AI ‘chìa khóa vàng’ để giải quyết các vấn đề giao thông TP.HCM

Bên cạnh việc tăng cường lực lượng CSGT, điều tiết giao thông, thì việc ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo AI, đang được xem là giải pháp hữu hiệu để "gỡ rối" cho giao thông thành phố. Vậy AI đã và đang được ứng dụng như thế nào?

GIẢI PHÁP CHO ÙN TẮC

AI với khả năng xử lý dữ liệu lớn, học hỏi và thích ứng đang được xem là chìa khóa để nâng cao hiệu quả quản lý giao thông.

Tại TP.HCM, AI đã được ứng dụng trong nhiều dự án, mang lại những kết quả tích cực bước đầu, góp phần tạo nên một bức tranh giao thông Tết thông suốt, an toàn hơn. 

Điển hình là hệ thống camera giám sát thông minh, được lắp đặt tại các tuyến đường, giao lộ trọng điểm. Ghi nhận tại một số nút giao lớn như Ung Văn Khiêm, Đồng Văn Cống hiện đang được triển khai thí điểm ứng dụng camera bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đã góp phần đáng kể vào việc giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông khi công nghệ này giúp xây dựng các kịch bản giao thông, tối ưu hóa điều tiết dòng xe và liên kết mạng lưới giao thông giữa các nút giao. Hệ thống này không chỉ đơn thuần ghi hình mà còn được trang bị khả năng tự động phát hiện và cảnh báo các sự cố giao thông như tai nạn, ùn tắc, vi phạm luật giao thông.

Dữ liệu thu thập từ camera sẽ được truyền về trung tâm điều hành, hỗ trợ lực lượng chức năng nắm bắt tình hình và xử lý sự cố một cách kịp thời. Điểm đặc biệt của hệ thống này là người dân cũng có thể truy cập và theo dõi trực tiếp hình ảnh giao thông tại các khu vực được lắp đặt camera.

Nhờ đó, mỗi người có thể chủ động lựa chọn lộ trình di chuyển phù hợp nhất, tránh được các khu vực ùn tắc, tiết kiệm thời gian và nhiên liệu:

“Tôi thấy mấy cái camera này giúp giao thông trật tự hơn, nhất là ở mấy ngã tư lớn, ít thấy người vượt đèn đỏ hơn hẳn.”

“Thời gian qua thì tôi thấy trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh có sử dụng trí tuệ nhân tạo AI trong điều khiển đèn tín hiệu giao thông thì tôi thấy nó có hiệu quả khá là tích cực.”

Bên cạnh camera thông minh, AI còn được ứng dụng để điều khiển đèn tín hiệu giao thông thích ứng. Hệ thống này có thể tự động điều chỉnh thời gian đèn đỏ, đèn xanh dựa trên mật độ giao thông thực tế, giúp tối ưu hóa thời gian chờ, giảm ùn tắc, đặc biệt là tại các giao lộ phức tạp.

PGS.TS Trần Minh Quang, Trưởng bộ môn hệ thống thông tin khoa học và kỹ thuật máy tính, Trường Đại học Bách Khoa - ĐHQG TP.HCM, cũng có chung nhận định về hiệu quả của việc ứng dụng AI trong lĩnh vực giao thông: “Nói về mặt ứng dụng AI ở trên thành phố này thì tôi nghĩ là hiện tại chúng ta cũng đã có những cái việc đó, chẳng hạn như các cái giải pháp về quản lý giao thông, về phạt nguội hoặc là đảm bảo cái quy trình tham gia giao thông đúng luật của người dân thì tôi nghĩ đó là một trong những cái ứng dụng hiện tại và trong tương lai thì tôi mong rằng là chúng ta có những cái cơ chế để xây dựng cái lộ trình phát triển AI trong giao thông cũng như các lĩnh vực khác”.

XÂY DỰNG HỆ THỐNG GIAO THÔNG THÔNG MINH TRÊN NỀN TẢNG AI

Không chỉ dừng lại ở hệ thống camera, đèn tín hiệu… các ứng dụng dự báo tình trạng giao thông dựa trên AI cũng đang ngày càng phổ biến.  Google Maps, Waze...  là những cái tên quen thuộc với người dân. Nhờ AI, các ứng dụng này có thể phân tích dữ liệu giao thông real-time, dự báo tình trạng ùn tắc, đề xuất lộ trình tối ưu, giúp người dân chủ động lựa chọn thời gian di chuyển, góp phần giảm thiểu ùn tắc, đặc biệt là trong dịp Tết này.

