Bẫy lừa từ hội nhóm Telegram và những chiêu trò dẫn lối lòng tham

Tại Việt Nam, theo thống kê của Digital Report vào đầu năm 2023, hơn 31,5% người dùng internet ở độ tuổi 16-64 có sử dụng Telegram. Chiêu trò lừa đảo này diễn ra như thế nào?

Xung quanh nội dung này, PV VOV Giao thông đã có cuộc đối thoại với TS. Đoàn Văn Báu - Chuyên gia tâm lý tội phạm.

PV: Theo chuyên gia, tại sao các hình thức lừa đảo qua Telegram lại ngày càng trở nên phổ biến?

TS. Đoàn Văn Báu: Có thể nói, so với các ứng dụng, Telegram là mạng xã hội bảo mật thông tin cao nhất, và cũng là cơn đau đầu của Chính phủ các nước hiện nay. Chính vì tính bảo mật cao hơn hẳn, nên các đối tượng lừa đảo thường dẫn dụ các nạn nhân tham gia vào các nhóm Telegram, hoạt động của các đối tượng này ít khi bị lộ lọt. Và khi nạn nhân nghi ngờ và cho dù có báo các cơ quan chức năng thì cũng rất khó truy tìm.

Vì vậy, mạng xã hội này thường được kết nối để thực hiện các hành vi lừa đảo như đầu tư sàn thương mại điện tử đang rất phổ biến cho đến những đầu tư vào các khoản để có lợi nhuận cao, dẫn dụ các nạn nhân liên tục nạp tiền vào. Thậm chí, các đối tượng còn hướng dẫn cho nạn nhân cách vay mượn tiền, cách để xử lý tình huống không huy động được tiền.

Tất cả những đối tượng đó đều rất chuyên nghiệp, bài bản, lớp lang, do đó các nạn nhân khó thoát ra được.

PV: Những chiêu trò để gây dựng lòng tin cũng như thu thập thông tin cá nhân sẽ được tiến hành như thế nào?

TS. Đoàn Văn Báu: Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng khá giống nhau. Chẳng hạn như khi chúng ta để lộ số điện thoại, hoặc dùng số điện thoại để liên lạc bán hàng, sẽ có những đối tượng kết bạn làm quen, với ngành nghề tương ứng. Sau đó, các đối tượng sẽ thường xuyên tương tác như thả tim, bình luận... để lấy thiện cảm.

Hoặc trên nền tảng facebook, nếu là phụ nữ sẽ có những người đàn ông đóng vai giàu có, doanh nhân thành đạt để vào kết bạn; và ngược lại. 

Tâm lý của người dùng mạng xã hội đó là ai tương tác với mình nhiều thì mình sẽ có thiện cảm.

Và khi nhỏ to tâm sự rồi thì mới chia sẻ đến chuyện cuộc sống gia đình, sau cùng mới đến chuyện làm ăn, đầu tư. Ban đầu bao giờ cũng dẫn dụ bằng cách đầu tư vào có lời ngay và có thể rút ra được. Càng như vậy càng dẫn dụ lòng tham.

PV: Vai trò của các cơ quan chức năng trong việc ngăn chặn và xử lý các vụ lừa đảo qua Telegram?

TS. Đoàn Văn Báu: Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã rất nỗ lực, vừa phòng ngừa, vừa đấu tranh phòng chống tội phạm.

Điển hình như mới đây, công an Nghệ An vừa phá thành công chuyên án, triệt phá đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản xuyên quốc gia tại đặc khu kinh tế “Tam giác Vàng” thuộc tỉnh Bokeo (nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào), bắt giữ các đối tượng lợi dụng không gian mạng chiếm đoạt hàng chục tỷ đồng của người dân Việt Nam.

Hay trang thông tin của các địa phương cũng cô đọng các hình thức lừa đảo trên không gian mạng để tuyên truyền tới từng người dân. Đó là những cảnh tỉnh cần thiết, kịp thời, hiệu quả.

Hiện các hình thức lừa đảo chủ yếu là thanh khoản bằng chuyển khoản trực tiếp qua ngân hàng thông qua một tài khoản được thuê hoặc mua. Một số người còn cung cấp căn cước công dân của mình đi thuê mở tài khoản với giá vài triệu đồng.

