Tôi có dịp chuyện trò với người hàng xóm hiện là quản lý tại một đơn vị công có tiếng trên địa bàn TPHCM. Câu chuyện không có gì đặc biệt cho đến khi người láng giềng buông tiếng thở dài sau khi nhận được cuộc gọi của đồng nghiệp.
Đại loại là hệ thống máy tính của cơ quan đột ngột dừng hoạt động vì “hệ thống mất kết nối” trong khi hàng loạt dự án cần được triển khai trong mùa cao điểm “chạy nước rút” giải ngân cuối năm.
Không chỉ vậy, người hàng xóm của tôi còn chỉ ra hàng loạt các “nguyên nhân khách quan” khác như đường truyền thiếu ổn định, cơ sở dữ liệu chưa được kết nối, hạn chế công nghệ của cán bộ công chức, hệ thống trang thiết bị cũ kỹ…
Đó là chưa kể quy trình lấy ý kiến, tiếp thu, điều chỉnh, báo cáo của các đơn vị liên quan vẫn còn nặng tính “thủ công” khiến cho các dự án hạ tầng anh hàng xóm đang phụ trách luôn trong tình trạng “chậm vẫn hoàn chậm”.
Điều này có phần trái ngược với những gì mà bản thân tôi được nghe được thấy tại tuần lễ Chuyển đổi số TP.HCM diễn ra hồi trung tuần tháng 10 vừa rồi. Ở đó, nhiều công nghệ, giải pháp hay thành tựu của quá trình chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số được các cơ quan ban ngành, doanh nghiệp công nghệ trên địa bàn trình diễn, giới thiệu đến công chúng.
Tuy vậy, không khó để nhận ra rằng có rất ít khách tham quan là sinh viên các trường khối công nghệ hay nhân viên các doanh nghiệp, cán bộ viên chức các đơn vị có gian hàng triển lãm được huy động để…lấp đầy sự kiện.
Tất cả những điều trên cho thấy chuyển đổi số dù nhận được sự đầu tư lớn từ Chính phủ và các địa phương nhưng vẫn chưa thực sự thu hút hay tạo nên những cú hích mang tính tích cực cho người dân lẫn doanh nghiệp. Cũng không khó hiểu là dù kêu gọi chuyển đổi số nhưng mức độ chuyển động của các bên liên quan vẫn còn nặng tính cơ học, quy trình.
Chuyển đổi số là xu hướng không thể đảo ngược trong bối cảnh hiện nay. Đây cũng là nhiệm vụ hàng đầu mà Đảng và Nhà Nước ta đặt ra để có thể rút ngắn khoảng cách với phần còn lại của thế giới cũng như nâng cao vị thế quốc gia. Dù đã có những tín hiệu khởi sắc, song cũng cần phải đối diện với thực tế để kịp thời có sự điều chỉnh, khắc phục phù hợp.
Bài học kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển cho thấy, muốn số hoá hay chuyển đổi số thành công thì tất cả các thành phần trong quá trình ấy phải chuyển động, thay đổi theo tinh thần số, tư duy số. Và vì thế, nếu cứ tiếp tục cách làm hành chính, thủ công hay nói theo ngôn ngữ kỹ thuật ô tô là “vận động bằng cơm” như hiện nay thì rất dễ để chúng ta bị bỏ lại phía sau.