Đảm bảo an toàn PCCC: Đừng để thử thách vẫn hoàn thử thách

Rõ ràng, giặc lửa vẫn là một trong những thách thức không nhỏ đối với các cấp, các ngành, người dân và doanh nghiệp.

9h sáng ngày chủ nhật 29/10/2023, chị Phan Thị Đài Trang (chủ căn hộ A2.12.06) bất ngờ nghe tiếng chuông báo cháy vang lên khắp hành lang ngoài căn hộ mình đang sinh sống. Chưa đầy 3 phút sau, lực lượng chữa cháy tại chỗ của toà nhà gồm đội bảo vệ, kỹ thuật có mặt, hô hoán, gõ cửa và hướng dẫn chị cùng các hàng xóm di chuyển ra lối thoát hiểm gần nhất, chỉ cần vài phút di chuyển bằng thang bộ, các cư dân đã có mặt tại khu vực an toàn.

Chị Đài Trang cho biết, đây là lần đầu tiên chung cư nơi chị sinh sống tổ chức diễn tập pccc “thực chiến” với các tình huống sát với thực tế như vậy: "Em thấy việc diễn tập như thế này là rất cần thiết và nên duy trì thường xuyên để người dân nắm bắt các kỹ năng thoát hiểm cũng như chuẩn bị tâm lý khi xảy ra cháy, không hoang mang, ngắt điện, báo động, thoát hiểm…tôi mong muốn BQL toà nhà tăng cường tuyên truyền tới nguời dân, trong các lần sau thì nên tăng tính thực tế nhiều hơn để nếu xảy ra cháy với số người đi vào các lối thoát hiểm nhiều hơn sẽ khác nhiều so với diễn tập"

Sau vụ cháy khiến 56 người không may qua đời tại 1 chung cư mini ở phường Khương Đình, quận Thanh Xuân (Hà Nội) thì công tác PCCC tại nhiều chung cư, khu nhà ở cao tầng ở TPHCM đã được quan tâm nhiều hơn. Cùng với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, Ban quản trị, Ban quản lý các toà nhà đã tập trung rà soát, đánh giá các hạn chế và đưa ra giải pháp khắc phục.

Tuy nhiên, theo Phòng cảnh sát PCCC và Cứu hộ cứu nạn (PC07) công an TP.HCM thì vẫn còn hơn 500 chung cư vi phạm các nội dung như Không đảm bảo về giao thông phục vụ chữa cháy; Không đảm bảo giải pháp ngăn cháy ; Không đảm bảo điều kiện thoát nạn; Hệ thống PCCC không hoạt động hoặc hoạt động không đảm bảo… Đến nay, trên địa bàn TP.HCM có 24 chung cư chưa được nghiệm thu về PCCC, 14 chung bị tạm đình chỉ hoặc đình chỉ hoạt động.

Đại tá Huỳnh Quang Tâm – trưởng phòng PC07 Công an TP.HCM cho biết thêm: "Trong quá trình sinh sống, kinh doanh, nhiều người dân tại một số Nhà chung cư, Nhà cao tầng đã tự ý cơi nới về mặt xây dựng khi chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền, vi phạm trật tự xây dựng và an toàn PCCC; Tình trạng tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến việc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, các điều kiện an toàn PCCC giữa cư dân, Ban quản trị và Ban quản lý, Chủ đầu tư; xung đột lợi ích trong lựa chọn đơn vị quản lý vận hành Nhà chung cư; quản lý và sử dụng kinh phí bảo trì phần sở hữu chung, kinh phí vận hành,…làm ảnh hưởng đến tình hình ANTT nói chung và công tác kiểm tra, hướng dẫn, thực hiện các điều kiện an toàn PCCC&CNCH nói riêng"

Bên cạnh chung cư, toà nhà cao tầng, nhà xưởng hay nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh thì TPHCM còn có 55.444 nhà trọ, phòng trọ được xếp vào nhóm có nguy cơ cao về mất an toàn phòng cháy chữa cháy. Báo cáo tại Hội nghị sơ kết PCCC 10 tháng đầu năm 2023 vừa qua, ông Phan Văn Mãi –chủ tịch UBND TPHCM cho hay: "Một là ở vị trí sâu khó tiếp cận và không đạt chuẩn về xây dựng và pccc; việc bố trí nguồn lửa, lối đi không hợp lý ảnh hưởng đến lối thoát hiểm, cứu hộ; bố trí phương tiện, lực lượng thường không đảm bảo. Chúng tôi yêu cầu trang bị bình chữa cháy tại chỗ; sắp xếp lại và tạo thêm lối thoát hiểm; có điều kiện thì trang bị thêm cảnh báo cháy; tập trung tập huấn các kỹ năng và phát huy tổ liên gia pccc"

Từ ý kiến nhận định của các bên liên quan, ông Nguyễn Tường Văn - Thứ trưởng Bộ Xây Dựng cho biết ngày 16/10/2023 vừa qua, Bộ đã ban hành thông tư 09/2023, sửa đổi lần 1 năm 2023 đối với Quy chuẩn 06 về an toàn pccc cho nhà và công trình với hi vọng sẽ tháo gỡ được các vướng mắc thời gian qua: "Bổ sung thêm các vấn đề về kỹ thuật mang tính hướng dẫn, làm rõ hơn và phù hợp với thực tiễn trong nước; phân cấp mạnh hơn, rõ hơn, giao thêm cho các địa phương có quyền ban hành các quy định phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương; bổ sung thêm 1 số danh mục tài liệu viễn dẫn tiêu chí đánh giá để người thiết kế có thể thiết kế an toàn pccc gắn với điều kiện cụ thể của công trình. Chúng tôi cũng cố gắng làm việc với từng địa phương, tổ chức nhiều hội nghị hội thảo, gắn kết chặt chẽ với Bộ Công an và công an các thành phố lớn để sửa quy chuẩn này"

