Tôi là người Việt Nam: Làm chủ công nghệ đào hầm xuyên núi, từ theo sau đến tiên phong

Trước đây, mỗi khi nhắc đến những công trình hầm xuyên núi, người ta thường nghĩ tới kỹ sư nước ngoài – với những công nghệ hiện đại, chi phí thi công cao và sự phụ thuộc hoàn toàn về kỹ thuật. Kỹ sư Việt Nam khi ấy chỉ đảm nhiệm vai trò hỗ trợ, học việc là chính. Nhưng giờ đây, bức tranh ấy đã thay đổi.

Người Việt không chỉ làm chủ được công nghệ đào hầm tiên tiến đến từ châu Âu mà còn phát triển thêm những công nghệ đặc thù riêng – phù hợp với địa chất phức tạp của nước ta, tiết kiệm thời gian, giảm chi phí và đảm bảo an toàn. Một hành trình vươn lên mạnh mẽ và đầy tự hào – được viết nên bởi chính những “chiến binh thời bình” đang ngày đêm khoét núi, mở đường, kết nối không gian bằng trí tuệ, tâm huyết và lòng tự tôn dân tộc.

Phóng viên Ban VOV Giao thông quốc gia sẽ đưa các bạn theo chân những người đang trực tiếp thi công tại các hầm xuyên núi trên các tuyến cao tốc để cảm nhận rõ hơn nỗ lực và khí chất người Việt trên công trường rực lửa.

Từ "vai phụ" thành chủ công nghệ đào hầm

Tháng 7 đang là mùa mưa ở Tây Nguyên, đường vào dự án thành phần 2 – cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột, đoạn hầm Ea Trang 2 rất gian nan. Để tới được điểm thi công, chúng tôi phải băng qua nhiều cánh rừng già, vượt đèo dốc hiểm trở, men theo suối sâu. Tại công trường, hàng chục công nhân đang tất bật hoàn thiện hầm trái (phía cửa Đông), đồng thời đổ bê tông vỏ hầm phải (phía cửa Tây).

Kỹ sư Lê Văn Du – Chỉ huy trưởng Công ty CP Sông Đà 10 – phụ trách thi công 2 hầm là Ea Trang 1 và Ea Trang 2 cho biết, địa hình nơi đây hiểm trở tới mức việc vận chuyển máy móc vào công trường cũng là cả một kỳ tích:

"Đường công vụ rất hiểm trở, có độ dốc từ 18-20%, có những lúc chúng tôi phải vừa đưa máy vào vào phải kéo mới đưa được ô tô lên cửa hầm để đào. Vị trí rất khó khăn, trên đỉnh núi rất cao chúng tôi phải mở con đường nhỏ đi lên rồi tiến hành bạt từ trên xuống, hạ những mái cơ xuống, đến 15/6/2024 mới tiếp cận được cửa hầm, đặc biệt là nhánh hầm Đông chúng tôi tìm mọi cách để hoàn thành đào hầm sớm hơn 2 tháng".

Không chỉ địa hình, địa chất nơi đây cũng vô cùng phức tạp. Nhưng với kinh nghiệm từng thi công nhiều công trình hầm, các kỹ sư Sông Đà 10 đã chủ động đưa ra giải pháp gia cố kịp thời: khi gặp địa chất yếu sẽ lập tức dựng kết cấu chống tạm và phun bê tông nhanh nhất để ngăn sạt lở.

Vượt qua địa hình hiểm trở, địa chất phức tạp, 2 hầm Ea Trang 1 và Ea Trang 2 thuộc dự án thành phần 2 – cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột do các kĩ sư Sông Đà 10 thực hiện hiện đang vượt tiến độ 2 tháng. Đây thực sự là một kỳ tích khi thi công giữa đại ngàn Tây Nguyên với muôn vàn thử thách.

Ngược ra miền Trung, tại hầm Sơn Triệu thuộc cao tốc Quy Nhơn – Chí Thạnh, dưới cái nắng như đổ lửa những tháng vừa qua không ngăn nổi khí thế của hàng trăm kỹ sư, công nhân Sông Đà 10 khi vừa đưa công trình này hoàn thành vượt tiến độ tới 3 tháng. 

Quảng trường Ba Đình: Ký ức và khát vọng dân tộc

80 năm, không chỉ là con số

Tình yêu đất nước nảy mầm từ những nét vẽ Bác Hồ

Có một Ba Đình ở giữa xóm thôn

Kỹ sư Phạm Quốc Huy – chỉ huy phó công trình hầm Sơn Triệu – Công ty CP Sông Đà 10 – chia sẻ rằng từ 60 năm trước, Sông Đà đã làm chủ các công trình ngầm thủy điện như Hòa Bình, Yaly, Sơn La…

Nhưng phải tới đầu những năm 2000, khi thi công hầm đường bộ Hải Vân 1, kỹ sư Việt mới có cơ hội tiếp xúc và học hỏi công nghệ đào hầm tiên tiến là NATM của Áo từ người Nhật Bản. Từ “vai phụ”, kỹ sư Việt giờ đây đã trở thành trụ cột trên các công trình xuyên núi, vượt dốc có tính chất phức tạp hơn như: Đèo Ngang, Cổ Mã, Đèo Cả, Mũi Châu…

"Chỉ sau công trình đào hầm công nghệ của Áo từ hầm Hải Vân 1 – lúc đó Sông Đà 10  học hỏi được từ các chuyên gia nước ngoài đến giám sát, tư vấn và hướng dẫn thi công. Sau khi kết thúc Hải Vân 1 chúng tôi về Đèo Ngang 1 đã có thể chủ động toàn bộ thi công và tư vấn giám sát đều là người Việt Nam. Hiện nay Sông Đà 10 đang thi công 5 hầm xuyên núi và hoàn toàn do người Việt Nam đảm nhiệm".

