Mỹ tạm dừng áp thuế 90 ngày: Doanh nghiệp Việt cần làm gì?

 Tín hiệu tích cực giữa căng thẳng thương mại

Chỉ khoảng 14 tiếng sau khi thuế quan đối ứng của Mỹ có hiệu lực, Tổng thống Trump tuyên bố tạm dừng áp đặt thuế quan trong 90 ngày trong khi tăng thuế quan đối với riêng Trung Quốc lên 125%. Quyết định hoãn thuế, theo Tổng thống Trump là nhằm ghi nhận nhận thực tế rằng hơn 75 quốc gia đã tham gia đàm phán với Chính quyền Mỹ, cùng nhau giải quyết các khiếu nại của Mỹ về thương mại toàn cầu.

Trả lời câu hỏi về tiến trình ra quyết định tạm dừng áp thuế đối ứng trong 90 ngày, Tổng thống Trump cho biết, đã nghĩ về việc này nhiều ngày qua nhưng chỉ được đưa ra vào sáng ngày 09/04 (theo giờ địa phương): "Thông báo hoãn thuế được viết rất hay, nó được viết từ trái tim. Nó được viết như một điều gì đó mà tôi nghĩ là rất tích cực cho thế giới và cho chúng ta. Chúng ta không muốn làm tổn thương các quốc gia không cần phải bị tổn thương, tất cả các nước này đều muốn đàm phán".

Các chuyên gia kinh tế nhận định dù đây là tuyên bố tạm hoãn áp thuế và có tính thời hạn nhưng vẫn là điều tích cực và “nhẹ nhõm” cho nền kinh tế Việt Nam trong ngắn hạn. Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu bày tỏ quan điểm: "Đây là một điều có lẽ tích cực trong một sự thở phào nhẹ nhõm cho nền kinh tế Việt Nam. Bởi vì nếu chúng ta bị áp thuế 46% thì những sản phẩm xuất khẩu vào Mỹ như điện tử, đồ gỗ, giày dép, may mặc, nông sản sẽ ảnh hưởng rất nặng nền tới kinh tế Việt Nam. Không những giảm ngoại thương, xuất khẩu mà sẽ ảnh hưởng tới nền kinh tế. Thành ra việc họ hoãn 90 ngày như thế trước hết là động thái tích cực. Trong 90 ngày này chúng ta có cơ hội để đàm phán tiếp tục với Mỹ".

Tuy là tin vui, nhưng với bản thân các doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp trong những ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ thì vẫn phải chấp nhận một thực tế là rủi ro và thách thức sẽ còn ở phía trước. Do đó, TS Nguyễn Quốc Việt - Chuyên gia chính sách công chuyển động kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội khuyến nghị các doanh nghiệp cần cần có sự đồng lòng hợp tác với các cơ quan nhà nước, với các ngành hàng, các doanh nghiệp trong cùng chuỗi cung ứng để đạt được sự tin cậy, chia sẻ rủi ro và hài hoà lợi ích. Bởi trong một nền kinh tế phụ thuộc lẫn nhau thì việc đạt được điều đó chính là mối quan hệ tương hỗ giúp đỡ cùng phát triển bền vững.

TS Nguyễn Quốc Việt phân tích thêm: "Trên tinh thần như thế thì một trong những điểm cốt lõi mà các doanh nghiệp nên chú trọng tập trung vào là làm sao giúp cho người lao động tránh bị mất việc làm, tránh ảnh hưởng tới khả năng giải quyết công ăn việc làm, thu nhập của người lao động. Nếu chúng ta đặt người lao động làm trung tâm của việc giải quyết khủng hoảng cũng như thích ứng với bối cảnh mới thì chúng ta sẽ có được sự hài hoà giữa nhà nước và các doanh nghiệp nói chung và giữa cả người lao động và doanh nghiệp nói riêng.

Khi mà chúng ta có được sự hài hoà như vậy và vượt qua được khó khăn ban đầu này thì chính sự đồng lòng, hiệp lực của nhà nước, người lao động với doanh nghiệp thì giúp doanh nghiệp có đà phát triển bền vững trong tương lai. Đấy là ý thứ nhất tôi cho rằng các ứng phó của doanh nghiệp nên hướng tới"

Hành động ngay để thích ứng bền vững

Hiện nay thực chất doanh nghiệp đã nhận thức rất rõ “đại cục”. Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Quốc Việt, các doanh nghiệp cần phải bắt tay ngay vào hành động. Đó là thực thi các giải pháp quản trị theo năng lực nội tại, nâng cao thương hiệu và uy tín trên trường quốc tế để có thể đa dạng hoá, thậm nhập vào các thị trường khác nhau. Khi chúng ta nâng cao được năng lực quản trị, năng lực cạnh tranh thì cũng sẽ dễ dàng ứng biến và thích nghi hơn trước các biến động toàn cầu.

