Cần làm gì trước khi tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) chính thức hoạt động?

8 năm qua, kể từ khi đặt chân lên đất TP.HCM học đại học, sau đó tốt nghiệp ra trường đi làm, chị Lê Thị Thanh Mai (26 tuổi, quê Đồng Tháp, đang tạm trú phường Trường Thọ, TP. Thủ Đức) cho biết, cả một thời thanh xuân của mình gắn liền với hình ảnh của những trụ bê tông cao lừng lững, những nhà ga và cả những toa tàu của dự án metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên.

Dù đã chứng kiến nhiều thay đổi của dự án này nhưng với chị Mai, ngày 21/12/2022 thực sự là một cột mốc đáng nhớ:

"Tôi thực sự rất vui khi thấy đoàn tàu metro số 1 Bến Thành - Suối tiên lăn bánh dù chỉ là chạy thử nghiệm. Hi vọng trong năm sau tuyến metro này sẽ được vận hành chính thức để phần nào giải tỏa được áp lực giao thông cho thành phố".

Cũng tỏ ra hồ hời khi chứng kiến những toa tàu đầu tiên của metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên lăn bánh chạy thử nhưng anh Nguyễn Thanh Quỳnh (ngụ phường Tân Phú, TP. Thủ Đức) lại có phần suy tư: "Hàng ngày tôi đều đi làm qua tuyến metro này, nhìn thấy các đoàn tàu lăn bánh tôi cũng thấy mới mẻ hơn so với cảnh mọi thứ đứng im. Tuy nhiên vẫn còn quá sớm để kỳ vọng về viễn cảnh tuyến metro này hoạt động chính thức bởi theo tôi biết thì vẫn còn rất nhiều vướng mắc cần phải được tháo gỡ".

Là một trong những vị khách đầu tiên có mặt trên đoàn tàu thử nghiệm vào sáng 21/12 vừa qua, ông Hà Ngọc Trường – Phó chủ tịch Hội cầu đường cảng TP.HCM không che giấu sự xúc động: "Tôi rất vui mừng khi tham dự chuyến tàu đầu tiên này. Đây là thành công của ngành giao thông và ngành đường sắt metro. Đề nghị TP.HCM cố gắng hoàn thành trong năm 2023".

Theo Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM thì việc đưa đoàn tàu vào vận hành thử nghiệm từ nhà ga Suối Tiên đến nhà ga Bình Thái là một cột mốc quan trọng, đánh dấu sự chuyển đổi từ gian đoạn hoàn thiện thi công sang bước thử nghiệm, chuẩn bị đưa vào vận hành.

Ông Nguyễn Quốc Hiển – phó trưởng ban phụ trách Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM cho biết đến thời điểm này dự án đã hoàn thành 93,6% tổng khối lượng, nhiều gói thầu chính chuẩn bị hoàn thành.

Ông Hiển cũng cam kết chủ đầu tư và nhà thầu sẽ huy động mọi nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo đưa dự án đi vào vận hành chính thức vào cuối năm 2023 để chào mừng kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản: "Công việc còn lại là hơn 6% không còn nhiều tuy, chủ yếu liên quan đến kiến trúc, các cầu bộ hành và lắp đặt phần còn lại từ BÌnh Thái đến Bến Thành.

Tuy vậy dù xây dựng lắp đặt xong nhưng tiến độ sẽ chậm hơn bởi vì liên quan đến công tác thử nghiệm, tiến hành bằng nhiều bước mà hiện nay mới chỉ tiến hành bước 5 bước 6,1 nửa quãng đường của 19.7km. Phần còn lại khi lắp đặt xong mới tiến hành thử nghiệm chạy full toàn tuyến".

Đại diện các nhà thầu tham gia dự án metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, Ông Kazuhiko Nagasawa - giám đốc dự án nhà thầu Hitachi cho biết sau sự kiện chạy thử đáng nhớ ngày 21/12, trong năm 2023, Công ty Hitachi phối hợp với các nhà thầu phụ sẽ huy động mọi nguồn lực để tiếp tục lắp đặt và thử nghiệm tất cả hệ thống trong khu vực depot, cầu cạn và hầm, qua đó đẩy nhanh được tiến độ toàn dự án.

Là người gắn bó nhiều năm với dự án đường sắt đô thị số 1 Bến Thành – Suối Tiên, ông Bùi Xuân Cường – Phó chủ tịch UBND TP.HCM, nguyên trưởng Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM cho biết sự kiện chạy thử nghiệm ngày 21/12 của tuyến metro số 1 thực sự có ý nghĩa với ngành giao thông nói riêng và chính quyền TP.HCM nói chung.

"Bằng sự năng động, sáng tạo, linh hoạt thích ứng và sự nỗ lực của các bên như chủ đầu tư, các nhà thầu, sự hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản, nỗ lực của các Sở ngành của TPHCM, sự hỗ trợ của các Bộ ngành Trung Ương thì đã có kết quả ngày hôm nay, là một sản phẩm cụ thể.

Qua đó đánh dấu bước chuyển quan trọng sang giai đoạn thử nghiệm an toàn, để sớm đưa công trình vào khai thác thương mại theo cam kết của chủ đầu tư của nhà thầu vào năm 2023", ông Cường nói.

