CHƯA XÁC ĐỊNH ĐƯỢC NGUỒN THU
Sau 15 năm ấp ủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vẫn chưa hiện thực hóa được Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh tại Điều 6 Luật Điện ảnh năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2009). Nguyên nhân chính là chưa xác định được nguồn thu ổn định để đảm bảo hoạt động của quỹ.
Trước thực tế đó, lần này cơ quan chủ trì soạn thảo xác định rõ nguồn thu của Quỹ này sẽ được trích từ ngân sách nhà nước, tỉ lệ phần trăm trên giá vé xem phim tại các rạp chiếu phim và việc chiếu phim trên truyền hình. Những quy mới về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh trong dự thảo Luật điện ảnh (sửa đổi) liệu có khả thi, hiện thực hóa được giấc mơ cách đây nhiều năm?
Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) đã dành 3 Điều 45, 46, 47 cho Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, đây cũng là chương, mới so với Luật Điện ảnh hiện hành.
Theo dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi), Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng, do Thủ tướng Chính phủ thành lập, phê duyệt.
Quỹ được hình thành từ vốn điều lệ do ngân sách nhà nước cấp; nguồn thu trích từ tỷ lệ phần trăm tổng thu thuế VAT của hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực điện ảnh; nguồn thu từ phát hành và phổ biến những phim được sản xuất có sử dụng ngân sách nhà nước, sau khi đã trừ chi phí phát hành và các chi phí khác theo quy định hiện hành; nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện, hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.
Việc thành lập và vận hành Quỹ nhằm xúc tiến điện ảnh, hỗ trợ quảng bá điện ảnh Việt Nam ra nước ngoài. Quỹ hỗ trợ cho các dự án sản xuất phim thể nghiệm, phim đầu tay, phim của các tác giả trẻ và hỗ trợ cho các dự án sản xuất phim tiếp theo của nhà sản xuất, đạo diễn có phim đạt giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao, có hiệu quả xã hội.
Quỹ còn hỗ trợ hoạt động quảng bá, phát hành, phổ biến phim Việt Nam ở trong và ngoài nước, đồng thời hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng phát triển tài năng trẻ và nguồn nhân lực điện ảnh.
Cũng theo dự thảo, việc thành lập quỹ còn nhằm mục đích cho vay để thực hiện dự án ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ hiện đại trong hoạt động điện ảnh; hỗ trợ các không gian sáng tạo về điện ảnh và các hoạt động khác để phát triển nghệ thuật điện ảnh đương đại.
Đặc biệt là hỗ trợ đầu tư xây dựng trường quay bảo đảm phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngành, lĩnh vực đã được phê duyệt. Nguyên tắc hoạt động của quỹ không vì lợi nhuận; bảo đảm công khai, nh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy định pháp luật, không trùng lặp với nguồn ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động sự nghiệp điện ảnh.
DÙNG QUỸ ĐỂ KÍCH CẦU CÔNG NGHIỆP ĐIỆN ẢNH
Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh trong dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi có những khác biệt gì so với quy định trước đây? Phóng viên VOV Giao thông trao đổi với ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh - đơn vị chịu trách nhiệm chính xây dựng dự luật này.
PV. Xin ông cho biết lý do tại sao sau 15 năm đưa vào Luật Điện ảnh nhưng Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh vẫn chưa thành hiện thực?
Ông Vi Kiến Thành: Luật Điện ảnh hiện hành, tức là Luật Điện ảnh năm 2006 có một điều về thành lập quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh. Tuy nhiên, chưa quy định cụ thể nguồn thu, nguồn chi của quỹ và lý do chính là chúng ta chưa xác định được nguồn thu nào để quỹ có kinh phí hoạt động.
Thực tế ngành điện ảnh rất muốn có quỹ đó nhưng 15 năm qua chúng ta vẫn không thành lập được Quỹ điện ảnh.
Vì thế nên có quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, tạo điều kiện cho điện ảnh phát triển và cũng là một trong những cái kích cầu cho công nghiệp văn hóa, công nghiệp điện ảnh hiện nay nếu chúng ta có được quỹ.
PV. Vậy trong lần sửa luật này, Ban soạn thảo tiếp tục đưa Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh vào dự thảo luật, lần này có gì khác biệt so với trước?
Ông Vi Kiến Thành: Nội dung quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh trong dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi cụ thể hơn, tức là xác định nhiệm vụ chi của quỹ lần này không trùng lặp với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước.
Cụ thể, quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh chỉ chi cho những dự án phim nghệ thuật, phim về giữa gìn bản sắc văn hóa VN, phim của các tác giả độc lập, phim của các tác giả trẻ, các tác giả đầu tay... rồi hỗ trợ cho những dự án điện ảnh không nằm trong nguồn chi của ngân sách nhà nước.
Vì thế nguồn chi lần này rất rõ ràng và nó không bị trùng lặp với nguồn chi của ngân sách nhà nước.
Cái khó của luật lần này vẫn là cái khó từ 15 năm trước, bây giờ nguồn nào là nguồn thu cho quỹ. Vừa rồi đã đưa ra dự kiến của các phương án, đó là tính tỷ lệ phần trăm từ phí phát hành, thậm chí là phần trăm của vé xem phim, phần trăm của quảng cáo trên phim.