Để hiểu rõ hơn về vai trò của AI trong quản lý giao thông đô thị, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở GTVT TP.HCM.

PV: Quan điểm của Sở về vai trò của AI trong việc giải quyết bài toán giao thông TP.HCM?

Ông Bùi Hòa An: Nếu AI được áp dụng 1 cách hoàn chỉnh trên địa bàn thành phố thì tôi nghĩ tình hình này nó sẽ được khắc phục. Tại vì hiện nay chúng ta chỉ áp dụng tại 1 số nút giao thông thôi, AI điều khiển tự động. Còn các nút khác thì chúng ta đang điều khiển 1 là tín hiệu đèn tại chỗ hoặc là tín hiệu đèn qua trung tâm điều khiển, nó chưa giải quyết được cái bài toán tổng thể.

Bài toán hiện nay đặt ra là cái hạ tầng giao thông, cái diện tích mặt đường không tăng nhưng lượng phương tiện tăng 15% hằng năm. Và những ngày sát tết và sau tết lượng phương tiện tăng rất cao, khoảng 30 đến 40% phương tiện lưu thông ngoài đường.

Do đó, cái áp lực lên hạ tầng giao thông là cực kỳ lớn. Nếu AI được phát triển 1 cách toàn diện trên địa bàn thành phố như là giao thông thông minh, như là định hướng về thành phố thông minh trong thời gian tới thì cái bài toán này nó sẽ giải đáp được 1 cách tương đối. Sẽ cố gắng làm sao để tránh cái thời gian lưu thông của người dân cao hơn bình thường và tránh cái phác thải ra môi trường, cũng như 1 số khó khăn khác mà người dân phải khắc phục khi lưu thông ngoài đường.

Chúng tôi đang rất hy vọng là trong thời gian tới chúng ta sẽ nhanh, nhanh, mạnh và hiệu quả trong việc ứng dụng cái AI.

PV: Ông có thể chia sẻ về sự hỗ trợ của Sở cho các đơn vị, doanh nghiệp triển khai ứng dụng AI trong thời gian tới như thế nào?

Ông Bùi Hòa An: Chúng tôi liên hệ với các viện trường rất chặt chẽ và kể cả các đại học nước ngoài để có thể áp dụng, tìm hiểu và phát triển trí tuệ thông minh trong lĩnh vực giao thông. Hiện nay 1 số lĩnh vực trên xe buýt cũng đã áp dụng rồi và sắp tới cái chính sách của thành phố rất là thoáng và rất là năng động ở trong công tác này. Thời gian vừa qua thì chúng tôi tích cực phối hợp với Sở TTTT cũng như trung tâm chuyển đổi số thành phố để xây dựng 1 số dự án áp dụng công nghệ thông tin vào 1 số vấn đề mà chúng ta đang định hướng và sẽ cố gắng trong năm nay sẽ có kết quả ban đầu.

Có thể thấy, Sở GTVT đóng vai trò hoạch định chiến lược, vạch ra định hướng và kế hoạch phát triển giao thông tổng thể. Trong khi đó, Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị sẽ là đơn vị trực tiếp triển khai và giám sát hoạt động của AI trong việc điều tiết giao thông tại TP.HCM.

NHỮNG THAY ĐỔI SAU 2 THÁNG

Nói cách khác, Sở GTVT "vẽ đường", còn Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị sẽ "đi đường" và ứng dụng AI để "đi" sao cho hiệu quả nhất. Vậy phía đơn vị đã có sự chuẩn bị thế nào trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giải quyết các bài toán ùn tắc, va chạm, vi phạm giao thông… tại TpHCM? Cùng lắng nghe những chia sẻ sau đây từ ông Nguyễn Kỳ Nam, Đội trưởng Đội Vận hành giám sát giao thông, Trung tâm quản lý điều hành giao thông đô thị TP.HCM.

PV: Ông đánh giá như thế nào về vai trò của công nghệ và các ứng dụng trong công tác quản lý điều hành giao thông đô thị tại TP.HCM?