Tiên phong công nghệ đào hầm kiểu Việt: NATM – Hệ Đèo Cả

Tạm biệt Sơn Triệu, hành trình tiếp tục đưa chúng tôi ra phía Bắc, tới hầm số 3, thuộc tuyến cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, dài hơn 3,2km, là hầm xuyên núi dài nhất cao tốc Bắc – Nam. Nơi đây dù mưa bão dồn dập nhưng công trường vẫn rộn vang tiếng máy khoan, máy xúc và những ánh đèn chiếu xuyên màn sương đặc quánh. Giữa lòng núi đá hiểm trở, hàng trăm kỹ sư, công nhân đang miệt mài thi công với mục tiêu vượt tiến độ 9 tháng so với hợp đồng đã kí.

Tại đây, lần đầu tiên công nghệ NATM – Hệ Đèo Cả được áp dụng. Đây là biến thể do chính kỹ sư Việt sáng tạo dựa trên kinh nghiệm thực tiễn, giúp rút ngắn thời gian thi công từ 48 tháng xuống chỉ còn 31 tháng.

Kỹ sư Bùi Hồng Đăng, phụ trách hầm số 3, chia sẻ: "Hiện hầm số 3 đang áp dụng công nghệ NATM – Hệ Đèo Cả không phụ thuộc vào địa chất, ưu việt hơn so với NATM gốc. Theo công nghệ gốc thì chỉ với đá cấp 4 mới phun bê tông ngay nhưng với công nghệ NATM – Hệ Đèo Cả bất kể loại đá nào chúng tôi cũng sẽ phun bêtông vào các vị trí ngay sau khi khai đào, giúp đưa các khối đá về trạng thái ổn định.

Vì vậy chúng tôi không bận tâm đá từ cấp 1 đến cấp 4, công nghệ của chúng tôi khắc phục được vấn đề này và không phụ thuộc vào địa chất. Nếu áp dụng NATM gốc phải đánh giá địa chất rồi mới làm gia cố được, mất nhiều thời gian hơn".

Việc làm chủ công nghệ cũng mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Nếu thuê chuyên gia nước ngoài như thời Hải Vân 1, một giám đốc điều hành có thể nhận tới 35.000 USD/tháng, các vị trí chủ chốt khác cũng từ 15.000–20.000 USD với khoảng từ 20-30 người.

Giờ đây, toàn bộ các vị trí then chốt đều do kỹ sư Việt đảm nhiệm với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ, mà hiệu quả thì không hề thua kém.

“Chiến binh thời bình” kết nối không gian sống

Kế thừa và phát huy những kinh nghiệm quý giá từ các bậc tiền bối đi trước như Sông Đà 10, từ năm 2016, cái tên Đèo Cả đã gắn liền với hàng loạt công trình hầm xuyên núi lớn trên cả nước từ Cù Mông, Hải Vân, Núi Vung, Thung Thi cho tới Quảng Ngãi – Hoài Nhơn.

Từ đội ngũ 18 kỹ sư ban đầu, đến nay Đèo Cả đã có hơn 100 kỹ sư điều hành và hơn 300 kỹ sư vận hành công nghệ NATM – Hệ Đèo Cả thành thạo. Dù đi sau, nhưng họ đã đưa ra công nghệ đặc thù của riêng người Việt – vừa hiệu quả vừa phù hợp với thực tiễn.

Ông Cao Việt Hùng – Phó Giám đốc Ban QLDA 2 (Bộ Xây dựng) đánh giá: “Tôi đánh giá rất cao năng lực thi công hầm của các tập đoàn trong nước hiện nay. Họ đã làm chủ công nghệ, sở hữu thiết bị hiện đại và hiểu rõ địa chất, khí hậu, thủy văn từng vùng miền. Qua đó giúp họ chủ động, linh hoạt đưa ra giải pháp nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian thi công. Tuy nhiên, đội ngũ vẫn cần tiếp tục học hỏi để bắt kịp những công nghệ mới.”

Khẳng định bản lĩnh người Việt

Trên các công trình xuyên núi, giữa tiếng khoan, tiếng nổ mìn và những ca làm việc xuyên đêm, những kỹ sư, công nhân Việt Nam vẫn vững vàng ý chí. Họ không chỉ đang thi công một công trình giao thông, mà còn mở ra những con đường kết nối vùng miền, thu hẹp khoảng cách phát triển và hiện thực hóa giấc mơ hạ tầng hiện đại bằng chính bàn tay, trí tuệ Việt.

Câu chuyện từ “vai phụ” đến “người tiên phong” hôm nay là minh chứng rõ ràng nhất: Người Việt hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ phức tạp nhất, ngay trên chính mảnh đất quê hương mình. Và trên hành trình ấy, mỗi mét hầm được đào sâu vào lòng núi là một bước tiến mới, khẳng định bản lĩnh, khát vọng vươn lên của dân tộc.

Câu chuyện của những người kỹ sư, công nhân đào hầm xuyên núi hôm nay không chỉ là minh chứng cho năng lực làm chủ công nghệ của người Việt, mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước, của khát vọng phát triển và khẳng định vị thế dân tộc. Từ học hỏi đến sáng tạo, từ theo sau đến tiên phong – người Việt đang từng bước tự tin vươn lên, viết nên những kỳ tích mới trong hành trình kiến tạo hạ tầng giao thông đất nước./.