Hoa lễ ngày rằm

Trời Hà Nội đã thực sự bước vào đông, những đợt gió mùa lạnh se sắt xen lẫn cơn mưa lất phất làm gợi nhớ mưa phùn ngày Tết. Chính cái thời tiết ấy lại càng khiến việc tìm gặp những cô bán hoa đĩa cúng rằm khó hơn phần nào, bởi lẽ mùa hoa nhiều nhất, rộ nhất là mùa thu, lại vừa đi qua.

Nhưng đi chậm rãi trên phố Hàng Giấy đến đoạn ngã tư giao với Hàng Khoai, chỉ cần tinh ý một chút, bộ hành sẽ tìm được gánh hàng bán hoa đĩa của bà Hồng.

Hơn 5 năm nay, ngày nào bà Nguyễn Thị Hồng cũng ngồi dưới gốc cây cổ thụ cạnh đường, cần mẫn bày biện, chăm chút từng đĩa hoa truyền thống. Đồ hàng của bà đơn giản lắm, chỉ có vài túi đựng hoa, một chiếc thùng xốp kê cao lên một chút để xếp hoa cho đẹp, bên cạnh là những bông hoa riêng lẻ đã được chuẩn bị sẵn để ai mua đến đâu bà lại xếp vào đĩa đến đó.

"Ngày nào cô cũng bán, mùa hè thì từ 6h sáng đến 6 rưỡi tối, còn mùa đông từ 6 rưỡi sáng đến 7h tối. Bình thường thì cũng túc tắc người ra người vào thôi, ngày rằm mùng 1 thì chắc chắn sẽ đông hơn ngày thường. Các tầng lớp khách, già cũng có, trung tuổi cũng có mà trẻ tuổi cũng có".

Hoa đĩa cúng thường có nhiều loại, nhưng mùa nào hoa ấy. Tuy đa dạng nhưng lại mang nét đặc trưng theo mùa, tạo nên vẻ độc đáo và riêng biệt cho từng thời điểm trong năm. Mùa xuân ngan ngát hoa bưởi, hoa cau; mùa hè thơm nồng hương ngọc lan; thu về với sắc vàng của cúc, sắc trắng của huệ; đông đến lại điểm xuyết thêm đóa thược dược rực rỡ. Bà Hồng hiểu rõ, ở Hà Nội, loại hoa nào hay được dùng để dâng lên thắp hương tổ tiên mỗi dịp lễ, tết hay rằm, mùng một.

"Hoa này theo mùa, chuẩn bị đợi đến mùa hoa bưởi còn từ tháng 2 cho đến hết tháng mười có hoa ngọc lan, hoàng lan, móng rồng,...Đấy là những hoa thơm, hoa cổ của Hà Nội. Từ thời chống Pháp đã có loại hoa gói này rồi, cô cũng được thừa hưởng từ bà nội nên thấy thích lắm."

Mỗi lần ngang qua gánh hàng nhỏ bán hoa lễ ngày rằm, hương hoa thanh tao phảng phất trong gió lại khiến ta bồi hồi nhớ về thuở bé. Hình ảnh các bà, các mẹ cẩn trọng, nâng niu từng bông hoa để chỉnh trang và bày biện lên đĩa lễ như hiện về, gợi lên những ký ức bình yên và ấm áp của ngày xưa.

Có lẽ đối với bà Hồng, công việc này không chỉ để mưu sinh mà còn là đam mê từ tấm bé, cũng là cách mà bà thể hiện sự trân trọng với nét văn hóa lâu đời này.

"Cô theo nghề từ  bà nội, cụ nội của nhà cô ở bên Bắc Ninh. Đến bây giờ cô theo được tầm hơn ba chục năm rồi. Từ lúc mới có 7, 8 tuổi là bắt đầu được tiếp xúc với những bông hoa nên là thích, rồi lúc nào cũng theo, từ ngày ấy đến bây giờ không bao giờ nghĩ đến nghề khác mà chỉ thích nghề này thôi."

Nếu có dịp bộ hành ngang qua phố, bắt gặp hình ảnh một hàng dài người kiên nhẫn chờ mua hoa đĩa bên gánh hàng hoa lễ, chắc chắn đó là ngày rằm hoặc mùng một. Những vị khách ghé lại, phần lớn là người trung tuổi, tìm đến không chỉ vì chất lượng hoa tươi, thái độ niềm nở của người bán hàng, mà còn vì mong muốn giữ gìn và tiếp nối một phong tục đẹp đẽ, đầy ý nghĩa.

"Đông người mua, ngày tuần đông xếp hàng mua vì phong tục của người Việt Nam ta ngày rằm ngày tết là mua hoa thờ đĩa hoa cho nó ý nghĩa thơm cửa thơm nhà. Đây là hoa cổ truyền, hoa đĩa từ ngày xưa từ các cụ để lại từ xa xưa."

Trong cái lạnh của mùa đông, những làn gió nhè nhẹ mang theo mùi hoa thơm như xoa dịu đi sự ồn ào, bộn bề của phố phường. Rời khỏi gánh hàng hoa lễ ngày rằm ấy, cầm trong tay đĩa hoa, bộ hành cảm nhận rõ hơn nhịp sống chậm lại. Những điều tưởng chừng rất đỗi bình thường nhưng lại có thể gắn kết con người với nhau, giữ cho tâm hồn mình tĩnh tại và thêm trân trọng từng khoảnh khắc.