GenZ mua sắm thiếu kiểm soát: Chưa hết tháng đã hết lương

Nhưng đáng chú ý, một nhóm người trẻ - cụ thể là thế hệ Gen Z, sinh từ năm 1997 đến 2012 - đang cho thấy những dấu hiệu báo động về hành vi chi tiêu thiếu kiểm soát, dẫn đến tình trạng "vừa nhận lương đầu tháng, cuối tháng đã rỗng ví". Vậy chuyện gì đang xảy ra với thế hệ trẻ này?

Tại một quán cà phê ở trung tâm Hà Nội, Huyền Anh – 20 tuổi, đang lướt Shopee trong lúc chờ bạn. Chỉ trong vòng 10 phút, bạn trẻ này đã thêm ba món hàng vào giỏ, bao gồm một chiếc áo khoác, một lọ serum dưỡng da và một bộ trang điểm. Huyền Anh chia sẻ:

"Trên shopee tưởng là đẹp nhưng mà về lại không dùng được vào cái việc gì".

Đây không phải là trường hợp hiếm gặp. Theo một khảo sát gần đây do một nền tảng tài chính cá nhân thực hiện, có đến hơn 60% người trẻ ở độ tuổi Gen Z thừa nhận từng mua sắm online trong trạng thái cảm xúc tiêu cực – như buồn chán, lo lắng, áp lực học tập hoặc công việc. Mua sắm không chỉ còn là nhu cầu vật chất, mà đã trở thành một hình thức giải tỏa cảm xúc.

Tình trạng mua sắm không kiểm soát khiến nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái chi tiêu vượt quá thu nhập. Chị Thắm, một nhân viên văn phòng kể lại:

"Lướt Tiktok hay là Shopee em cũng thích cái là mua, mua về lại không sử dụng đến nó. Nhưng nhiều lúc nghĩ lại ảnh hưởng của mua những cái nhỏ mà không dùng đến mà vứt đi, thì xong nay mai mình không tiết kiệm được, những cái lớn thì không biết chi tiêu kiểu gì".

Theo thống kê từ các ngân hàng thương mại trong nước, số lượng nợ thẻ tín dụng quá hạn trong nhóm khách hàng dưới 30 tuổi đang có xu hướng tăng, nhất là từ sau đại dịch COVID-19. Việc thiếu kỹ năng quản lý tài chính cá nhân khiến nhiều bạn trẻ lún sâu vào nợ nần mà không hề hay biết.

Anh Thanh Minh, một chuyên gia tư vấn tài chính cá nhân cũng nhận định: "Với những bạn trẻ đang có thói quen này, nó sẽ có một số hệ quả tâm lý phát sinh. Trong tương lai gần, họ sẽ bị nghiện và họ thông thường sẽ tìm cảm giác thỏa mãn trong cuộc sống bằng cách săn những chương trình đó.

Chúng ta đang thấy một cái xu hướng đó là các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn GenZ thường có xu hướng chỉ cần làm các công việc có mức thu nhập vừa phải, không cần quá cao. Họ cũng không cần cầu tiến. Giống một số bạn trẻ ở Hàn Quốc hay Trung Quốc ấy".

Các chuyên gia tài chính cho rằng, việc giáo dục về quản lý tài chính cá nhân ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường là điều cần thiết, nhưng điều quan trọng hơn cả là ý thức chủ động từ chính người trẻ.

Các ứng dụng quản lý chi tiêu như Money Lover, Misa, hoặc bảng tính Google Sheets cũng có thể trở thành “trợ lý tài chính” hiệu quả cho người trẻ. Thay vì chỉ nhìn số dư tài khoản, người dùng cần có cái nhìn tổng thể hơn về thu – chi, nợ, và các khoản tiết kiệm của bản thân.

Mua sắm online là một xu hướng không thể đảo ngược trong kỷ nguyên số. Nó mang lại sự tiện lợi, nhanh chóng và đôi khi là niềm vui tức thời. Nhưng nếu không kiểm soát, chính nó có thể biến thành con dao hai lưỡi, đẩy người trẻ vào tình cảnh "sống hôm nay, lo ngày mai".

Với Gen Z – thế hệ năng động, sáng tạo nhưng cũng rất nhạy cảm – việc học cách làm chủ tài chính cá nhân sẽ không chỉ giúp họ vững vàng hơn về mặt kinh tế, mà còn tạo tiền đề để sống độc lập, tự tin hơn trong tương lai.