Về quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh chúng tôi có tham khảo các luật và quy định ở các nước thì vai trò của nhà nước rất quan trọng, hầu như là họ đều có nguồn cấp từ ngân sách nhà nước. Vì thế nếu nhận được sự đồng thuận, chỉ đạo thống nhất về chủ trương của Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế thì mới thuận lợi và mới thành hiện thực được.
Thực tế ở Việt Nam hiện nay rất hiếm có được những mạnh thường quân bỏ tiền cho quỹ, cho nên vai trò của nhà nước vẫn là vai trò quan trọng số một.
PV: Xin cảm ơn ông!
PHẢI GIẢI TRÌNH VÌ SAO 15 NĂM KHÔNG THÀNH LẬP ĐƯỢC QUỸ
Những quy định trong Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) đã đảm bảo tính khả thi hay cần làm rõ những vấn dề nào? Phóng viên VOV Giao thông phỏng vấn ông Phan Việt Lượng - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội xung quanh nội dung này.
PV: Ông nhận định như thế nào về sự cần thiết thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh?
Ông Phan Việt Lượng: Rất nhiều người đồng tình có quỹ, vì quỹ sẽ hỗ trợ cho một ngành văn hóa nghệ thuật, nếu quỹ hỗ trợ đúng đối tượng, có nguồn thu hợp lý, huy động được xã hội đóng góp, hỗ trợ đúng mục tiêu thì hiệu quả rất tốt.
Qua nghiên cứu dự thảo luật, đặc biệt là ý kiến của đại biểu quốc hội tại kỳ họp vừa qua, hiện có 2 loại ý kiến, một là có cân nhắc đưa vào dự thảo luật hay không và thứ hai là đề nghị có quy định nhưng phải làm rõ được một số nội dung cốt lõi.
PV: Vấn đề nguồn thu của Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh đang được dư luận đặc biệt quan tâm, theo ông quy định này đã đảm bảo khả thi?
Ông Phan Việt Lượng: Nguồn hình thành quỹ chưa thật rõ ràng nên chưa thuyết phục được đại biểu. Ví dụ nhà nước sẽ cấp vốn điều lệ cho quỹ, vậy khả năng ngân sách nhà nước đáp ứng được bao nhiêu, liệu sau khi ban hành có thể phân bổ ngân sách và cấp cho quỹ ngay tức khắc được không, hay vẫn như tình trạng 15 năm về trước?
Và các nguồn thu khác ngoài nguồn hỗ trợ của nhà nước chưa được đánh giá tác động và chưa được các đối tượng liên quan đồng ý, bởi các DN, các cơ sở tham gia hoạt động điện ảnh phần nào đã thực hiện những quy định về chính sách thuế phí rồi.
Nếu quy định nguồn thu này lại thuế trùng thuế, phí trùng phí, chưa chắc đã đi đúng hướng là khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cơ sở, các tổ chức tham gia hoạt động điện ảnh, nên rất khó khả thi.
Đề nghị Chính phủ cần phải giải trình rõ vì sao 15 năm qua quỹ không thành lập được và liệu các giải pháp đặt ra có xử lý được những khó khăn bất cập hay không?
Chính phủ cũng phải có báo cáo giải trình rõ, nếu quy định thì liệu ngân sách nhà nước có đảm bảo hỗ trợ cho vốn điều lệ của quỹ hay không?
Và phải giải trình các nguồn đã được đánh giá tác động, có khả năng huy động được và được các đối tượng liên quan đồng thuận; rà soát lại để thấy được rằng nguồn thu và nhiệm vụ chi của quỹ chắc chắn không trùng với nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước.
PV: Nếu Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh được thành lập, cần hoạt động theo hướng nào để đảm bảo nh bạch?
Ông Phan Việt Lượng: Nếu có quỹ, trách nhiệm của Chính phủ là phải quy định về mục tiêu, nguyên tắc quản lý sử dụng quỹ. Trong đó quy định rõ cơ chế cấp phát, thanh tra kiểm tra trong việc sử dụng quỹ.
Hằng năm cơ quan quản lý quỹ phải công bố nguồn thu và bố trí sử dụng quỹ này cho mục tiêu phát triển điện ảnh. Đồng thời quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đảm bảo tính công khai nh bạch.
PV: Xin cảm ơn ông!
Mặc dù đã được quy định trong Luật Điện ảnh cách đây 15 năm, thế nhưng Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh vẫn chưa thành hiện thực. Bởi lẽ, Luật Điện ảnh hiện hành hầu như không có điều khoản nào cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để làm những phim có tính nghệ thuật hoặc hỗ trợ đưa phim đi dự các Liên hoan phim.
Nếu không có quỹ để phục vụ cho mục đích đó thì có thể dẫn đến việc Nhà nước hoàn toàn đứng ngoài các tác phẩm có thể đưa tiếng nói Việt Nam, xác lập vị thế văn hoá Việt Nam trên trường quốc tế…
Vì thế, việc sửa đổi Luật Điện ảnh là vô cùng cấp bách, nhằm tạo ra hành lang pháp lý, tạo điều kiện cho ngành công nghiệp không khói phát triển.
Những quy định mới trong Dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi đang hướng đến tạo cơ sở pháp lý để giải quyết vấn đề này.
Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
---
Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, vovgiaothong.vov.vn, hoặc trên các nền tảng Podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.