Những ai lâu nay lái xe trong trạng thái lơ mơ, bắt đầu phải tự mình tra cứu từng biển báo. Các lái xe công nghệ, shipper bắt đầu cân nhắc giữa mức thu nhập và rủi ro bị phạt nếu vi phạm.
Quy trình, cách thức tổ chức và điều hành vận tải có thể phải thay đổi, để đáp ứng các quy định mới ban hành…
Tăng mức phạt, không chỉ tác động đến trật tự an toàn giao thông, mà trật tự an toàn xã hội, thói quen đi lại và nếp sống, sinh hoạt của người dân cũng có thể thay đổi. Các hoạt động kinh tế, xã hội có thể chứng kiến một chuỗi tác động liên hoàn.
Đón nghe: Diễn đàn 91 với chủ đề: “Tăng mức phạt giao thông: một chế tài, nhiều tác động”, 12h30, thứ Năm (16/1/2025), trực tiếp trên VOVGT FM91mhz và vovgiaothong.vn với chủ đề: “Tăng mức phạt giao thông: một chế tài, nhiều tác động”.
Với sự tham gia của các vị khách mời: Ông Ngô Dương, Chuyên gia Nhà nước và pháp luật và ông Đinh Quốc Thái, Chuyên gia về giao thông đô thị.
Thay đổi thói quen và chuyển đổi hình thức đi lại
Sau hơn 2 tuần đi vào cuộc sống, Nghị định 168 đã khiến tình hình Trật tự an toàn giao thông có những chuyển biến rõ rệt, bước đầu tác động trực tiếp đến việc đi lại của người dân. Một số người tham gia giao thông tại Hà Nội chia sẻ, họ đã thay đổi thói quen và chuyển đổi hình thức đi lại của mình.
"Trước kia còn 5 giây thì mình sẽ cố nhưng giờ còn 5 giây thì mình xác định mình đứng lại luôn để cho nó chắc. Mình thấy ý thức của người tham giao giao thông ngay ở hôm Việt Nam giành chức vô địch thì gần như tất cả mọi người đi bão đều dừng lại đèn đỏ, cùng nhau đếm ngược từ 10 đến 0 để đi qua nút đèn đỏ ấy".
"Sau khi Nghị định 168 có hiệu lực là đã nâng cao ý thức tham gia giao thông của người dân lên rất nhiều. Ngày trước đi đường còn đôi lúc chủ quan nhưng giờ phải tập trung, chú ý hơn rồi người dân như chúng tôi cũng lo chủ động đi sớm hơn để tránh tắc đường".
"Tôi cũng cân nhắc nhiều và hiện tại chuyển sang phương tiện công cộng, mật độ phương tiện những ngày này rất đông nên tôi sử dụng nhiều phương tiện như tàu điện, xe buýt hoặc đi grap, chứ tôi hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân".
Trong khi đó, các tài xế ô tô kinh doanh vận tải và doanh nghiệp vận tải cũng nhanh chóng có điều chỉnh để thích nghi với những quy định mới. Anh Vi Thế Tài, một lái xe dịch vụ bày tỏ, việc tăng mạnh mức phạt khiến một số lái xe mới vào nghề hoặc những người có xe "nhàn rỗi" muốn chạy thêm Grab đang tính toán lại: "Nhiều người muốn đầu tư cái xe chạy thêm xe công nghệ nhưng chẳng may gặp một lỗi phạt nguội là cũng khó nhọc lắm nên anh em chia sẻ với nhau, khả năng phải bán xe chuyển sang việc khác".
Ông Nguyễn Hồng Minh, Giám đốc Taxi Nguyên Minh đánh giá, tác động từ Nghi định 168 ngay lập tức khiến anh em lái xe trong doanh nghiệp đi cẩn thận hơn, ý thức chấp hành nâng cao hơn trước. Trước tình hình mới, doanh nghiệp này cũng thường xuyên hướng dẫn, thông tin kịp thời: "Chúng tôi phổ biến trong các nhóm zalo chung để nhắc nhở và dán thông báo mức xử phạt nặng, mới theo Nghị định 168, mình cô gọn lại dễ đọc nhất, dễ cảm nhận nhất. Thường xuyên nhắc nhở, động viên anh em trong quá trình di chuyển, đặc biệt chú ý tới quy định trừ điểm, một năm có 12 điểm thôi, nếu bị treo bằng thì cắt hẳn nghề sinh nhai, ảnh hưởng tới cuộc sống".
