Đằng sau những phiên livestream doanh thu “khủng” (Phần 1): Cần giải pháp chống thất thu thuế

Bên cạnh những băn khoăn về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm đựoc bán trong các phiên livestream, việc thất thu thuế ở nhóm đối tượng này cũng là vấn đề mà nhiều người dân băn khoăn. 

Thời gian qua, việc livestream bán hàng trên các nền tảng xã hội càng gia tăng. Thực tế, không khó để bắt gặp những Megalive triệu đô của những KOLs, KOC và các công ty trong lĩnh vực này. Đáng nói, nếu như trước đây chỉ là những phiên livestream nhỏ với lượng “chốt đơn” hạn chế, thì gần đây xuất hiện nhiều những phiên livestream với doanh thu được công bố cực lớn.

Đơn cử sau khi đạt doanh thu "chấn động" lên tới 100 tỷ đồng, một tài khoản TikTok nổi tiếng đặt mục tiêu doanh số trong phiên livestream TikTok ngày 5/6 lên đến 150 tỷ đồng và hứa hẹn tặng quà khủng như ô tô, 100 máy tính bảng cho khách hàng đăng ký sự kiện và tham gia phiên bán hàng.

Những phiên live có doanh thu “khủng” trong ngày cũng khiến chị Phương Mai (Mỹ Đức, Hà Nội) không khỏi thắc mắc: "Mình khá thích xem livestream chốt đơn bởi vì là những  buổi live như thế thì có nhiều mã khuyến mãi với deal hời được tung ra và giá thành của sản phẩm được giảm rất là sâu. Và có những cái buổi live mà mình cũng thắc mắc, nó lên tới doanh thu 10 tỷ, 70 tỷ, Hay là gần đây nhất mình nhớ là buổi live lên tới 100 tỷ. Cho nên là nếu mà đưa ra đề xuất đóng thuế, nếu mà có đề xuất như thế và có thực hiện như thế thì mới chứng minh được là những cái doanh thu của họ mới, nó là thật chứ không phải là chiêu trò để xây dựng, để bán hàng".

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi khẳng định, hoạt động thương mại điện tử nói chung, livestream nói riêng hiện nay đang được thực hiện và quản lý giám sát theo 2 sắc thuế.

Đối với cá nhân thực hiện thực hiện livestream bán hàng có phát sinh doanh thu và thu nhập phải chịu Thuế đối với thu nhập của bản thân theo Luật thuế Thu nhập cá nhân. Đối với các hộ kinh doanh gia đình, thực hiện bán hàng có phát sinh doanh thu, hoa hồng bán hàng sẽ thực hiện quản lý và thu thuế theo quy định liên quan đến quản lý đối với hộ kinh doanh.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi nêu ý kiến: "Trong quá trình phát triển công nghệ, cơ quan thuế dành nhiều truyền thông đến với  tất cả các đối tượng tham gia hoạt động này hiểu rõ các quy định về thuế, để tự giác tiến hành kê khai nộp thuế theo đúng quy định của pháp luật. Bên cạnh đó cơ quan thuế cũng tiến hành giám sát kiểm tra đối với hoạt động kinh doanh này của các cá nhân và hộ kinh doanh".

Cũng liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Quý Trung, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân, Tổng Cục Thuế cho biết: cá nhân có thu nhập từ hoa hồng do thực hiện livetream bán hàng sẽ chịu sự điều chỉnh của pháp luật thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và nộp thuế theo biểu thuế lũy tiến từng phần với 7 bậc:

"Trong trường hợp hoa hồng từ hoạt động tiếp thị liên kết trên các sàn thương mại điện tử được trả cho đối tượng cá nhân thì lúc này khoản hoa hồng này được tính vào thu nhập từ tiền lương, tiền công. Hết năm mà cá nhân được hưởng khoản hoa hồng này sẽ phải thực hiện tự quyết toán thuế thu nhập cá nhân theo biểu lũy tiến từng phần với 7 bậc từ 5% lên đến 35%".

Thực tế, tiền nộp thuế của những cá nhân livestream bán hàng không phải toàn bộ doanh số của phiên bán hàng mà chỉ tính trên cơ sở phần thu nhập được nền tảng thương mại điện tử chi trả.

Ông Nguyễn Bình Minh, đại diện Hiệp hội Thương mại điện tử phân tích: "Dựa trên số %, ví dụ tỷ lệ bao nhiêu % trên tổng doanh số đó họ được hưởng hoặc cũng có thể theo một phương pháp đó là bằng số lượng tiền công cho một phiên livestream cứng, có nghĩa là không cần biết số lượng sản phẩm bán được bao nhiêu thì người này khi livestream họ vẫn được hưởng một mức thu nhập như vậy".

Trong khi đó, bà Nguyễn Huệ Chi, Học viện Doanh nhân (CEO) livestream TopOne chia sẻ: "Hoa hồng bao nhiêu là do bạn deal (thương lượng) với nhãn hàng, chẳng hạn như chiết khấu cho các KOC bên tôi làm affiliate (tiếp thị liên kết) là khoảng 15% nhưng muốn bán được nhiều hàng hơn thì chấp nhận chỉ nhận 7-8% để giảm giá bán".

Như vậy, khoản thuế mà các cá nhân thực hiện livestream hay tiếp thị liên kết phải đóng là căn cứ trên số tiền thực nhận từ nền tảng.

Tuy nhiên, nhận định về lỗ hổng thất thoát thuế từ những phiên livestream bán hàng, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính cho biết: "Hình thức bán hàng livestream thời gian qua đang rất phát triển và thu hút được lượng người mua rất đông. Đây cũng trở thành 1 trong những hình thức phát triển nhanh và mạnh. Tuy nhiên, đây cũng là hình thức khó thu thuế. Bởi vì, kinh doanh livestream là hình thức kết nối trực tiếp để bán hàng và trong sổ sách hoặc lưu lại của họ có thể có nhưng khi kết thúc thời gian livestream thì không còn gì trên mạng khi họ đóng máy. Do đó, chúng ta cũng không biết doanh thu thực tế của họ là bao nhiêu, thu nhập thế nào, họ bán được bao nhiêu hàng, và tính thuế ra sao".

Trước thực trạng này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động livestream bán hàng, để kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật.  Và Trước thông tin giới livestream bán hàng tuyên bố doanh thu hàng chục tỷ đến hàng trăm tỷ gây xôn xao dư luận, mới đây,  Tổng cục Thuế vừa có công văn chỉ đạo các cục Thuế địa phương quyết liệt quản lý thuế thương mại điện tử…

Vậy làm sao để khoản thu nhập này được kê khai đúng, đủ và hợp lý để tranh thất thu cho ngân sách cũng như đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ của những người tham gia? Nội dung này sẽ được chúng tôi tiếp tục đề cập trong bài viết tiếp theo.