Bắt buộc phân loại rác tại nguồn: Sau 6 tháng đã làm đến đâu?

Tới nay, sau hơn nửa năm kể từ thời điểm chính thức bắt buộc phân loại rác tại nguồn, thực tế quy định này đang gặp nhiều khó khăn và thách thức, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, thậm chí, không ít người cảm thấy việc phân loại rác khá khó khăn và không khả thi.

Vậy, quy định bắt buộc phân loại rác tại nguồn đã được thực hiện tới đâu? Hướng đi nào để các địa phương thực hiện hiệu quả hơn công việc này? PV VOV Giao thông đối thoại cùng PGS.TS Nguyễn Thế Chinh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường về nội dung này.

PV: Thưa ông, sau hơn 6 tháng từ khi chính thức yêu cầu các hộ gia đình phải phân loại rác tại nguồn, ông đánh giá kết quả thực hiện trên thực tiễn ra sao?

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh: Từ khi Luật ra đời, nó đã tạo ra cách nhìn nhận là ai cũng quan tâm đến việc phân loại rác tại nguồn, tăng mức độ quan tâm của mọi người dưới bất cứ hình thức nào.

Còn về quá trình tổ chức thực hiện dù chúng ta đã có lộ trình nhưng có đơn vị đã thực hiện, có đơn vị đang đi vào thực hiện thì gặp vướng mắc và có đơn vị thì chưa thực hiện, có những nơi bảo là không cần phân loại hay là phân loại nhưng làm theo kiểu tự phát.

Như tại Hà Nội, thực chất nếu phân loại thì từ lâu rồi, những cái nào có thể bán được, có thể tái chế được, có thể tái sử dụng thì họ đã phân ra rồi. Sau khi có Luật thì với nhiều cách tuyên truyền khác nhau thì nhận thức của người dân nói chung thấy việc tiến tới phân loại rác tại nguồn là việc tất yếu phụ thuộc vào từng địa phương, từng cách làm.

Tôi cho là, đến nay, việc thực hiện có thể nói là không đồng đều có nơi đã thực hiện, có nơi đang thực hiện, có nơi chưa thực hiện nhưng có điểm chung là đã có những thay đổi trong nhận thức của người dân cũng như lãnh đạo là sẽ hướng tới việc thực hiện. 

PV: Để phân loại rác tại nguồn hiệu quả, theo ông chúng ta có thể tham khảo gì từ các quốc gia phát triển?

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh: Tôi luôn giữ quan điểm là chúng ta phải trả lời được câu hỏi: phân loại rác để làm gì? Như kinh nghiệm từ các nước là nhìn thấy vai trò của nơi cần rác. Ở các nước ngay từ khi thiết kế quy hoạch, họ đã hình thành nên các vùng chôn lấp rác, nếu là các vùng chôn lấp rác thải hữu cơ, sau khi đóng cửa bãi rác sẽ trở thành các khu rừng, sân golf, các khu vui chơi, giải trí, thậm chí là các khu biệt thự…

Còn nếu là nơi đốt rác thì phải tính xem loại rác định đối là cái gì và được quyền đấu thầu để thu gom loại rác định đốt thì doanh nghiệp sẽ làm. Lúc đó yêu cầu về rác để đốt có năng lượng phát điện sẽ có những yêu cầu khác.

Và họ sẽ yêu cầu từng cơ sở, từng hộ gia đình, từng cơ quan, công sở phân ra từng loại rác mà họ định đốt. Tức là từ cái thực thi đó nó quy định và nó buộc doanh nghiệp có hệ thống phải đặt ra yêu cầu phân loại rác.

PV: Vậy, ông có đóng góp gì với chính quyền địa phương 2 cấp để quyết liệt thực hiện phân loại rác tại nguồn trong thời gian tới?

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh: Tới đây phân cấp rồi thì một là tỉnh ra các quy định lớn còn xã tiến hành đấu thầu để cho doanh nghiệp làm, doanh nghiệp sẽ hình thành và xây dựng nên một hệ thống đồng bộ.

Chúng ta cũng phải thay đổi nhưng cơ chế, chính sách pháp luật mà trong thời gian vừa qua mà chúng ta đã có kinh nghiệm, có cái chúng ta đã thực hiện được, có cái chưa thực hiện được, có cái đang mập mờ để chúng ta có quy định cho rõ trong bối cảnh mới.

Thứ hai là trong các chương trình như nông thôn mới, trong các tiêu chí như đạt được nông thôn mới thì tiêu chí phân loại rác tại nguồn phải được đưa vào để đánh giá.

Nếu chúng ta làm được, một là đánh giá người quản lý, lãnh đạo, hai là đánh giá theo tiêu chí trong các chương trình thực hiện và quy hoạch để xếp hạng thì các địa phương sẽ tăng cường quan tâm đến thu gom, phân loại và xử lý rác thải.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!