Áp lực nợ xấu gia tăng trong năm 2024 (Phần 1)

Theo báo cáo phân tích mới đây, Công ty CP chứng khoán VPBank (VPBank Securities) cho biết, tỷ lệ nợ xấu trung bình của các ngân hàng niêm yết cuối quý 3/2023 đang ở mức 2,2%, vẫn dưới mức trần là 3% nhưng cũng là đáng cảnh báo ở thời điểm tình hình kinh tế khó khăn.

Trong khi đó, theo nhận định của SSI Research, áp lực nợ xấu trong năm 2024 tương đối cao. Bà Nguyễn Thu Hà - PGĐ Phân tích Cổ phiếu - Trung tâm Phân tích và Tư vấn đầu tư - CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) cho biết: "Do các chính sách giãn hoãn, tái cơ cấu nợ thì có thể hiểu, con số nợ xấu trên báo cáo tài chính của các ngân hàng năm 2023 vẫn chưa phản ánh được hết tình hình thực tế và một phần nợ xấu có thể được trì hoãn và ghi nhận sang năm 2024. Do đó, chúng tôi đánh giá áp lực nợ xấu vẫn tương đối cao trong năm 2024".

Từ số liệu thực tế, các chuyên gia nhận định, các con số hiện nay còn chưa phản ánh hết thực chất nợ xấu của ngân hàng, bởi Thông tư 02/2023 về cơ cấu nợ, giãn hoãn nợ cho phép các ngân hàng được tái cơ cấu nợ đến cuối tháng 6/2024.

Chuyên gia tài chính ngân hàng TS Nguyễn Trí Hiếu dự báo, nợ xấu ngân hàng có xu hướng tăng mạnh hơn trong năm 2024: "Vấn đề nợ xấu hiện tại đang là vấn đề hết sức nghiêm trọng trong ngành ngân hàng tại Việt Nam. Năm 2023, khi mà nền kinh tế trì trệ với tăng trưởng GDP khoảng 5 % thì với tình trạng một nền kinh tế trì trệ thì vấn đề nợ xấu nó là chậu quả. Khi mà các doanh nghiệp gặp khó khăn thì họ  cũng gặp khó khăn trong vấn đề trả nợ, phát sinh nợ xấu. Do đó, nợ xấu trong năm 2014 có thể để gia tăng so với năm 2023 và nó trở thành một gánh nặng của ngành ngân hàng trong năm sắp tới".

Đáng chú ý, bất động sản được cảnh báo là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất khi thị trường hồi phục chậm khiến các khoản nợ có nguy cơ nhảy nhóm thành nợ xấu nhiều nhất như quan điểm của ông Đỗ Thái Hưng – Nhà sáng lập, Giám đốc CTCP Đầu tư Finpros: "Nhóm doanh nghiệp có khả năng dẫn đến nợ xấu cao nhất chính là nhóm  mang tính chu kỳ như nhóm bất động sản, tài chính. Trong đó, nhóm bất động sản là nhóm có khả năng có nợ xấu cao nhất Mà nợ được thế chấp của hệ thống ngân hàng hiện nay đa phần là bất động sản, phải đến hơn 70% là cho vay tài sản đảm bảo ở lĩnh vực bất động sản. Đây là nhóm có tỷ lệ nợ cao nhất và có khả năng dẫn đến nợ xấu cao".

Cũng theo số liệu từ các ngân hàng tổng trị giá bất động sản thế chấp tại các ngân hàng hiện chiếm khoảng 70% tổng tài sản đảm bảo cho các khoản vay, thậm chí tỷ lệ này tại một vài nhà băng lên đến 80-90%. Do đó, bất động sản thường là tài sản được các ngân hàng đem ra phát mãi nhiều nhất, nhưng việc xử lý nợ xấu đang gặp khó khăn vì thị trường bất động sản đóng băng.

Ông Nguyễn Hưng, Tổng giám đốc ngân hàng Tiên Phong Tpbank đánh giá việc thanh lý tài sản trong thời gian vừa qua rất khó khăn, nhiều tài sản đảm bảo là bất động sản trị giá lớn khó thanh lý: "Cũng có một số vấn đề trục trặc của một số doanh nghiệp, tập đoàn, họ không chuẩn chỉnh về mặt pháp lý nên mắc lại, không xử lý được những vấn đề đấy, các quy định cũng chặt chẽ hơn, yêu cầu pháp lý cao hơn thì do vậy nguồn vốn bị mắc, nếu giải quyết được vấn đề đó thì sẽ gỡ vướng. Còn vấn đề về thị trường, người mua, ngân hàng sẵn sàng đồng hành với khách hàng, những dự án đã hoàn thiện pháp lý thì ngân hàng đang hỗ trợ cả khách hàng. Mặc dù doanh số bán ra thời điểm này khá thấp nhưng ngân hàng sẽ hỗ trợ để doanh nghiệp hoàn thành cam kết với người mua nhà trước đó".