Ông Nguyễn Kỳ Nam: Vào những nằm gần đây, xu thế ứng dụng AI học sâu cũng đã tiếp tục phát triển. Và trung tâm cũng đã đi theo xu thế đó, cũng tham mưu cho Sở GTVT ứng dụng 2 kỹ thuật tiên tiến nhất hiện nay về kỹ thuật học sâu đó là Digital Twin và ứng dụng kỹ thuật xử lý học sâu trong phân tích và dự báo kết quả hình ảnh.

Về kỹ thuật học sâu đầu tiên thì AI sẽ tự động thu thập dữ liệu từ cảm biến được gắn trên đường và kết hợp với các hệ thống cũ đã được đầu tư và đưa vào 1 hồ dữ liệu lớn, từ đó tự động phân tích và đưa ra kết quả dự báo nhu cầu giao thông.

Tiếp theo đó hệ thống sẽ thực hiện công tác mô phỏng, mô hình hoá các dòng phương tiện lưu thông trên đường như thế nào, ùn tắc ra sao.

Kỹ thuật này đang được áp ụng trên các tuyến Mai Chí Thọ, Võ Văn Kiệt, Phạm Văn Đồng. Bước đầu cho thấy hệ thống có thể phản ánh được những tình huống ùn tắc có thể xảy ra và dự báo từ 15-30 phút về những đột biến có thể xảy ra, từ đó giúp người vận hành đưa ra quyết định để giải toả dòng phương tiện đang có xu hướng tăng cao.

Công nghệ thứ 2 là ứng dụng kết quả nghiên cứu của mô hình Hybryd Model base và kết hợp với AI để từ những cái mô hình đó nó sẽ được học liên tục và nó so sanh với dữ liệu thực.

Dữ liệu mà các cảm biến sẽ thu thập lại, mô hình sẽ tự động học và tối ưu hoá. Càng ngày thì các bản sao số sẽ phản ánh đúng thực tế hiện nay. Sau 2 tháng hoạt động, mô hình đạt được 98% so với nhu cầu thực tế.

PV: Như vậy sau 2 tháng triển khai thực tế thì bộ mặt quản lý giao thông TP.HCM có những thay đổi như thế nào? Và sắp tới chúng ta có kế hoạch mở rộng như thế nào bên cạnh các tuyến đang thí điểm?

Ông Nguyễn Kỳ Nam: Sau khi triển khai 2 tháng thì những kết quả đạt được vượt xa kỳ vọng mà từ trước đến giờ chưa nghĩ tới. Việc giải quyết ùn tắc giao thông không chỉ giải quyết ở 1, 2 hay 3 nút giao lân cận mà các kỹ thuật AI này tối ưu hoá kịch bản trên toàn tuyến để đảm bảo làm sao dòng lưu lương trên tuyến ưu tiên như Mai Chí Thọ, Phạm Văn Đồng lúc nào cũng được tối đa từ đó giảm thểu áp lực cho các đường nhánh.

Về định hướng thì có những thách thức chẳng hạn như cái dữ liệu học máy này phải cần 1 hạ tầng máy chủ có khả năng tính toán rất là mạnh. Và thứ 2 là nơi thu thập dữ liệu, làm sao chúng ta đảm bảo được thu thập dữ liệu đầy đủ dữ liệu thì hệ thống này mới hoạt động 1 cách tốt nhất.

Trong năm 2025 thì trung tâm cũng đề xuất Sở GTVT bổ sung về thu thập dự liệu khoảng 300 camera tự động phát hiện sự cố và thu thập phân loại dữ liệu xe máy, xe ô tô con, xe khách, xe vận tải…cùng với đó là đầu tư khoảng 200 thiết bị quan trắc lưu lượng và 200 tủ tín hiệu giao thông”

Có thể thấy, ứng dụng AI trong quản lý, điều hành giao thông đang mang lại những "làn gió mới" cho giao thông TP.HCM, góp phần nâng cao hiệu quả giao thông, giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, hướng đến xây dựng một hệ thống giao thông thông minh, hiện đại, phục vụ tốt hơn nhu cầu đi lại của người dân, đặc biệt là trong những ngày Tết cổ truyền.