Bán đảo Thanh Đa: Hy vọng hồi sinh sau 3 thập kỷ quy hoạch?

Bán đảo này – nơi được ví như “viên ngọc thô” giữa lòng TP.HCM – hiện có hơn 4.000 hộ dân sống trong cảnh chờ đợi, hoài nghi và thất vọng suốt hơn 30 năm.

Hai chữ “quy hoạch treo” tưởng chừng đơn giản, nhưng lại đủ sức kìm hãm cả một đời người. Hàng ngàn số phận rơi vào thế bị động: sống không thể an cư, sửa nhà cũng không xong, còn chuyển đi thì chẳng ai mua. “Cái bóng” quy hoạch phủ xuống đời sống người dân – nặng nề và dai dẳng.

Người dân hết mặn mà với "quy hoạch"?

"Không có gì thay đổi hết, nói thẳng ra bây giờ tệ hơn, vì hồi trước làm ruộng có lúa ăn. Bây giờ có thấy lúa đâu, còn tệ hơn ngày xưa nữa."

"Mong mỏi của đại già mình là Nhà nước sớm quy hoạch, để cái tuổi mình cũng già tới nơi, cũng mong thấy có sự thay đổi nơi mình sinh ra thế nào, có được đẹp hơn."

Mới đây, UBND TP.HCM đã có văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư và lập điều chỉnh tổng thể đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 bán đảo Bình Quới – Thanh Đa, theo Quyết định số 608/2025. Theo định hướng đến năm 2025, khu vực này sẽ được phát triển thành khu đô thị sinh thái hiện đại, với quy mô khoảng 427 ha – một động thái được kỳ vọng sẽ “hồi sinh” bán đảo.

Trước đó, từ năm 1992, Thanh Đa từng được quy hoạch trở thành khu đô thị sinh thái và trung tâm tài chính – thương mại kiểu mẫu. Nhiều tập đoàn lớn trong và ngoài nước được mời gọi đầu tư, nhưng rồi lần lượt rút lui vì vướng mắc trong khâu đền bù, giải tỏa.

Đến năm 2010, TP.HCM chỉ định liên danh Bitexco – Emaar làm chủ đầu tư với kỳ vọng “biến vùng đất vàng bị lãng quên thành biểu tượng mới của thành phố”. Thế nhưng đến năm 2017, Emaar cũng rút lui. Mọi thứ lại rơi vào vòng lặp quen thuộc: hứa hẹn – trì trệ – bỏ dở.

Năm 2021, thành phố tiếp tục kêu gọi nhà đầu tư mới theo hình thức đấu thầu. Nhưng với người dân Thanh Đa, niềm tin đã dần vơi cạn.

Bà Nguyễn Kim Hường (55 tuổi), cư dân sống tại đây từ nhỏ, chia sẻ: “Tôi cũng có đọc trên báo thấy thông tin, sống từ nhỏ đến lớn ở vùng này nên nghe hoài chuyện quy hoạch 1/2000. Nhưng rồi cũng chẳng thấy gì xảy ra. Thành ra, giờ nghe cũng thấy bình thường thôi. Dù vậy, chúng tôi vẫn mong được phát triển, có thay đổi gì thì mừng lắm. Mừng cho thế hệ con cháu sau này. Mong dự án triển khai sớm, chứ đừng để tiếp tục trì trệ như trước”.

Không riêng bà Hường, ông Nguyễn Văn Chính – một cư dân lâu đời khác – cũng không còn mặn mà khi nghe đến hai chữ “quy hoạch” hay biết có thêm một dự án hứa hẹn hồi sinh “ốc đảo" này:

“Tôi sống ở đây đã 4-5 đời rồi, từ ông nội tới con tôi bây giờ. Tôi nhớ hồi còn hai mấy, ba mươi tuổi đã nghe nói quy hoạch rồi. Họ cũng từng vô nhà ghi nhận thông tin để đền bù, đo đạc mồ mả, đất đai… nhưng cuối cùng cũng đâu có làm gì đâu. Từ đó tới giờ vẫn vậy”.

Càng đi sâu vào bên trong bán đảo, những con đường nhỏ ngoằn ngoèo hiện ra giữa những ngôi nhà cũ kỹ xen lẫn vườn cây trái. Nhiều hộ dân vẫn trồng trọt, chăn nuôi, bám đất mưu sinh trong nhịp sống chậm chạp – hoàn toàn đối lập với những cao ốc hiện đại bên kia sông Sài Gòn, chỉ cách một cây cầu.

Trong khi đó, ở sâu bên trong bán đảo, ông Nguyễn Tấn Trung – một nông dân chính gốc – vẫn miệt mài gắn bó với ruộng vườn trên mảnh đất hơn 1.000m2 do ông bà để lại. Bao năm qua, ông vẫn bám nghề nông trong khi nhiều người khác đã bỏ đi làm công nhân:

“Người nông dân ở đây mỗi tháng kiếm được 3 triệu là may. Nhưng đất là của ông bà để lại, nên phải gắn bó thôi. Nhiều người cũng muốn đầu tư để làm ăn dài lâu, nhưng lại sợ bỏ vốn ra rồi quy hoạch treo nữa thì mất trắng. Đất ở đây lại bị nhiễm phèn, trồng trọt cũng khó. Nhưng già rồi, ra ngoài làm gì được như tụi trẻ nữa. Thôi thì còn sức thì còn bám đất”.

Chính sách mới có đủ để thắp lại niềm tin?

Quy hoạch là chuyện của tương lai. Nhưng cuộc sống là chuyện của hiện tại, ba thập kỷ qua biết bao người dân Thanh Đa đã hy vọng được sống một cuộc đời bình thường, trong những căn nhà có thể sửa, có thể xây, có thể truyền lại cho con cháu.

Và trên hết họ được đối xử như một phần đúng nghĩa của thành phố này.

Qua từng cuộc trò chuyện, từng ánh mắt chân chất, chúng tôi vẫn luôn cảm nhận được hy vọng âm ỉ nơi mỗi người dân Thanh Đa – về một ngày mai tươi sáng hơn.

Thông tin mới về việc thu hồi quy hoạch cũ và kêu gọi nhà đầu tư mới đã phần nào thắp lại niềm tin. Nhiều người dân phấn khởi nhưng không tránh khỏi hoài nghi – sau ngần ấy năm dài chờ đợi trong mỏi mòn.

Hy vọng rằng, những tín hiệu tích cực thời gian gần đây sẽ thực sự mở ra một bức tranh mới cho bán đảo Thanh Đa – để “lá phổi xanh” của thành phố không chỉ hồi sinh về cảnh quan, mà còn thổi luồng sinh khí mới vào đời sống của những con người đã gắn bó cả đời mình với mảnh đất này.