Những yếu tố tác động như Thông tư 02 hết hiệu lực vào tháng 6/2024, các khoản nợ tái cơ cấu trước đây sẽ về đúng nhóm phân loại nợ; Bộ đệm dự phòng của các ngân hàng thu hẹp trong năm 2023 khiến dư địa xử lý nợ cho năm sau không nhiều.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, nợ xấu sẽ vẫn rất áp lực trong năm 2024: "Năm 2023 là một năm hết sức khó khăn, trong đó hệ thống ngân hàng đối diện với những khó khăn này. Hệ thống ngân hàng đã thực hiện khá tốt những quy định của Chính phủ, ngân hàng Nhà nước như tạm giãn hoãn, giữ nguyên nhóm nợ…cho doanh nghiệp. Chúng ta thấy nợ xấu đang gia tăng liên tục, tạo tổng thể một khoản nợ xấu khá lớn trong năm 2024".

Có thể thấy, tình hình nợ xấu của các ngân hàng là đáng lo khi Thông tư 02/2023 hết hiệu lực vào cuối tháng 6/2024 có thể khiến nợ xấu tăng cao hơn hiện tại. Nợ xấu cũ chưa được xử lý xong lại chồng thêm nợ xấu mới, điều này sẽ gây áp lực lớn đến tình hình tài chính của các ngân hàng thương mại. Trước bối cảnh này, cần làm gì để tháo gỡ áp lực nợ xấu trong năm 2024? Nội dung này sẽ được chúng tôi tiếp tục đề cập trong bài viết tiếp theo. 

Thông tin trong nước và quốc tế

# Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký ban hành công điện về việc tiếp tục thực hiện quyết liệt, kịp thời, hiệu quả các giải pháp thúc đẩy thị trường BĐS phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. 

# Bộ KH&ĐT vừa công bố dự thảo Thông tư quy định chi tiết về kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu, để bảo đảm việc thực hiện ngay khi Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 có hiệu lực thi hành (từ ngày 1/1/2024).

# Chỉ còn 2 tuần nữa sẽ kết thúc năm, cuộc đua giảm lãi suất huy động vẫn chưa dừng lại. Động thái này cũng đang phản ánh tình trạng dư thừa thanh khoản trong hệ thống ngân hàng do tốc độ tăng trưởng tín dụng chậm chạp.

Và mới đây, công ty chứng khoán VCBS kỳ vọng mặt bằng lãi suất cho vay có thể giảm thêm khoảng 1-1,5 điểm % trong năm 2024.

Trong đó, các ngân hàng sẽ cân nhắc hạ lãi suất cho một số nhóm doanh nghiệp có triển vọng kinh doanh tốt để tái cấu trúc nợ, hỗ trợ khách hàng vượt qua giai đoạn khó khăn.

# Với lĩnh vực BĐS, “Việt Nam cần thúc đẩy thị trường BĐS phát triển lành mạnh”, là khuyến nghị được nêu rõ trong báo cáo 'Cập nhật kinh tế vĩ mô Việt Nam' do Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam vừa công bố.

Quan trọng hơn, WB khuyến nghị cần nỗ lực khôi phục niềm tin và thúc đẩy sự phát triển của thị trường BĐS, bởi đây là chìa khóa hỗ trợ ổn định kinh tế trong ngắn hạn và tăng trưởng kinh tế trong dài hạn. 

# Vàng miếng SJC được mua-bán ở mức 73,3-74,3 triệu đồng/lượng, giảm nhẹ so với tuần trước.

Trong khi đó, giá vàng nhẫn tăng phổ biến 50.000-100.000 đồng, phổ biến quanh ngưỡng 61-62 triệu đồng/lượng. 

# Nhiều nước EU vẫn còn chia rẽ về khả năng bán tàu chở dầu cho Nga trong bối cảnh các nhà ngoại giao EU đang tìm cách bàn thảo về gói trừng phạt thứ 12 gây tranh cãi kéo dài đối với Moscow. 

# Và mới đây, Nghị viện châu Âu (EC) và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua quyết định thành lập một cơ quan chống rửa tiền và tài trợ khủng bố chung của khối.

# Theo thống kê, doanh số bán lẻ tại Mỹ tháng 11 tăng vượt dự báo sau khi đi xuống trong tháng 10, cho thấy tiêu dùng tại đây vẫn sôi động. 

# Mới đây, El Salvador - nước công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp - thông báo sẽ phát hành trái phiếu bằng tiền số này vào quý I/2024.

Thông tin thị trường chứng khoán

# Cổ phiếu ngân hàng đồng loạt giảm khiến chỉ số VN-Index mất hơn 10 điểm trong phiên 18/12.

# Toàn sàn HoSE có 112 mã tăng giá, 68 mã đứng giá tham chiếu và 415 mã giảm giá. Thanh khoản khớp lệnh ở mức thấp, chỉ đạt 10.468 tỷ đồng.

# Theo SSI Reseach, Nhóm VN30 giao dịch khá tiêu cực khi chỉ số đại diện giảm tới 1,16%.