Cuộc khủng hoảng chưa có hồi kết của ngành công nghiệp ô tô Thái Lan

Từ "Detroit của châu Á" đến khủng hoảng

Từ một nền công nghiệp ô tô sơ khai, sau nhiều thập kỷ, Thái Lan nhanh chóng phát triển thành một trong những trung tâm sản xuất xe hơi hàng đầu thế giới, với biệt danh "Detroit của châu Á" (hay kinh đô sản xuất ô tô).

Ngay từ những năm 1960, các nhà sản xuất ô tô danh tiếng Nhật Bản như Toyota và Mitsubishi đã bắt đầu hoạt động tại Thái Lan, theo sau đó là những ‘ông lớn’ như GM, Ford, Mercedes hay BMW. 

Phóng viên Kênh CNBC, Mỹ thông tin: “Ở thời kỳ đỉnh cao, Thái Lan xuất xưởng tới 2 triệu ô tô mỗi năm, vượt xa nhiều nước trong khu vực. Liên đoàn công nghiệp Thái Lan coi đây là một trong những ngành quan trọng nhất của đất nước”.

Để trở thành ‘công xưởng ô tô lớn nhất Đông Nam Á’, trong ba thập kỷ qua, Thái Lan áp thuế nhập khẩu ô tô lên tới 80% nhằm giữ các nhà sản xuất ở trong nước. Chính phủ cũng cấp quyền sở hữu đất và visa nhanh gọn cho các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này.

Bà Yuphin Boonsirichan, Chủ tịch Liên đoàn công nghiệp Thái Lan cho biết: “Ngành công nghiệp ô tô ở Thái Lan được quy hoạch để phát triển dài hạn nhờ chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. Chúng tôi đóng góp khoảng 18% vào tăng trưởng kinh tế GDP của đất nước. Ngành này cũng sử dụng hơn 850.000 lao động”. 

Tuy nhiên, tình trạng kinh tế ảm đạm, khiến khoản nợ của các hộ gia đình tăng vọt, cùng xu hướng dịch chuyển sang xe điện đang đẩy ngành công nghiệp ô tô trị giá hơn 50 tỷ USD của Thái Lan vào tình thế ngặt nghèo chưa từng thấy.

Theo dữ liệu thống kê của Liên đoàn công nghiệp Thái Lan, từ tháng 11/2024 tới nay, sản lượng ô tô giảm hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi doanh số bán xe giảm gần 27%, mức thấp nhất trong vòng 14 năm qua.Tờ Bangkok Post nhận định, nguyên nhân khiến cả hai lĩnh vực sản xuất và kinh doanh ô tô đều lao dốc là do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, quy trình phê duyệt khoản vay mua xe từ các tổ chức tài chính trở nên nghiêm ngặt hơn, cùng với đó là sự gia tăng nợ xấu của người mua xe.

Phóng viên CNBC tại Bangkok cho biết: “Ngành công nghiệp ô tô Thái Lan đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, sản lượng năm nay dự kiến giảm xuống chỉ còn khoảng 1,5 triệu chiếc. Trong khi đó, doanh số bán ô tô thấp do nhu cầu trong nước yếu ở mức chưa từng thấy trong hơn một thập kỷ qua”.

Theo Reuters, năm 2024, khoản nợ của các hộ gia đình ở Thái Lan lên tới gần 500 tỷ USD, tương đương hơn 90% tổng sản phẩm quốc nội, và là một trong những tỷ lệ cao nhất ở châu Á. Những người sở hữu xe hiện tại đang phải vật lộn để trả nợ, trong khi kinh tế ảm đạm cũng kìm hãm doanh số bán ô tô mới.

Thách thức lớn từ xe điện

Các chuyên gia nhận định, một yếu tố khác khiến ngành công nghiệp ô tô Thái Lan lao đao đến từ xu hướng dịch chuyển, của các khách hàng truyền thống ở nước ngoài, sang xe điện ngày càng gia tăng.

Ông Kriengkrai Techakanont, phó giáo sư kinh tế từ Đại học Thammasat, Bangkok nhận định: “Mức giá bán ô tô điện hiện đang cực kỳ cạnh tranh so với xe xăng ở cùng phân khúc. Trong ba năm qua, giá xe điện đã giảm khoảng 25%, một điều mà chúng ta chưa từng thấy trong nhiều năm”

Theo ông Hajime Yamamoto, Giám đốc bộ phận tư vấn, thuộc Viện nghiên cứu Nomura tại Thái Lan, ngành công nghiệp ô tô Thái Lan đang rơi vào một cuộc khủng hoảng khá nghiêm trọng và khó có lối thoát trong một sớm, một chiều. Thị trường trong nước trì trệ kết hợp sự cạnh tranh gia tăng trong xuất khẩu đang gây áp lực lên ngành ô tô.

Trong khi đó, cuộc đổ bộ của các hãng ô tô điện Trung Quốc như BYD hay Great Wall cũng là thách thức lớn.

Ông Yeap Swee Chuan, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành công ty công nghệ AAPICO nêu quan điểm: “Chính phủ nên đưa ra chính sách, các hãng ô tô Trung Quốc muốn bán một chiếc xe nhập khẩu tại Thái Lan thì phải tiến hành lắp ráp một chiếc khác tại đây. Điều này sẽ buộc các nhà sản xuất phải xây dựng nhà máy lắp ráp của họ tại Thái Lan. Theo tôi, nếu các công ty Trung Quốc sử dụng Thái Lan như một điểm sản xuất xe để xuất khẩu thì về lâu dài còn là điều tốt cho ngành công nghiệp ô tô Thái Lan”.

Tại Việt Nam, mới đây, Bộ Công Thương đưa ra dự thảo về "Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nội dung chính của chiến lược là phát huy nội lực của mọi thành phần kinh tế trong nước; chú trọng liên kết, hợp tác với các tập đoàn sản xuất ô tô lớn trên thế giới để phát triển ngành công nghiệp ô tô đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông. 

Đến năm 2035, Bộ Công Thương đặt mục tiêu tổng sản lượng xe đạt khoảng hơn 1,5 triệu chiếc. Tỷ lệ xe sản xuất lắp ráp trong nước chiếm khoảng 80% so với nhu cầu nội địa.

Nhằm quyết tâm thúc đẩy ngành ô tô Việt Nam phát triển, Thủ tướng Chính cũng ban hành Quyết định, trong đó có nội dung "Khuyến khích các doanh nghiệp lớn đầu tư phát triển ngành công nghiệp ô tô, không phân biệt doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhằm phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam".