Kẹo Cu đơ có hình tròn như mặt trăng đêm rằm, có vị đậm đà của mật mía, thơm cay cay của gừng tươi, và giòn tan của lạc và bánh đa tráng vừng. Miếng bánh vừa dai, vừa ngọt, vừa thơm lại vừa cay… ăn rất “lạ ệng”…
Món kẹo ăn chơi, nhưng lại mang trong mình rất nhiều giai thoại thú vị về xuất xứ của nó. Nguồn gốc cái tên “Cu đơ” cũng xuất phát lâu lắm rồi, người ta kể rằng Cu đơ xuất phát đầu tiên ở vùng Hương Sơn - Hà Tĩnh từ thời Pháp thuộc. Kẹo do ông Cu Hai (cu là cách gọi người con trai đầu lòng - một cách gọi của người Hà Tĩnh), người có nghề làm kẹo lạc, trong 1 lần tình cờ đã sáng chế ra món kẹo có tên ban đầu là “Cu Hai” để bán cho bà con trong làng.
Nhưng khí lính Pháp đến quán ông, được thưởng thức món quà lạ này nên đã đặt tên theo tiếng Pháp cho dễ nhớ, bởi thế kẹo Cu Hai thành Cu Đơ (trong tiếng Pháp Duex - là hai).
Dọc những con đường ở thành phố Hà Tĩnh, có đến hàng chục cửa hàng bán Cu đơ, nhưng du khách lẫn người địa phương vẫn nhắc đến thương hiệu kẹo Cu đơ nổi tiếng của ông bà Thư Viện. Chính ông Viện, cũng nhận mình đã học được nghề làm kẹo Cu đơ từ ông Cu Hai thuở trước.
Quán Cu đơ Thư Viện của ông cũng khác hẳn so với những hàng bạn. Ngoài hương vị kẹo thơm ngon do ông tự mày mò nghiên cứu, chế biến thêm, Cu đơ của ông còn “giá trị” hơn các loại khác bởi có thơ. Những bài thơ do chính ông Viện làm, thơ nói về xuất xứ kẹo Cu đơ, về cách ăn Cu đơ, về nỗi nhớ nhung của khách khi đã từng được nếm vị ngọt cay, bùi, béo của cu đơ,…
Cả cửa hàng nhà ông là thơ, thơ tràn ngập từ ngoài cửa vào đến tận những bao bì đóng gói những chiếc Cu đơ giòn tan khiến khách đi qua cứ muốn dừng lại, rẽ vào dù chỉ để thưởng thức 1 ếng Cu đơ, uống một chén trà xanh ướp giọng và đọc những bài thơ do chính ông chủ sáng tác dán, viết đầy trên tường nhà.
Những ếng kẹo sau khi ra lò được phơi cho se đường rồi đóng gói giao cho khách.
Những chiếc lò nấu đường vẫn theo cách truyền thống là đun bằng củi.
Trong mỗi công đoạn sản xuất, người thợ đều được nhắc nhở về việc đảm bảo nguồn nguyên liệu sạch...
... và mọi người đều phải tuân thủ nghiêm ngặt.
Đường mật mía đun nóng chảy sau đó đổ lạc rang vào đảo đều.
Những người phụ trách phải có đôi tay khỏe, đảo liên tục để đường không bị vón cục, quyện đều vào những viên lạc.
---
Sau khi đường đã quyện đều vào lạc, được mang ra trải đều trên 2 mặt bánh đa giòn rụm.
Phơi khô và đóng gói...
Đặc sản kẹo Cu đơ rất hấp dẫn du khách khi tới Hà Tĩnh, ai cũng muốn mua ít nhất 1 gói mang về làm quà.
---
---
Ngay cả những người dân địa phương cũng rất thích món quà dân dã này.
---
Lò kẹo Cu đơ của ông bà Thư Viện có lẽ là nổi tiếng nhất vùng.
Kẹo Cu đơ ngày nay, cầu kỳ và bắt mắt hơn nhiều. Lạc được chọn làm nhân phải là lạc đồi, giòn, đều hạt, vỏ ngoài mỏng và bóng. Mật mía phải là thứ mật sánh, thơm và đặc như mật ong. Bánh tráng không quá dày cũng không quá mỏng, phải có vừng và gừng ở đều vỏ bánh…
Cầm ếng bánh cu đơ trên tay vừa nặng, vừa chắc, cắn ếng bánh phải dẻo quẹo, nồng nồng cay cay của gừng và thơm bùi của lạc, đấy mới là chiếc bánh chuẩn và ngon. Ăn cu đơ và ngâm nga bát nước chè xanh cùng đôi câu chuyện thấy cuộc sống và con người xứ Nghệ thật đôn hậu, một nét văn hóa độc đáo…
Đây cũng là “đặc sản” đặc trưng nhất của người Hà Tĩnh bởi nó chất chứa hương vị thiên nhiên và hơi thở cuộc sống. Có lẽ vì thế, khắp một dải ền Trung, mà du khách đi qua vẫn nhớ về kẹo Cu đơ, nước chè xanh của người Hà Tĩnh.