chú ý của người dân, của các cơ quan quản lý và của dư luận, việc triển khai thu phí trông giữ xe không dùng tiền mặt được thực hiện khá bài bản, tạo sự hấp dẫn với khách hàng. Hệ thống thu phí không dừng nhanh chóng được triển khai rộng rãi trên nhiều tuyến đường và bãi đỗ xe.

Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích như giảm ùn tắc và tăng tính minh bạch, vẫn tồn tại tình trạng một số bãi đỗ áp dụng công nghệ không đầy đủ, thiếu đồng bộ, vẫn áp dụng song song hình thức thu tiền mặt, bên cạnh giải pháp trừ tiền qua tài khoản giao thông hoặc thiếu sự giám sát đối với nhân viên thu phí.

Điều này dẫn tới tình trạng tài xế bị tiền hai lần (cả qua thẻ ETC lẫn tiền mặt), hoặc bị thu ngoài phạm vi bãi giữ. Những hành vi này gây bức xúc cho người dân và làm mất lòng tin vào việc triển khai dịch vụ công nghệ.

Đã có thời điểm, một số tài xế mách nhau cách ngăn chặn tình trạng tài khoản giao thông bị trừ tiền sai là vô hiệu hóa tạm thời thẻ etag và chỉ kích hoạt lại khi có nhu cầu sử dụng tính năng thu phí không dừng trên cao tốc hoặc thu phí đỗ xe không dùng tiền mặt.

Tuy vậy, giải pháp này không thực sự hiệu quả, thậm chí phiền toái nếu không may tài xế quên mở khóa tính năng này khi đã lưu thông trên cao tốc hoặc các khu vực có sử dụng tài khoản giao thông.

Bởi vậy, để giảm thiểu rủi ro và ngăn chặn tình trạng trục lợi, trước hết cần áp dụng quy trình đồng bộ thu phí không dùng tiền mặt tại các bãi xe được cấp phép và công khai danh sách các bãi xe sử dụng công nghệ này.

Khi đó, tài xế dễ dàng tra cứu để biết bãi nào áp dụng công nghệ thu phí không dừng, bãi nào vẫn thu tiền mặt. tại các bãi sử dụng công nghệ thu phí không dừng nên áp dụng thanh toán tự động hoàn toàn để tránh trường hợp nhân viên thu tiền mặt ngoài hệ thống.

Bên cạnh đó, các bãi trông giữ xe có thể lắp đặt bảng điện tử hiển thị số tiền đã thu để tài xế đối chiếu, tránh tình trạng chủ xe vừa bị thu tiền mặt, vừa bị trừ tiền qua tài khoản giao thông

Đặc biệt, cũng cần có giải pháp quản lý, giám sát hiệu quả đối với nhân viên thu phí; xử phạt nghiêm các trường hợp nhân viên thu phí gian lận. Các bãi giữ xe có nhân viên trục lợi cũng cần bị xử lý mạnh để răn đe. Những bãi xe có hành vi gian lận nên bị công bố trên hệ thống để tài xế tránh sử dụng.

Ngoài ra, cần tăng cường công nghệ giám sát và ứng dụng công nghệ nhận diện biển số kết hợp với dữ liệu thu phí không dừng, nếu xe chưa vào bãi mà bị trừ tiền, hệ thống sẽ tự động báo lỗi. Khi đó, nếu bị thu phí oan, thu phí hai lần, tài xế có thể khiếu nại ngay qua tổng đài hoặc ứng dụng, thay vì tranh cãi với nhân viên thu phí.

Tình trạng tài xế bị thu phí oan khi không gửi xe hoặc bị thu hai lần do gian lận là vấn đề cần được xử lý triệt để. Giải pháp quan trọng là áp dụng công nghệ một cách đầy đủ và đồng bộ, giúp minh bạch hóa quy trình thu phí, đồng thời áp dụng công nghệ giám sát và có chế tài nghiêm khắc đối với nhân viên trục lợi.

Khi hệ thống thu phí không dừng được vận hành minh bạch, tài xế mới thực sự tin tưởng và sử dụng rộng rãi, giúp giao thông đô thị ngày càng thông minh và hiệu quả hơn.