Bước đi của các ngân hàng hiện nay là xác nhận bằng sinh trắc học, góp phần hạn chế hành vi lừa đảo của các đối tượng. Ví dụ như các nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của các đối tượng, nếu là tài khoản giả thì phải rút ra từ từ, với sự phối hợp của ngân hàng sẽ nhanh chóng trình báo cơ quan chức năng, từ đó sẽ phong toả tài khoản ngân hàng.

Hình thức đăng ký tài khoản ngân hàng thông qua việc thành lập một Công ty “ma” không bị giới hạn bởi sinh trắc học nên số tiền vẫn có thể chuyển ra nước ngoài được. Đây cũng là một hạn chế của ngân hàng trong hiện tại và tôi hy vọng trong thời gian tới sẽ được khắc phục.

PV: Nhưng trên thực tế, rất nhiều nạn nhân rơi vào “bẫy” lừa nhưng ngại trình báo cơ quan chức năng?

TS. Đoàn Văn Báu: Tâm lý của người dân khi bị lừa là chỉ trách mình, và sợ trình báo cơ quan chức năng vì lo lắng người thân, bạn bè sẽ biết. Hoặc có những trường hợp trình báo, do số lượng nạn nhân lớn và số vụ việc nhiều nên chỉ ghi nhận lại, chưa thể giải quyết ngay nên nạn nhân thường nghĩ “thôi, của đi thay người”.

Chính sự im lặng của chúng ta sẽ tiếp tay cho tội phạm. Nếu ai rơi vào trường hợp đó cũng trình báo thì địa phương sẽ ghi nhận và tập trung vào việc phòng ngừa, đấu tranh, xử lý.

Điều quan trọng là mọi người nên cảnh tỉnh cho người thân, những người xung quanh biết để phòng tránh.

PV: Làm thế nào để người dùng Telegram có thể tự bảo vệ mình khỏi các hình thức lừa đảo?

TS. Đoàn Văn Báu: Không nên tuỳ tiện kết bạn trên mạng xã hội và phải cảnh giác. Việc sử dụng nền tảng nào cũng không quan trọng. Cái quan trọng là tự tạo ra sức đề kháng, nhận diện ra phương thức, thủ đoạn lừa đảo của các đối tượng đó là luôn đánh vào lòng tham của chúng ta để dẫn dụ tới những công việc không phải làm gì mà vẫn có lợi nhuận 30-40%. Trước những món hời như vậy, chúng ta phải cảnh giác.

Phương thức dẫn dụ đó khá phổ biến và đã được truyền thông nhưng vẫn nhiều người vẫn bị mất cảnh giác. Vì vậy, quan trọng nhất vẫn là nâng cao ý thức cảnh giác, còn khi sự việc xảy ra rồi thì rất khó xử lý.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Thời gian gần đây, VNVC nhận được nhiều phản ánh của Khách hàng VNVC về trường hợp xuất hiện các tài khoản Facebook, Fanpage giả mạo các chương trình, cuộc thi của VNVC với mục đích lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc thu thập thông tin cá nhân cho những mục đích xấu. Trước tình trạng giả mạo, hành vi lừa đảo ngày càng tinh vi, để bảo vệ lợi ích cho Khách hàng của VNVC, VNVC xin thông tin như sau:

1. VNVC không tạo bất kì Fanpage nào cho các cuộc thi, không tổ chức cuộc thi trên Telegram web.

2. Tất cả các cuộc thi do Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tổ chức đều phi lợi nhuận. Toàn bộ giải thưởng được VNVC trao cho Khách hàng theo hình thức được công bố của từng cuộc thi mà không có bất kỳ yêu cầu chuyển khoản nào.

3. VNVC chỉ sử dụng nhận bài dự thi qua GROUP FACEBOOK, dưới mỗi bài dự thi của KH đều có xác nhận của các Admin và hướng dẫn hình thức nhận giải.

4. VNVC CÓ 4 SỐ TÀI KHOẢN chỉ sử dụng duy nhất cho việc thanh toán chuyển khoản ĐẶT GIỮ VACCINE trên toàn hệ thống. Ngoài 4 số tài khoản này ra, tất cả đều là giả mạo.