Theo bà Đặng Hoàng Oanh – Thứ trưởng Bộ Tư Pháp thì về hình thức, các khung pháp lý về đảm bảo an toàn pccc cơ bản là đầy đủ và được ban hành từ năm 2001 và được sửa đổi bổ sung năm 2013 cùng các Nghị định hướng dẫn thi hành lẫn các quy định về công tác cứu hộ cứu nạn: "Sau khi Luật pccc được ban hành 13 năm thì chúng ta có Hiến pháp và nhiều đạo luật khác được ban hành nhưng việc không kịp thời sửa đổi các đạo luật trước đó khi đã có Hiến pháp hay các đạo luật mang tính rường cột của đất nước nhu Luật Hình sự sửa đổi, Luật xử lý vi phạm hành chính…sẽ dẫn đến rất nhiều bất cập trong hệ thống pháp luật về pccc"

Ghi nhận những nỗ lực của các địa phương và Bộ ngành về việc tăng cường đảm bảo PCCC trong tình hình mới, song Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng vẫn còn khá nhiều hạn chế chủ quan lẫn khách quan, từ đó dẫn đến nhiều vụ cháy nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản thời gian qua: "Một số quy định pháp luật pccc chưa theo kịp sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước; cơ sở hạ tầng được xây dựng lâu năm , nhiều công trình cũ xuống cấp không đáp ứng yêu cầu, quy chuẩn pccc nhưng không thể khắc phục ngay trong thời gian ngắn; nhận thức, ý thức trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền địa phương, đặc biệt là người đứng đầu với công tác pccc còn hạn chế, thậm chí còn buông lỏng quản lý; ý thức, kiến thức, kỹ năng của 1 bộ phận quần chúng nhân dân về pccc còn chưa cao; phối hợp giữa các Bộ ngành, các lực lượng chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao…"

Đừng để thử thách vẫn hoàn thử thách

Vài ngày trước, tôi được dự Hội nghị trực tuyến toàn quốc do người đứng đầu Chính phủ chủ trì để đánh gía kết quả 10 tháng thực hiện việc tăng cường công tác PCCC trong tình hình mới. Cuộc họp được kết nối trực tiếp đến gần như toàn bộ hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương với hơn 700 điểm cầu khắp cả nước. Tuy nhiên, như nhận định của Thủ tướng, một số Bộ ngành địa phương vẫn chưa dành sự quan tâm đúng mức cho công tác pccc khi người đứng đầu đơn vị vắng mặt.

Sau vụ cháy chung cư mini khiến 56 người chết tại Hà Nội tháng 9 vừa qua, toàn bộ các cơ quan chức năng tại TPHCM được yêu cầu ra quân tổng kiểm tra, rà soát pccc đối với tất cả các chung cư, toà nhà, nhà trọ cho thuê…

Song, từ quan sát thực tế hoạt động của đoàn kiểm tra tại 1 chung cư với hơn 1000 căn hộ ở thành phố Thủ Đức, TPHCM, nhiều người dân tại chung cư này đã khẳng định việc kiểm tra rà soát này chỉ mang tính hình thức, thời điểm chứ không hẳn đã đi vào thực chất để giải quyết triệt để vấn đề. Trái khoáy thay cũng chính tại chung cư này, chưa đầy 24h sau khi đoàn kiểm tra rời đi lại xảy ra 1 vụ cháy khu xử lý nước thải khiến hàng ngàn cư dân hoang mang, ngao ngán.

Rõ ràng, ngoài những tồn đọng khách quan như quy định pháp luật cũ kỹ chưa theo kịp thực tế; cơ sở hạ tầng hạn chế; nguồn lực đầu tư pccc chưa nhiều; người dân, doanh nghiệp chưa mặn mà…thì nguyên nhân chủ quan xuất phát từ nhận thức, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cấp uỷ, chính quyền địa phương, đặc biệt là người đứng đầu và đội ngũ cán bộ thực thi công tác pccc không khác gì “thêm dầu vào lửa”.

Dù đã có 1 số tín hiệu tích cực khi các quy định, quy chuẩn đã và đang được điều chỉnh, doanh nghiệp/chủ cơ sở đầu tư nhiều hơn cho các trang thiết bị pccc hay người dân đã bắt đầu tìm hiểu các kỹ năng thoát nạn khi xảy ra cháy…tuy nhiên, từng đó vẫn là chưa đủ khi tư duy “hình thức, thời điểm” trong ứng phó với giặc lửa vẫn còn tồn tại.

Cần phải có sự thay đổi triệt để trong công tác đảm bảo an toàn pccc, đảm bảo tính đồng nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo và hiện thực hoá bằng hành động, việc làm cụ thể. Sau tất cả những mất mát, đau thương, điều mà cả xã hội cần không phải là những chuyến thăm viếng, những đoàn kiểm tra mà là những buổi tuyên truyền phổ biến kiến thức pccc với nội dung thực tế, hấp dẫn hay những biện pháp hướng dẫn, tháo gỡ các khó khăn trong xây dựng, thiết kế pccc để giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động nhưng vẫn đảm bảo an toàn trước bà hoả.