Có nên tăng thuế với thuốc lá?

Với kinh nghiệm hơn 30 năm làm việc tại nhiều nước trên thế giới, Ông Mark Goodchild, chuyên gia chính sách tài chính y tế, Tổ chức Y tế thế giới khẳng định, so với nhiều nước trên thế giới, thuế thuốc lá tại Việt Nam hiện ở mức thấp:

"Có thực trạng là giá bán lẻ thuốc lá ở Việt Nam hiện vẫn còn thấp. Điều này là bởi tỷ lệ thuế, tỷ trọng thuế thuốc lá của VN vẫn còn thấp, chỉ khoảng 38% giá bán lẻ, thấp hơn so với trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình là 59,. Đặc biệt trong bối cảnh thu nhập tăng lên thì giá thành thuốc lá của Việt Nam lại càng trở nên rẻ hơn. Còn một số quốc gia khác thì trái ngược lại, thuốc lá trở nên đắt hơn docác chính sách về thuế, phí ng. Và một trong những cái khác nữa là cơ cấu trong giá bán lẻ thuốc lá ở Việt Nam".

Hiện thuế thuốc lá Việt Nam hiện bằng một nửa của hầu hết các nước ASEAN thí dụ như Thái Lan 78,6%, Singapore 67,1%, Indonesia 62,3%.

Thực tế, Việt Nam đã có những lộ ‘trình tăng thuế từ nhiều năm nay nhưng không đáng kể. Các lần tăng thuế này hầu hết chỉ có tác động giảm tiêu thụ vào năm tăng thuế sau đó tiêu dùng lại tăng trở lại.

Bà Nguyễn Thu Hương - Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá nêu thực trạng: "Chúng ta đã có quá trình tăng thuế từ nhiều năm nay, nhưng khoảng cach tăng thuế rất dài nhưng  mức tăng này nhỏ giọt, không hiệu quả, không đảm bảo vai trò, công cụ, điều tiết tiêu dùng. Do đó, Chúng tôi mong muốn, Quốc hội sẽ xem xét tăng thuế, nhưng mà tăng đến mức đủ cao giảm người tiêu dùng".

Vì vậy tác động của việc điều chỉnh thuế đến giảm tỷ lệ tiêu dùng thuốc lá trong những năm vừa qua là không đáng kể. Trong khi đó, thị trường sản phẩm thuốc lá quá đa dạng, nhiều loại thuốc rẻ tiền, khiến người mua có thể dễ dàng lựa chọn thay thế để giữ nguyên mức chi.

Khẳng định việc tăng thuế là cần thiết, bác sỹ Trần Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế WHO cho biết, thuốc lá không chỉ gây ra những tổn hại về mặt sức khoẻ mà còn để lại những tổn thất lớn về kinh tế: "Tổn thất sẽ tính vào 3 mục, một là tổn thất về y tế, mất ngày làm việc của người bệnh và cả người đi chăm. Thứ 3 là từ vong sớm. 3 cái đó thì theo ước tính mới nhất của Hội Y tế Công cộng thì VN bị thiệt hại khoảng 4,5 tỷ USD từ 3 cấu phần đó, chiếm khoảng 1,14% GDP".

Cũng theo TS, Angela Pratt, tăng thuế với sản phẩm không lành mạnh có hại cho sức khỏe, trong đó có thuốc lá mang lại lợi ích rất lớn, giúp đạt được 3 mục tiêu quan trọng bao gồm: giảm tỷ lệ tử vong, giảm bất công bằng và tăng thu cho NSNN. Đặc biệt, tăng thuế thuốc lá cũng tác động nhiều nhất tới nhóm thu nhập thấp và giới trẻ, bởi đây là nhóm nhạy cảm với giá: "Nếu có thể tăng thuế để tăng giá bán sẽ ngăn ngừa được giới trẻ hút thuốc, từ đó ngăn được khả năng “tái hút” sau này. Nói cách khác, tăng thuế với thuốc lá giống như tiêm vắc xin để giúp phòng chống hút thuốc lá".

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, việc áp thuế ở mức cao và tăng thuế thuốc lá đều đặn đã giúp giảm tỷ lệ hút thuốc lá, giảm tiêu dùng thuốc lá trong cộng đồng nhưng lại giúp tăng doanh số thu thuế từ thuốc lá.

Chia sẻ một số kinh nghiệm từ bài học cải cách thuế tại một số quốc gia trên thế giới chuyên gia kinh tế Mark GoodChild cho biết: "Có thể thấy, bài học về tài chính, thuế rất phổ biến. Chính phủ ở rất nhiều quốc gia hiện nay đang áp dụng hệ thống hỗn hợp hoặc thuế tuyệt đối. Và đến năm 2018 thì chúng ta thấy rằng, hệ thống thuế hỗn hợp áp dụng nhiều nhất ở 63 quốc gia quốc gia, và có 57 quốc gia áp dụng hệ thống thuế tuyệt đối. Và có xu hướng giảm dần số quốc gia chỉ áp dụng thuế phần trăm. Và một số quốc gia như Campuchia và hi vọng sắp tới VN sẽ đi theo lộ trình, cơ cấu thuế này".

