Theo HIDS, đề án là một phần trong kế hoạch kiểm soát khí thải của TP.HCM do Sở Xây dựng chủ trì, hướng tới mục tiêu giảm hoàn toàn lượng khí thải ô nhiễm từ phương tiện hai bánh thuộc nhóm tài xế công nghệ – lực lượng ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động giao thông đô thị.
Chuyển đổi 400.000 xe máy xăng trong 5 năm
Đề án đặt mục tiêu đến cuối năm 2029, toàn bộ khoảng 400.000 xe máy xăng đang được tài xế công nghệ sử dụng sẽ được thay thế bằng xe điện. Lộ trình triển khai được chia thành 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1 (từ nay đến tháng 12.2026): Chuyển đổi 30%, tương đương 120.000 xe.
Giai đoạn 2 (đến tháng 12.2027): Tăng lên 50%, tương đương 200.000 xe.
Giai đoạn 3 (đến tháng 12.2028): Tiến tới 80%, tương đương 320.000 xe.
Giai đoạn 4 (kết thúc năm 2029): Hoàn tất 100%, tương đương toàn bộ 400.000 xe.
Theo HIDS, quá trình chuyển đổi quy mô lớn này không chỉ là bài toán kỹ thuật và kinh tế, mà còn phụ thuộc chặt chẽ vào khung pháp lý và cơ chế phối hợp giữa chính quyền – doanh nghiệp – tài xế. Do đó, đề án được xây dựng với các mốc kỹ thuật bắt buộc, song song chính sách hỗ trợ tài chính nhằm đảm bảo tính khả thi.
Từ tháng 1.2026: Các nền tảng gọi xe chỉ được ký hợp đồng mới với tài xế sử dụng xe điện. Xe xăng chỉ được tiếp tục hoạt động nếu đã đăng ký trước mốc thời gian này.
Từ tháng 1.2027: Bắt đầu hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp.
Từ tháng 1.2028: Cấm hoàn toàn xe xăng hoạt động tại các vùng thí điểm như Cần Giờ, Côn Đảo.
Từ tháng 12.2029: Cấm toàn bộ xe xăng tham gia dịch vụ gọi xe công nghệ tại TP.HCM.
Ngoài ra, các địa phương đạt tỷ lệ điện hóa cao có thể được trao quyền triển khai “làn xanh” ưu tiên xe điện, hoặc tự ban hành nghị quyết phủ xanh toàn bộ giao thông nếu đạt tỷ lệ trên 90%.
Xe điện tiết kiệm hơn, phát thải thấp hơn
Phân tích của HIDS cho thấy, việc chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện có thể giúp giảm khoảng 750 tấn CO₂ chỉ trong 5 năm. Đồng thời, xe điện mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho tài xế: chi phí mỗi lần sạc chỉ từ 3.000 – 5.000 đồng, đủ để di chuyển khoảng 50 – 80km, thấp hơn nhiều so với chi phí xăng dầu.
Cấu trúc đơn giản giúp giảm đáng kể chi phí bảo dưỡng, sửa chữa. Trung bình, mỗi tài xế có thể tiết kiệm 300.000 – 400.000 đồng mỗi tháng, tương đương gần 5 triệu đồng mỗi năm. Với sự phát triển của công nghệ pin lithium-ion, tuổi thọ pin tăng lên, càng củng cố lợi ích lâu dài của xe điện.
Dù nhiều lợi ích, HIDS cũng thừa nhận vẫn còn nhiều rào cản như chi phí đầu tư ban đầu cao, hạ tầng sạc chưa đồng bộ và thời gian sạc lâu hơn so với đổ xăng. Để giải quyết, thành phố đề xuất loạt chính sách hỗ trợ mạnh mẽ:
Miễn 100% phí trước bạ, lệ phí đăng ký biển số và thuế VAT đối với xe điện hai bánh mua mới trong giai đoạn 2026 – 2029.
Cấp khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp hơn thị trường, thời hạn vay linh hoạt (24 – 30 tháng), quy trình xét duyệt số hóa, đơn giản.
Chính quyền địa phương, hội đoàn, nghiệp đoàn tài xế có thể tham gia bảo lãnh tín dụng.
Trích nợ tự động theo ngày hoặc tuần, giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng.
Cung cấp voucher, bảo hành pin, bảo hiểm thu nhập và các ưu đãi chiết khấu trực tiếp để khuyến khích tài xế chuyển đổi.
Đặc biệt, nhóm tài xế thuộc diện khó khăn, cận nghèo sẽ được thành phố ưu tiên hỗ trợ theo nguyên tắc “chuyển đổi sớm – hưởng lợi nhiều”.