Bày tỏ sự khích lệ dành cho những nỗ lực để chạy đua cùng tiến độ dự án đường sắt số 1 Bến Thành Suối Tiên, Ủy viên Bộ Chính Trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên cho rằng các bên liên quan cần phối hợp tốt hơn nữa, hiệu quả hơn nữa để sớm đưa công trình đi vào vận hành chính thức.

Trước đó, tại hội nghị triển khai công tác kinh tế xã hội năm 2023, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên cũng đã yêu cầu cả hệ thống chính trị của TP.HCM phải nỗ lực vào cuộc để hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông để tạo tiền đề quan trọng thúc đẩy công cuộc phục hồi kinh tế xã hội: "Phải cố gắng tập trung giải quyết ngày càng nhiều hơn nữa các điểm nghẽn như thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công hay tiến độ các dự án trọng điểm cho thành phố phát triển. Khi thành phố phát triển thì đầu của con tàu mới tăng tốc và đẩy con tàu đi nhanh được. Phải khẩn trương xúc tiến, chủ động hành động bằng việc đẩy nhanh tiến độ các công trình".

Trong chuyến thị sát và làm việc với dự án metro số 1 Bến Thành Suối Tiên vào cuối tháng 7 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã có những chỉ đạo cụ thể dành cho chính quyền TP.HCM và các bên liên quan để có thể sớm hoàn thành công trình và đưa vào sử dụng:

"Làm chỗ nào phải dứt điểm chỗ ấy, theo kinh nghiệm thì phải giảm các thủ tục hành chính đi, giảm các chi phí bên ngoài rườm rà của dự án. Với những gì còn bất cập thì cần sớm rút kinh nghiệm để làm tốt hơn".

Việc đoàn tàu metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên lăn bánh chạy thử trên đoạn đường gần 9km từ nhà ga Suối Tiên đến nhà ga Bình Thái vào sáng ngày 21/12 đã phần nào tạo nên tâm lý phấn khởi cho người dân và chính quyền TP.HCM.

Tuy vậy, vẫn còn quá sớm để nghĩ về viễn cảnh toàn bộ dự án có thể đưa vào vận hành chính thức vào cuối năm 2023 bởi vẫn còn quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết triệt để.

Góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chạy thử: Vui mà vẫn lo.

Với chưa đầy 20km chiều dài, hơn 10 năm xây dựng, đến thời điểm này tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của TP.HCM vẫn chưa thể đi vào hoạt động vì nhiều lý do khác nhau.

Do đó, dù có phấn khởi thế nào, hồ hởi ra sao khi chứng kiến 3 toa tàu đầu tiên của tuyến metro số 1 lăn bánh thử nghiệm vào sáng ngày 21/12/2022 vừa qua, chắc chắn vẫn không ít người vẫn tỏ ra hoài nghi về cái ngày đoàn tàu này vận hành, đón khách chính thức.

Nói như vậy không phải là phủ nhận những nỗ lực của Chính quyền TP.HCM, các Bộ ngành, của chủ đầu tư hay các nhà thầu … mà là vì vẫn còn quá nhiều những vướng mắc về tài chính, về nhân sự, về chính sách đối ứng với nhà tài trợ Nhật Bản hay việc hoàn thiện mạng lưới giao thông kết nối với tuyến metro này chưa được giải quyết dứt điểm.

Nói ra thì có vẻ như vô lý khi 1 dự án trọng điểm có tổng vốn hàng chục ngàn tỷ đồng như metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên nhưng lại không có tiền để trả lương cho các nhân sự kỹ thuật, vận hành, bảo dưỡng tuyến đường sắt này.

Không chỉ vậy, việc Chính quyền TP.HCM chậm có phương án giải quyết các nguồn kinh phí liên quan đến chuyển giao công nghệ dự án cho đối tác tài trợ Nhật Bản cũng sẽ khiến quá trình vận hành tuyến metro số 1 đối mặt với không ít khó khăn.

Vẫn còn đó những nghi ngại về sự cố rơi gối cao su ở một vài vị trí dầm cầu cạn chưa có lời giải. Và cũng vẫn còn đó những câu hỏi như người dân sẽ tiếp cận với metro như thế nào, mạng lưới giao thông công cộng hiện hữu liệu có được điều chỉnh để kết nối vào metro hay không?

Tất cả tạo ra sự ngại ngần nhất định khi nghĩ đến viễn cảnh metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên chính thức vận hành.

Mặc dù, Bộ Tài Chính mới đây đã trình Chính phủ phương án bổ sung vốn điều lệ cho đơn vị vận hành tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên nhưng chừng đó là chưa đủ bởi vẫn còn các rào cản khác về cơ chế, về thủ tục để giải ngân các khoản đối ứng.

Để tháo gỡ chỉ còn trông chờ vào sự can thiệp từ phía Chính phủ bởi quả bóng trách nhiệm dường như đang bị các Bộ ngành chuyền qua chuyền lại chưa có hồi kết.

Nhiều người khi được hỏi đã nửa đùa nửa thật rằng thanh xuân của họ đã gắn liền với tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành - Suối Tiên. Đa số họ đều mong muốn có được một thanh xuân trọn vẹn với những chuyến tàu đầy ắp khách tới lui sớm tối. 

Bởi hơn ai hết, họ đã quá ngán ngẫm với điệp khúc “dời, dời nữa, dời mãi”.