Giới trẻ và "cái bẫy" nicotine thế hệ mới

Đáng nói, việc sử dụng loại thuốc lá này rất khó kiểm soát lượng nicotine nên có khả năng nghiện rất nhanh. Điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thế hệ trẻ trong tương lai?

Tình trạng sử dụng thuốc lá thế hệ mới  (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) trở nên khá phổ biến trong giới học sinh, sinh viên. Không ít trường hợp, các bạn trẻ sử dụng thuốc lá điện tử ngay tại giảng đường. Một sinh viên chia sẻ về lí do sử dụng thuốc lá điện tử:

Mình thấy bạn mình sử dụng thì mình dùng theo.

Khi sử dụng thuốc lá điện tử bạn cảm thấy như thế nào?

Giảm căng thẳng, thoải mái. Nó chỉ giảm stress tại thời điểm ngay lúc đấy thôi. Còn lúc sau hút chỉ vì quen tay do thói quen, chứ cũng không đỡ hơn là mấy.

Trước đây bạn đã sử dụng thuốc lá điếu chưa? Hai loại này có gì khác nhau?

Về mùi hương khác nhau, độ tiện lợi khác nhau. Thuốc lá điện tử tiện lợi hơn rất nhiều. Và có thể sử dụng được ở trong phòng kín.

Với nhiều kiểu dáng bắt mắt, thời trang, nhỏ gọn, được rao bán tràn lan trên mạng xã hội, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang trở nên thời thượng được các bạn trẻ lựa chọn và cho đó là một sản phẩm công nghệ.

Hiện nay có nhiều loại thuốc lá, mỗi sản phẩm phân loại thành 4 thế hệ khác nhau, nên sẽ rất khó phân biệt giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Ngoài ra, có tới 20 nghìn hương liệu khác nhau     

Phát biểu tại Hội thảo Cung cấp thông tin báo chí về tăng cường năng lực triển khai thực hiện Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) và Điều 5.3 FCTC tại Việt Nam diễn ra sáng 3/10, TS. BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục khám chữa bệnh Bộ Y tế cho biết một thực tế đáng báo động trong sử dụng thuốc lá thế hệ mới, đặc biệt độ tuổi sử dụng ngày càng trẻ hóa. Số liệu thống kê cho thấy, năm 2023, tỷ lệ sử dụng  thuốc lá điện tử trong học sinh 13-15 tuổi đã tăng lên 8%, cao hơn gấp đôi so với năm 2022.

BS Nguyễn Trọng Khoa khẳng định, giống như thuốc lá điếu, thuốc lá thế hệ mới đều có chứa chất nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe, đặc biệt là sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên:

"Các chuyên gia phòng chống thuốc lá khẳng định, tất cả các loại thuốc lá đều có hại vì thành phần chính là nicotine. Điều nguy hiểm nhất là thuốc lá điếu còn kiểm soát được lượng nicotine vào trong cơ thể, nhưng thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử nên gia tăng mức độ nghiện rất nhanh. Theo thống kê năm 2023, 700 bệnh viện báo cáo có 1224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp".

Còn theo một nghiên cứu ngẫu nhiên của Trường Đại học y tế công cộng được hỗ trợ bởi Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế cộng đồng toàn cầu Vital Strategies (thực hiện tại 11 tỉnh, thành Việt Namtừ tháng 10 – 12/2023), 14% số học sinh từ lớp 6 đến 12 đã từng sử dụng thuốc lá điện tử  và 1,8% đã từng sử dụng thuốc lá nung nóng.

Theo BS Nguyễn Tuấn Lâm, Cán bộ kỹ thuật của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam. Một số sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nóng chứa lượng nicotine rất lớn, 5.000-8.000 lần nicotine, nếu các bạn trẻ sử dụng nhiều quá có thể gây chóng mặt, gây ảnh hưởng về tâm thần kinh. Điều đáng quan ngại là hiện nay, việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nóng đang bị pha trộn các chất ma túy tổng hợp, rất khó kiểm soát. Bởi vậy, sử dụng các sản phẩm này gây tác hại đến sức khỏe cả về mặt ngắn hạn và dài hạn.

"Các nghiên cứu đã chỉ ra, khói thuốc lá điện tử chứa khá nhiều chất độc hại rất giống như khói tỏa trong thuốc lá truyền thống, có chứa các chất gây ung thư như formaldehyde và acetaldehyde, kim loại nặng là sản phẩm làm nóng glicerin gây kích thích niêm mạc  hô hấp, gây tổn thương niêm mạc mạch máu… Về lâu dài, các chất độc hại có thể gây các bệnh mãn tính gây ung thư, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp", BS Nguyễn Tuấn Lâm cho biết.

Theo bà Hạnh Nguyên, cán bộ quản lý Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá và Bệnh không lây nhiễm, tổ chức Healthbridge của Canada cho biết thêm về những tác hại của sử dụng thuốc lá thế hệ mới:

"Các bằng chứng cho thấy có mối tương quan giữa việc sử dụng thuốc lá nung nóng (TLNN) và mắc các bệnh về đường hô hấp, ung thư, tim mạch. Sử dụng TLNN cũng được chứng minh có liên quan đến sự suy giảm chức năng sinh sản, thành phần trong TLNN có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến bào thai, gây đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ sinh con nhẹ cân".

Thuốc lá nóng, thuốc lá điện tử có nhiều  kiểu dáng khác nhau như hình đồng hồ, ipod, hộp sữa … nên có sức hấp dẫn đối với nhiều đối tượng từ trẻ em, đến phụ nữ.  Bởi vậy, nếu không có những biện pháp quản lý, hạn chế sử dụng thuốc lá nóng, thuốc lá điện tử có thể gây ra hệ lụy lâu dài trong tương lai.

Ths Đào Thế Sơn, Chuyên gia Tổ chức y tế cộng đồng toàn cầu Vital Strategies cảnh báo: "Thứ nhất, có thể gây ra đại dịch mới. Bản thân thuốc lá nóng, thuốc lá điện tử là có hại, việc sử dụng không tốt. Thứ hai nó là đường dẫn đến thuốc lá điếu. Khi trẻ con đã nghiện bất kỳ sản phẩm nào, nghiện nicotine rồi thì việc chuyển sang thuốc lá nung nóng, thuốc lá điếu chỉ là vấn đề thời gian. Các cháu sẽ nghiện nicotine và sử dụng trong suốt cuộc đời của mình và gây hại cho sức khỏe."

Hiện nay, mỗi năm Việt Nam phải chi 108.000 tỷ đồng để  chi trả cho gánh nặng y tế do thuốc lá, chiếm 1,1% GDP. Nếu không có những giải pháp ngăn chặn sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, ngoài việc ảnh hưởng đến sức khỏe của giới trẻ trong tương lai mà còn gia tăng gánh nặng chi phí y tế và kinh tế của đất nước.

Tại hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về tăng cường năng lực triển khai thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FETC) và điều 5.3 FETC tại Việt Nam diễn ra vào sáng nay do Vụ Pháp chế, Bộ Y tế tổ chức, Đại diện Bộ Y tế cho biết phải rất thận trọng khi làm các chính sách pháp luật có sự mâu thuẫn giữa lợi ích y tế công cộng và liên quan đến lợi ích các doanh nghiệp, đặc biệt là liên quan đến chính sách kiểm soát thuốc lá mà Việt Nam chúng ta đã tham gia phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá.

Sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nóng có giúp người sử dụng giảm hoặc từ bỏ thuốc lá điếu? Nội dung này, sẽ tiếp tục được chúng tôi phản ánh trong phóng sự tiếp theo.