Trong bối cảnh tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới gia tăng nhanh, đặc biệt trong giới trẻ, các chuyên gia y tế liên tục cảnh báo về những hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
Trước thực tế này, Việt Nam đã đưa ra những quyết sách mạnh mẽ nhằm ngăn chặn làn sóng thuốc lá thế hệ mới và bước đầu ghi nhận kết quả rõ rệt.
Hàng loạt ca bệnh nặng do thuốc lá điện tử
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá điện tử tăng nhanh trong những năm gần đây. Thời gian qua, hàng trăm ca đã được tiếp nhận, trong đó có nhiều trường hợp ở độ tuổi học sinh, từ 15 đến 17 tuổi.
Nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, co giật, suy hô hấp hoặc ngộ độc các chất pha trộn trong dung dịch thuốc lá điện tử.
Một ca khác là nam thanh niên 26 tuổi nhập viện ngày 12/10 trong tình trạng run rẩy tay chân, lẫn lộn, mất định hướng. Xét nghiệm mẫu dung dịch thuốc lá điện tử bệnh nhân sử dụng có chứa cần sa tổng hợp, chất có độc tính mạnh và gây loạn thần nhanh.
Đặc biệt, ngày 7/10, một bệnh nhân 15 tuổi được đưa vào cấp cứu vì ngộ độc thuốc lá điện tử mức độ nặng. Các bác sĩ phát hiện bệnh nhân tổn thương chất trắng não - tổn thương hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.
Trắc nghiệm tâm lý ghi nhận nhiều chỉ số ở mức báo động như rối loạn nhân cách, tâm thần phân liệt, trầm cảm và lo âu. Mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân phát hiện các chất MDMB-4en-Pinaca và ADB-4en-Pinaca, là các loại ma túy tổng hợp mới thuộc nhóm chất hướng thần mạnh.
Một học sinh 15 tuổi ở Hưng Yên cũng được đưa vào cấp cứu trong tình trạng tổn thương chất trắng não – một dạng tổn thương hiếm gặp nhưng đặc biệt nguy hiểm, có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng nhận thức. Theo các bác sĩ, đây là hậu quả của việc sử dụng thuốc lá điện tử trôi nổi, không kiểm soát được thành phần, chứa nhiều hóa chất độc và nguy cơ ma túy tổng hợp.
Không ít trường hợp bắt đầu sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 13 tuổi và chỉ sau vài năm, chức năng phổi đã bị rối loạn, tắc nghẽn giống người lớn tuổi. Các chuyên gia cảnh báo việc sử dụng lâu dài có thể dẫn tới bệnh phổi mãn tính, rối loạn thần kinh và suy giảm trí nhớ. Nicotine trong thuốc lá điện tử gây nghiện mạnh, trong khi các dung dịch tinh dầu thường chứa kim loại nặng và các hóa chất độc hại.
Quốc hội cấm toàn bộ thuốc lá điện tử từ năm 2025
Trước thực trạng đáng lo ngại, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 173/2024/QH15, quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, chứa chấp và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cùng các sản phẩm thuốc lá mới từ năm 2025. Đây là bước đi mạnh mẽ nhằm bảo vệ thế hệ trẻ trước nguy cơ gia tăng nghiện nicotine và chất kích thích.
Ngay sau khi lệnh cấm được thông qua, Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng giảm gần 70% trong 10 tháng đầu sau khi cấm. Đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy chính sách đang phát huy hiệu quả.
Đồng thời, các hình thức quảng cáo, giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội – vốn bùng nổ trước đây, nhắm tới thanh thiếu niên bằng hình ảnh bắt mắt và hương vị hấp dẫn – gần như biến mất. Điều này góp phần hạn chế đáng kể nguy cơ giới trẻ tiếp cận các sản phẩm gây nghiện.
WHO khuyến nghị Việt Nam kiên quyết không để “kẽ hở”
Dù ghi nhận kết quả tích cực, các tổ chức y tế quốc tế cho rằng Việt Nam cần tiếp tục duy trì và siết chặt quản lý. Bà Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam khuyến nghị không nên có bất kỳ ngoại lệ nào trong việc cấm thuốc lá điện tử, kể cả hình thức “sản xuất để xuất khẩu”.
Trước cuộc thảo luận của Quốc hội vào đầu tháng 12, có những đề xuất có thể để làm suy yếu lệnh cấm. Ví dụ, bằng cách cho phép sản xuất để xuất khẩu hoặc không cấm các sản phẩm thuốc lá nung nóng làm từ nguyên liệu thuốc lá.
"Cần đảm bảo lệnh cấm được phản ánh đầy đủ trong Luật Đầu tư sửa đổi bằng cách đưa việc kinh doanh các sản phẩm này vào danh sách ngành, nghề bị cấm, không có ngoại lệ. Điều này hướng tới tránh những mâu thuẫn pháp lý, thách thức thực thi và rủi ro buôn lậu. Nếu cho phép sẽ gây khó khăn cho thực thi, tăng tổn phí sức khỏe, kinh tế", đại diện WHO nhấn mạnh và cho hay đến nay đã có 42 quốc gia đã cấm thuốc lá điện tử, 24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng”, bà Angela Pratt nhấn mạnh./.