Theo các chuyên gia, tăng thuế tác động trực tiếp đến tăng giá thuốc lá buộc người tiêu dùng phải “phản ứng” bằng cách bỏ hoặc giảm mức độ sử dụng thuốc lá. Theo Tổ chức Y tế thế giới, khi giá thuốc lá tăng 10% sẽ làm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá chung trong cộng đồng khoảng 4% tại các nước có thu nhập cao và 5% tại các nước có thu nhập trung bình hoặc thấp. Đặc biệt, với nhóm trẻ tuổi, tỷ lệ hút thuốc lá sẽ giảm nhiều hơn so với nhóm người trưởng thành, giảm 10% hoặc nhiều hơn khi giá thuốc lá tăng 10%.    

Thông tin thị trường chứng khoán 

# Chỉ số VN-Index hôm nay giảm gần 20 điểm, xuống 1.193,05 điểm.

Bị bán tháo mạnh nhất thị trường, nhóm CP của các CTCK cũng là dẫn đầu về giá trị giao dịch. Dù giá CP giảm sâu nhưng NĐTNN vẫn duy trì trạng thái bán ròng trong phiên. Cụ thể, khối ngoại bán ròng 185 tỷ đồng trên sàn HoSE.

Thanh khoản khớp lệnh vọt lên mức 30.282 tỷ đồng trong bối cảnh xuất hiện tình trạng bán tháo.

Thông tin trong nước và quốc tế

# Nhân dịp dự Tuần lễ Cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 78, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tiếp một số doanh nghiệp hàng đầu của Hoa Kỳ và thế giới trong các lĩnh vực công nghệ, hàng không.

Tại buổi tiếp, Thủ tướng Chính phủ kêu gọi các doanh nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục vào Việt Nam để hợp tác, đầu tư để cùng thắng, cùng có lợi, lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ, góp phần thúc đẩy quan hệ song phương.

# Lượng đơn hàng XK của các ngành hàng chủ lực như dệt may, thủy sản, giày dép…cho những tháng cuối năm về nhiều hơn, là chỉ dấu tích cực cho xuất khẩu thu hẹp đà giảm.

# Tuy nhiên, các chuyên gia vừa lưu ý việc chuyển đổi xanh với các DN XK của VN (đặc biệt là lĩnh vực may mặc), bởi ít nhất là sau năm 2025, nhiều DN châu Âu sẽ không hợp tác với nhà máy dùng năng lượng hóa thạch. 

# Theo One Mount Real Estate, mức lãi suất vay mua nhà tại thời điểm này đã xuống thấp kỷ lục và có sự cách biệt rõ ràng so với cuối năm ngoái. Biên độ giảm lãi suất dao động mạnh từ 3% đến 5,2%.

Không chỉ vậy, nhiều chủ đầu tư đã cắt giảm lợi nhuận, giãn tiến độ thanh toán, ưu đãi và chấp nhận giảm biên độ lợi nhuận. Đây là cơ hội cho người mua nhà ở thực và nhà đầu tư có khả năng tài chính. 

# Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về bình ổn giá từ nay cho đến cuối năm, các DN phân phối đang nỗ lực đảm bảo nguồn cung ổn định, dự kiến sẽ không có sự gián đoạn hàng hóa cũng như đột biến về giá cả cho người tiêu dùng. 

# Và dù đầu tư lớn cho kênh bán hàng online nhưng theo nhiều DN bán lẻ, hiệu quả mang lại chưa như kỳ vọng, doanh số chiếm chưa tới 1%, chưa kể việc đẩy mạnh kênh online cũng ảnh hưởng đến kênh bán hàng truyền thống.

# Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IAE), châu Âu đang gặp rủi ro cao về thiếu nhiên liệu và có nguy cơ cạn kiệt dầu diesel.

Nguyên nhân là do sau khi dừng mua dầu và các sản phẩm dầu mỏ của Nga, châu Âu không thể đáp ứng nhu cầu nhiên liệu diesel và phải phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu. 

# Sau khi FED giữ nguyên lãi suất, Ngân hàng trung ương Anh vừa ra quyết định tạm dừng tăng lãi suất, qua đó giữ nguyên lãi suất ở mức 5,25%. 

# Dù đưa ra quyết định tạm dừng tăng lãi suất nhưng Ngân hàng trung ương Anh khẳng định không chủ quan khi thấy lãi suất bắt đầu giảm trong thời gian gần đây.