Sài Gòn sống và yêu: Hương vị và hồi ức vượt thời gian

Giữa nhịp thở vội vã của trung tâm Sài Gòn - TPHCM, nơi dòng xe nối nhau không ngơi nghỉ và những tòa nhà cao tầng không ngừng vươn lên bầu trời, có một góc nhỏ khiến thời gian như chậm lại. Ở đó, tiếng thìa chạm nhẹ vào chén sành, mùi chè mè đen ấm nồng quyện trong không khí, và trên tất cả, là tiếng đàn piano vang lên trầm lắng, dịu dàng như một lời tự sự.

Người tạo nên bản hòa âm đặc biệt ấy là ông Hồng Khắc Lê Cường, 70 tuổi. Ông vừa bán chè, vừa đánh đàn – một hình ảnh tưởng chừng đối nghịch nhưng lại hòa hợp đến lạ kỳ. Giữa trung tâm thành phố sôi động bậc nhất cả nước, quán chè nhỏ của ông trở thành nơi trú ngụ của âm nhạc, ký ức và những tâm hồn đang kiếm tìm một khoảng lặng.

"Món chè mè đen gần như bị mai một rồi, vì nó khó nấu và công nhiều. Ban đầu chú ăn trước thấy tốt mới bán, vì không có người cạnh tranh, tuổi này rồi bán chè vậy để nó thong thả hơn".

Không khó để nhận ra quán chè này giữa vô vàn hàng quán xung quanh, nhưng cũng không dễ để bước vào nếu người ta không đủ chậm. Bởi nơi đây không dành cho sự vội vã. Khác với những quán chè thường thấy ở TP.HCM, không gian ở đây được bài trí như một phòng trưng bày nghệ thuật thu nhỏ.

Trên những bức tường cũ kỹ là đàn tranh, đàn nguyệt, violin, guitar, kèn… treo xen kẽ với các bức tranh mang gam màu trầm mặc. Trên bàn, những chiếc tủ kính nhỏ lưu giữ cả một bộ sưu tập búp bê Nhật Bản, đủ mọi kích cỡ, nét mặt an nhiên như đang lắng nghe tiếng đàn. Dưới sàn nhà là những bình gốm sứ Nhật, những tượng gỗ nhỏ xinh, tất cả được sắp đặt cẩn trọng, không phô trương nhưng đầy dụng ý, như chính cuộc đời của người chủ quán.

Ở 1 góc tiệm, chiếc piano đặt sát tường. Mỗi khi rảnh tay hay yêu cầu của thực khách, cụ ông lại ngồi xuống, đôi bàn tay gầy guộc lướt trên phím đàn. Tiếng piano vang lên không cầu kỳ kỹ thuật, không phô diễn, nhưng có chiều sâu của trải nghiệm và thời gian. Đó là thứ âm nhạc không cần giới thiệu, bởi chỉ cần lắng nghe, người ta đã cảm nhận được cả một đời người trong từng nốt nhạc.

"Vì lúc trước tôi là thầy giáo nhạc, làm tiệm chè thì thấy trong nhà có gì đẹp thì mình đem ra trưng, trang trí. Trong khi đó, mình dạy nhạc thì mình có đàn nên mình mang ra trang trí như vậy, cũng như giao lưu với khách, ở đây ai vô cũng được, ai chơi cũng được, dở cũng được, hay cũng được, người ta sẽ cảm thấy vui vẻ".

Ít ai biết rằng, trước khi trở thành người bán chè giữa lòng Quận 1 cũ, ông từng là một giáo viên âm nhạc. Thời trẻ, ông đứng trên bục giảng, truyền cho học trò tình yêu với những nốt nhạc, những khuông nhạc thẳng tắp như con đường ông từng mơ ước sẽ đi trọn đời. Nhưng cuộc sống không phải lúc nào cũng đủ rộng để chứa đựng những giấc mơ nghệ sĩ. Nghề giáo khi ấy, theo lời ông kể, không đủ để nuôi sống gia đình. Âm nhạc vẫn ở đó, trong ông, nhưng phải lùi lại phía sau mưu sinh.

Ông rời bục giảng, bước vào đời sống thường nhật với đủ lo toan. Nhưng dù ở đâu, làm gì, âm nhạc chưa từng rời bỏ ông. Những cây đàn vẫn được ông gìn giữ, những bản nhạc vẫn được ông chơi trong những buổi tối hiếm hoi hoặc những lúc rảnh rỗi. Âm nhạc trở thành người bạn tri kỷ, lặng lẽ đồng hành qua những thăng trầm của cuộc đời.

"Lối sống văn minh trên cả thế giới bây giờ điều tiên quyết là sạch sẽ, chính sự sạch sẽ thì anh cũng tin vào an toàn thực phẩm. Thứ hai nói về các tiệm chè ở Sài Gòn thì tiệm chè của chú là tươm tất nhất, cái lối sống văn minh tức là người ta được ăn, được thư giản: xem, nhìn, ngắm, ngồi thở thì người ta sẽ thích hơn".

Khi tuổi đã xế chiều, ông chọn mở quán chè. Một món ăn giản dị, dân dã – chè mè đen – nhưng lại chứa đựng nhiều ấm áp. Ông bảo, bán chè là để sống, còn đánh đàn là để nuôi dưỡng tâm hồn. Và thế là quán chè của ông không chỉ là nơi bán một chén chè ngọt lành, mà còn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn nghệ sĩ – của chính ông và của những ai ghé qua.

Khách đến quán đủ mọi lứa tuổi. Có người ghé vì tò mò, có người vì nhớ mùi chè mè đen của tuổi thơ, có người chỉ đơn giản muốn tìm một chỗ ngồi yên giữa thành phố ồn ào. Nhưng rồi, rất nhiều người quay lại, bởi họ tìm thấy ở đây một cảm giác khó gọi tên – một sự bình yên hiếm hoi, nơi âm nhạc và ký ức chạm vào nhau.

"Vừa vào thì mình nghe được mùi thơm của mè, bây giờ tất cả thực phẩm chế chiến sẵn hết rồi nhưng với cái này thì chú tự làm hết, tỉ mỉ, công phu rất có tính nghệ sĩ".

"Quán này là 1 chỗ dân du lịch và khách nước ngoài đến để trao đổi văn hóa, nhất là văn hóa Việt Nam".

Có những buổi chiều mưa, quán vắng khách, ông ngồi bên piano, chơi những bản nhạc cũ. Tiếng đàn hòa với tiếng mưa, với mùi chè nóng, khiến không gian như trôi ngược về những năm tháng xa xưa. Người ta có thể bắt gặp trong ánh mắt ông một nỗi hoài niệm lặng lẽ – hoài niệm về thời tuổi trẻ đứng lớp, về những ước mơ còn dang dở, nhưng cũng là sự an yên của một người đã chấp nhận và yêu thương cuộc đời theo cách riêng.  

SỐNG Ở SÀI GÒN: Thú vị con phố “thay áo” theo mùa giữa phường Chợ Lớn

Đầu tháng 12, phố Hải Thượng Lãn Ông rực rỡ xanh đỏ, các tiểu thương vào mùa bán hàng trang trí Giáng Sinh, người lui kẻ tới nhộn nhịp đoạn đường chừng cây số. Con phố đặc biệt giữa lòng quận 5 cũ, mỗi mùa lễ hội, như: Tết cổ truyền, Trung Thu, Giáng Sinh… đều khoác lên mình một chiếc áo rực rỡ, ưa nhìn theo tính chất của từng thời điểm. Con phố nhỏ cứ thế theo năm tháng tạo nên một nét đặc trưng riêng, nơi khách du lịch không thể bỏ lỡ, nơi người rời khỏi Sài Gòn khó lòng lãng quên. 

Sài Gòn – TPHCM những ngày cận Giáng Sinh, khắp các ngã đường chộn rộn âm thanh, màu sắc, không khí của lễ hội. Thời tiết TPHCM dạo này cũng chuyển trạng thái, chút mát lạnh làm lòng người dịu dàng hơn và tính khí cũng thêm phần từ tốn. Mọi người bàn nhau về cái lạnh đặc sắc và chóng vánh của một thành phố quanh năm ở ngưỡng nhiệt độ cao, người ta bàn về địa điểm check-in Giáng Sinh không thể bỏ lỡ.

Thành phố này là vậy, luôn vận động, luôn làm người khác đứng ngồi không yên và hào hứng tận hưởng. Và ở giữa chốn đô thị Sài Gòn, có một con phố nhỏ, không biết từ khi nào, đã định vị được chính mình, là nơi cung cấp, chuyên doanh những mặt hàng trang trí, khiến người đến choáng ngợp bởi sự đủ đầy và lộng lẫy của hàng hóa. Có lẽ chỉ cần vài từ khóa đơn giản, nhiều người đã mỉm cười đoán rõ tên gọi con phố vừa nêu, chính là “Phố bán hàng trang trí Hải Thượng Lãn Ông”, con phố nằm trong khu vực Chinatown, thuộc phường Chợ Lớn.