Theo báo cáo đặc biệt mới đây của Mỹ nhấn mạnh rất nhiều tới các rào cản thuế quan, phi thuế quan và hàng hóa xuất xứ Trung Quốc từ Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ. Chuyên gia kinh tế - TS Đinh Thế Hiển cho rằng các doanh nghiệp Việt đang có hàng xuất khẩu sang Mỹ dựa trên nguyên liệu và bán sản phẩm từ Trung Quốc cần từng bước thay đổi cấu trúc nguyên vật liệu, cấu trúc sản xuất, giảm tối đa phụ thuộc nguyên vật liệu. Còn nếu chưa thể thay đổi phương thức cần phải tính đến kịch bản rủi ro là tìm những thị trường khác.

Còn những doanh nghiệp cũng nằm trong diện áp thuế của Mỹ nhưng không nhập khẩu nguyên vật liệu và bán thành phẩm từ nước thứ ba như nông sản, cụ thể là thuỷ hải sản thì ông cho rằng: "Những doanh nghiệp cũng nằm trong việc áp thuế cao của Mỹ nhưng không có kết cấu nhập nguyên liệu và bán thành phẩm lớn từ Trung Quốc, cụ thể là doanh nghiệp thuỷ sản hay may mặc giày da nhưng bị áp lực chung trong số tổng thặng dư xuất khẩu sang Mỹ và nhập siêu từ Trung Quốc thì cũng bị ảnh hưởng tuy nhiên có thể nhẹ hơn. Tin rằng với sự đàm phán của Việt Nam thì Mỹ có thể tách ra từng lĩnh vực cụ thể để có những mức thuế khác nhau, không cào bằng mức thuế cao với tính chất của doanh nghiệp.

Do vậy các doanh nghiệp thuỷ sản như tôm cá trước mắt cũng phải chấp nhận mức thuế cao, tất nhiên tin tưởng không phải mức 46% nhưng chúng ta cũng chuẩn bị trước một mức thuế cao hơn trước đây. Như vậy năm 2025 vấn đề sản xuất kinh doanh trong những DN này sẽ không lời. Tuy nhiên chúng ta phải chấp nhận để một mặt phải giữ thị trường Mỹ vì đó vẫn là thị trường tốt nhất cho đến lúc chính phủ VN và Mỹ từng bước đạt được thành quả trong vấn đề giảm thuế quan, có thể kéo dài cả năm hoặc thậm chí hơn".

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, vấn đề tìm kiếm thị trường mới luôn là vấn đề phát triển doanh nghiệp chứ không phải vì mức thuế cao của Mỹ mà chúng ta mới đặt ra. Do đó, bên cạnh những giải pháp vừa nêu, các doanh nghiệp cũng nên tập trung mở rộng thị trường như khuyến nghị của TS Nguyễn Quốc Việt và TS Nguyễn Trí Hiếu:

TS Nguyễn Quốc Việt chia sẻ: "Các doanh nghiệp phải chấp nhận tìm những thị trường ngách, đơn hàng nhỏ lẻ nhưng hàm lượng gia tăng nội địa cao, giá trị gia tăng tốt hơn so với việc trước đây chúng ta tập trung làm những hàng phổ thông với số lượng lớn đáp ứng các thị trường dễ tính hoặc các thị trường có khối lượng đặt hàng cao thì bây giờ chúng ta phải chấp nhận những đơn hàng như vậy. Khi chúng ta chấp nhận những đơn hàng như vậy thì đồng nghĩa với việc có thể có những thách thức lớn hơn từ công nghệ, con người và từ quản trị. Khi chúng ta đáp ứng được thì chúng ta cũng tự nâng tầm mình lên".

TS Nguyễn Trí Hiếu nêu quan điểm: "Đối với doanh nghiệp Việt Nam thì đầu tiên là chúng ta tránh việc phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ và phải tìm thị trường khác để có thể phân bổ rủi ro, giàn trải rủi ro, không lệ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ. Điều thứ hai là thông tin của chúng ta cho hàng xuất khẩu phải minh bạch về xuất xứ, về các cấu phần và đặc biệt nữa là chúng ta đã có rất nhiều Hiệp định thương mại và có những quy định rất chặt chẽ về hàng hoá VN xuất khẩu sang các nước như quy định an toàn thực phẩm, môi trường, lao động, thuế quan. Tất cả những quy định đó doanh nghiệp cần phải biết và tuân thủ".

Việc Hoa Kỳ hoãn áp thuế đối ứng với Việt Nam trong 90 ngày là cơ hội để hai nước củng cố quan hệ thương mại và tìm kiếm giải pháp lâu dài cho các vấn đề kinh tế. Bản thân các doanh nghiệp sẽ có thêm thời gian để điều chỉnh các chính sách hoạt động kinh doanh cũng như các biện pháp đối phó với chính sách thuế quan của Mỹ sau 90 ngày./.