Đợi chờ… “thất thủ"

Tìm giải pháp giảm ùn tắc cho sân bay Tân Sơn Nhất

Việc Sở GTVT TP.HCM đưa ra được con số ước tính cứ mỗi phút cần 40 taxi phục vụ hành khách ở sân bay Tân Sơn Nhất trong dịp cao điểm Tết năm nay, là tín hiệu cho thấy nhu cầu đi lại của người dân đã được tính toán khá kĩ, để lên phương án phục vụ.

Trước đó, một doanh nghiệp vận tải khách cũng từng đề xuất mở 17 tuyến buýt kết nối từ sân bay Tân Sơn Nhất tới 17 khu vực trong thành phố, với hàng trăm xe mỗi ngày, từ 16 chỗ đến 45 chỗ. Để ra được các con số này, chắc chắn, doanh nghiệp cũng đã có sự khảo sát, tính toán nhu cầu đi lại bằng buýt từ sân bay ra vào thành phố.

Tuy vậy, người dân có nhiều lựa chọn giao thông để đến và đi các sân bay. Một tỉ lệ không nhỏ sử dụng xe cá nhân, số khác gọi xe dịch vụ 2 bánh hoặc 4 bánh. Mỗi cảng hàng không lại có đặc điểm khác nhau. Do đó, ước lượng về con số taxi cần có mỗi phút, hoặc ước lượng số xe buýt cần tăng cường, có thể vẫn chênh nhiều so với thực tế.

Cảng hàng không Nội Bài từ sau khi dịch bệnh được kiểm soát, đã liên tục phải đưa ra khuyến cáo hạn chế đón tiễn, hạn chế sử dụng xe cá nhân đến sân bay vào mỗi dịp cao điểm. Tuy vậy, trong điều kiện buýt sân bay tần suất chưa đủ dày, ô tô cá nhân thì ngày càng sẵn, cùng với đặc điểm văn hóa, tình cảm của người Việt, khiến cho việc đón tiễn bằng xe cá nhân vẫn phổ biến, và gần như nằm ngoài sự kiểm soát, điều tiết của cơ quan chức năng.

Điều này dẫn tới thực tế, là bước vào mỗi dịp cao điểm, mặc dù xe buýt được tăng cường, kế hoạch chống ùn tắc đã có, nhưng quá tải vẫn diễn ra, từ cảng hàng không đến các tuyến đường lân cận.

Vấn đề đang nằm ở chỗ, thiếu một kịch bản giao thông thống nhất để “chạy chương trình” chung cho toàn bộ cao điểm.

Trong kịch bản này, các phương thức vận chuyển cần được phân vai rất rõ ràng dựa trên năng lực đáp ứng của hạ tầng cảng cũng như giao thông phụ cận: Buýt sân bay phục vụ mấy phần? Taxi – xe công nghệ đảm nhận đến đâu? Xe cá nhân được phép hoạt động ở phạm vi nào?

Kịch bản này là căn cứ để thực hiện đặt hàng số lượng, tần suất đối với từng phương thức vận tải, nhất là giao thông công cộng, nhằm đảm bảo tính toán khớp nối cung-cầu thật nhuần nhuyễn, đồng thời giải tỏa khách nhanh nhất.

Muốn có được kịch bản điều hành, việc khảo sát nhu cầu của hành khách đi máy bay là bắt buộc, để biết được dự định phương án đi lại ở hai đầu chặng bay của họ. Công nghệ cho phép kết hợp khải sát từ khi đặt vé, và dễ dàng cập nhật liên tục trong quá trình phục vụ của doanh nghiệp hàng không, bao gồm cả thay đổi nhu cầu của khách cũng như biến động về lịch trình chuyến bay so với dự kiến.

Có cơ sở dữ liệu đầu vào này, đơn vị điều hành mới chủ động được phương án cho từng loại hình vận tải. Dữ liệu khảo sát cũng đưa ra những cảnh báo sớm về sự quá tải, nếu như một tỉ lệ lớn sử dụng xe cá nhân. Công tác điều hành khi đó sẽ áp dụng kịch bản hạn chế xe cá nhân theo khung giờ, theo khu vực.

Từ quá trình xây dựng kịch bản cho đến vận hành kịch bản và ứng phó với tình huống phát sinh thực tế, rất cần có một trung tâm điều hành thống nhất, với sự phối hợp thường xuyên, chặt chẽ, nhất quán của ít nhất 3 bên: Sở GTVT địa phương, Cục hàng không và các hãng bay, trong đó ngành giao thông địa phương đóng vai trò nòng cốt.

Khi tất cả nhu cầu đi lại được quy về một mối để quản, thì sự bị động sẽ được giảm thiểu. Hạ tầng và phương tiện được tối ưu hóa, hành khách được phục vụ tốt nhất và cũng thể hiện được sự chia sẻ trách nhiệm với xã hội trong giải quyết các vấn đề chung, như quá tải giao thông dịp cao điểm.

Ý tưởng về trung tâm điều hành thống nhất giao thông ở cảng hàng không, có thể hơi trễ cho một năm khách tăng trưởng nhanh mà thời gian lại vội như năm nay. Song đó là điều cần cân nhắc nghiêm túc. Bởi khi nhu cầu đi lại bằng đường hàng không ngày càng tăng, các dịp cao điểm sẽ xuất hiện nhiều hơn.

Nếu không chủ động và chuyên nghiệp hóa khâu phục vụ, thì các địa phương, các cảng hàng không sẽ lại rơi vào điệp khúc đợi chờ… “thất thủ”.