Học nghề và học văn hóa cùng một nơi
Luật Giáo dục sau gần 5 năm triển khai thực hiện đã bộc lộ một số bất cập, hạn chế đòi hỏi phải rà soát, sửa đổi. Nhằm tháo gỡ những vướng mắc này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến về Dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), trong đó sửa bổ sung Điều 6 (Hệ thống giáo dục quốc dân) theo hướng coi giáo dục nghề nghiệp là một cấp học, gồm 2 bậc: trung học nghề và cao đẳng.
Trung học nghề tích hợp đào tạo kiến thức văn hóa phổ thông và kỹ năng nghề ở bậc sơ cấp, trung cấp; đối tượng dành cho học sinh sau THCS. Cao đẳng dành cho những người sau THPT hoặc tương đương.
Theo đại diện của một số trường trung cấp nghề, quy định mới này tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh được học kiến thức văn hóa và kỹ năng nghề ngay tại một địa điểm, thay vì phải học hai nơi như trước đây.
GS.TS Thái Văn Thành, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho biết, quy định này giải quyết bài toán “lùng bùng” lâu nay giữa học nghề với giáo dục phổ thông, các trường nghề không còn phải “vất vả” phải liên hệ với Trung tâm giáo dục thường xuyên để đào tạo kiến thức văn hóa cho học sinh. Bên cạnh đó, quy định này giảm bớt áp lực cho kỳ thi vào lớp 10, thực hiện phân luồng tốt hơn và giải quyết được bài toán tuyển sinh đầu vào cho các trường trung cấp nghề.
Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới như Trung Quốc, Đức, Úc... tổ chức thực hiện mô hình trung học nghề và đã phát huy hiệu quả cho công tác phân luồng học sinh từ sau THCS. Đây là xu hướng tất yếu mà Việt Nam cần xem xét thực hiện.
Theo Quyết định 73 của Chính phủ về phương án sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã chưa đủ tiêu chí về diện tích và dân số, một số trường trung cấp nghề hiện nay đứng trước nguy cơ bị sáp nhập, giải thể hoặc nâng cấp thành cao đẳng nghề.
Theo một lãnh đạo trường trung cấp nghề, các trường đang ở trong thế “án binh bất động” để chờ đợi những quyết định từ cơ quan quản lý. Tuy nhiên, nếu như Dự thảo Luật giáo dục (sửa đổi) được thông qua, có thể tạo cơ hội giữ lại các trường trung cấp nghề hiện nay và tích hợp giảng dạy kiến thức văn hóa phổ thông và nền tảng, kỹ năng nghề.
Chuẩn bị nguồn nhân lực
Trong bối cảnh hiện nay, PGS.TS Mạc Đăng Tiến, Viện trưởng Viện Phát triển Giáo dục nghề nghiệp và An sinh Xã hội đề xuất, không sáp nhập hoặc xóa sổ các trường trung cấp nghề dù nhiều trường trung cấp nằm trên địa bàn do cấp quận, huyện quản lí mà giữ nguyên hiện trạng, chờ sau khi Luật được thông qua.
Hiện, cả nước có khoảng gần 450 trường trung cấp dạy nghề, kể cả công lập và tư thục. Nếu bỏ hệ thống trường trung cấp dạy nghề này đi sẽ rất lãng phí, PGS. TS Mạc Văn Tiến cho rằng, để tránh lãng phí, cần phải có những giải pháp để tận dụng cơ sở vật chất, thiết bị máy móc và chuyển đổi các trường trung cấp nghề sang trung học nghề.
Bên cạnh đó, ông Tiến nhấn mạnh, chuyển đổi từ trung cấp nghề sang trung học nghề không chỉ là thay đổi tên gọi mà cần phải thay đổi cách thức và tư duy đào tạo, cách thức quản trị. Trong đó, điều quan trọng là phải chuẩn bị nguồn nhân lực cho đào tạo cả kiến thức phổ thông và kiến thức dạy nghề.
Các trường trung cấp nghề cần phải chuẩn bị đội ngũ nhân lực giảng dạy kiến thức phổ thông, cách quản lý cũng thay đổi theo hướng quản lý học sinh phổ thông.
Đối với nguồn nhân lực dạy nghề, PGS.TS Trần Đình Nghiên, nguyên giảng viên cao cấp của trường Đại học giao thông vận tải Hà Nội cho rằng, các trường trung học nghề cần chủ động xây dựng khung lý thuyết và có thể liên kết với các trường cao đẳng, đại học để mời các giảng viên tham gia giảng dạy tại các trường trung học nghề, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông vận tải. Điều này không chỉ tận dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao mà còn giúp nâng cao chất lượng đào tạo.
PGS.TS Trần Đình Nghiên cho biết thêm, trong bối cảnh hiện nay, các trường trung cấp nghề nên chủ động đổi mới các chương trình, giáo trình đào tạo nghề, chuẩn bị các phương án để thay đổi cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
Trong chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030 của Chính phủ đặt ra mục tiêu đến năm 2025, 40 - 45% học sinh tốt nghiệp THCS và THPT vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Với những thay đổi trong Luật Giáo dục (sửa đổi), nếu được thông qua sẽ góp phần giải quyết được những khó khăn về số lượng học viên đầu vào, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nghề tiệm cận với nhu cầu thực tế của thị trường lao động, từng bước giúp Việt Nam thực hiện các mục tiêu đề ra.