“Buôn có bạn, bán có phường”, đất Sài Gòn có nhiều khu vực mang lối vận hành như vậy. Phố bán hàng trang trí Hải Thượng Lãn Ông kéo dài từ điểm giao cắt với đường Châu Văn Liêm và kết thúc ngay đoạn chợ Lớn, con phố đâu đó dài chừng chưa tới một cây số, với hàng trăm cửa hàng san sát nhau, cùng nhau hợp sức tạo nên một con phố “đồng lòng” bán hàng cùng loại, dựng nên một không gian nhộn nhịp, rực rỡ, và đón đầu các mùa lễ hội trong năm.

Thời điểm này, phố Hải Thượng Lãn Ông mang trên mình hai màu dresscode xanh đỏ, thỉnh thoảng điểm xuyến thêm màu bàng bạc, trăng trắng, “thế giới” này đầy ắp các vật trang trí Giáng Sinh như: cây thông Noel mini, ông già Noel, tuần lộc, chuông nhung, nơ nhung, vòng nguyệt quế, dây kim tuyến, đèn trang trí, quả châu…

Con phố giữa phường Chợ Lớn mùa này thường huyên náo, bởi sự liên tục của kẻ đến, người đi, vài lời trả giá, vài tiếng mời gọi mua hàng, hàng tốp bạn trẻ chen chân hoàn thành vài bộ ảnh Giáng Sinh, chiếc xe máy chầm chậm thiếu quyết đoán vừa chạy vừa ngó ngang tò mò về mớ hàng hóa đang bày bán quanh mình.

Người ta vẫn hay nửa đùa nửa thật, họ nói, đây là con đường “thay áo” nhiều nhất trong năm. Mỗi thời điểm khác nhau nó sẽ khoác lên mình diện mạo mang dư vị đặc trưng của từng mùa. 

Minh chứng rõ ràng là, mùa Giáng Sinh vừa dứt, tiểu thương chốn này lại bắt đầu rủ nhau “có mới nới cũ”, đưa mớ hàng Giáng Sinh cất gọn vào một góc, thay vào đó là chiếc áo mới mang sắc đỏ của mùa Tết cận kề. Chiếc đèn lồng, câu đối, hoa đào, hoa mai, bao lì xì, những điều thường thấy ngày Tết bắt đầu lấp đầy khuôn viên của con phố.

Tết Ta Tết Tây đỏ rực màu may mắn, hàng chục chủng loại sản phẩm trang trí được bày lên kệ, tràn cả ra vỉa hè. Tết Trung Thu mặt nạ, đèn ông sao, đầu lân, trống, tò he lần lượt thay chỗ. Chuyển sang mùa Halloween cuối tháng 10, phố đầy ắp trang phục hóa trang đến đồ trang trí rùng rợn và kẹo bánh đặc trưng. Mùa Giáng Sinh rực rỡ sắc màu như đã kể.

Cứ thế con phố đông đúc vận hành không trật nửa nhịp với dòng chảy thời gian. Phố Hải Thượng Lãn Ông không dừng lại ở chỉ dấu địa lý của một vùng đất mà còn được nhắc đến như một chỉ dấu thời gian qua từng mặt hàng bán buôn. Nhiều người nói không cần nhớ thời gian, chỉ cần đi ngang đây sẽ biết sắp tới ngày gì trong năm.

Phố Hải Thượng Lãn Ông được người dân TPHCM và cả người dân ở các vùng lân cận yêu mến bởi sự đa dạng của hàng hóa, giá cả phải chăng, tiểu thương dễ chịu. Phố hoạt động từ sáng sớm đến tối muộn, không khí náo nhiệt, chộn rộn của con phố theo một cách nào đó, làm người ta có động lực để nuôi dưỡng tình yêu cuộc sống, đỡ ngột ngạt hơn với những trọng trách đeo mang.

Cuộc sống vẫn tiếp nối, mỗi mùa lễ, tết trong năm là nơi từng bước ngoặt được hình thành, người ta đến con phố nhỏ để mua chút đồ trang trí, điểm tô thêm đời sống tinh thần cho chính mình, cứ thế, tự tạo nên một điều mới mẻ, chuyện to chuyện nhỏ, chuyện va vấp xung quanh từ đây cũng tìm được kẻ hở để giải quyết.

Thời gian này thị trường nhiều đổi thay, vài người ưu tiên sắm hàng online để nhanh và tiện. Nhưng phố trang trí Hải Thượng Lãn Ông vẫn có một vị trí rất sâu sắc và rõ ràng, người ta đến nơi này bên cạnh trải nghiệm cảm giác mua hàng, còn là để tận hưởng không khí của mùa mới, của sự yêu thương và khởi lên những đổi thay tích cực trong lòng.