Thường xuyên có những nghiên cứu về các chính sách mới đến đời sống kinh tế, xã hội, TS Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam nhận định, Nghị định 168 chính thức có hiệu lực và đi vào cuộc sống đã tạo ra chuyển biến mạnh mẽ: "Các doanh nghiêp trong lĩnh vực vận tải và logistics đã phải thay đổi và đặt ra các yêu cầu chặt chẽ hơn về chất lượng dịch vụ; quy định đối với lái xe, phụ xe, nhân viên; nhiều đơn vị đã đầu tư sâu hơn cho các chương trình đào tạo để cải thiện quy trình quản lý, tránh các rủi ro từ các mức phạt mới".
Thêm cơ hội cho vận tải công cộng và quản lý đô thị
Quy định về những mức xử phạt mới đối với một số lỗi vi phạm giao thông đưa đến những thay đổi trong lựa chọn phương tiện di chuyển của người dân, theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ô tô Việt Nam là cơ hội cho hoạt động vận tải hành khách công cộng:
"Tiềm năng để chúng ta phát triển xe buýt theo hướng xe buýt điện, đa dạng hóa loại xe, có khối lượng lớn, khối lượng vừa, phát triển thêm cả những xe buýt 16 chỗ để giải quyết nhu cầu cho các tuyến nhánh, tuyến kết nối. Thứ 2 là Luật Đường bộ đã cho phép sử dụng phương tiện điện trọng tải nhỏ để làm nhiệm vụ kết nối từ nơi xuất phát tới các trường học, bệnh viện hoặc cái trạm trung chuyển lớn. Chúng tôi cho rằng đây là nhu cầu rất lớn và là tiềm năng để có thể phát triển vận tải hành khách công cộng".
TS. Phan Lê Bình, Phó trưởng đại diện văn phòng tư vấn OCG Nhật Bản cho rằng, ở các đô thị lớn sẽ có khả năng người dân chuyển dịch dần dần sang sử dụng phương tiện công cộng nhiều hơn. Điều này đặt ra những đòi hỏi cho công tác tổ chức, vận hành hệ thống này trong thời gian tới:
"Sau một thời gian chuyển đổi phương tiện, có thể có một số tuyến đông hơn, ùn hơn thì phải xem xét đến việc tăng số tuyến, tăng dần nhưng hiện tại số lượng cung ứng của xe buýt đang dư nên cứ người dân chuyển đổi sang xe buýt là tốt lắm rồi. Với Nghị định 168, người đi bộ khi tiếp cận phương tiện công cộng sẽ thuận lợi hơn khi không phải chen chân với phương tiện đi trên vỉa hè, giúp cho việc sử dụng giao thông công cộng mạnh mẽ hơn".
TS Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cũng nhìn thấy nhiều cơ hội từ những sự thay đổi dưới tác động từ Nghị định 168, nhưng theo ông, điều cần làm ngay là tận dụng cơ hội này để quản lý trật tự đô thị tốt hơn:
"Cấp thiết trước mắt và trong khả năng là xem xét quản lý trật tự đô thị, phải rà soát lại các quy hoạch này từ lòng đường, vỉa hè, chỗ để xe để quy hoạch một cách cụ thể để đảm bảo giao thông thông suốt, không còn bất hợp lý. Bên cạnh việc xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm cũng cần tăng cường tích cực tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân trong việc giữ gìn trật tự đô thị vì hai việc này phải đi song song với nhau mới đảm bảo hiệu quả thực thi"
Còn ông Vũ Anh Tuấn, giảng viên trường Đại học Giao thông vận tải cũng cho rằng, trong điều kiện hạ tầng còn nhiều hạn chế thì đây là cơ hội để tăng cường các biện pháp quản lý đô thị đem lại hiệu quả: "Tất cả đường xá hiện hữu đang khai thác chỉ có thể thay đổi về mặt tổ chức giao thông, vỉa hè cũng chỉ có thể thay đổi về các hoạt động kinh doanh, lấn chiếm, đỗ xe trái quy định thì chúng ta phải hạn chế các phương tiện leo lên vỉa hè phải có các giải pháp để quản lý".