Thông tin một số ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, trong đó có “Nối vòng tay lớn” chưa được cấp phép lưu hành của Cục Nghệ thuật biểu diễn đã gây ra sự ngỡ ngàng và bức xúc trong đông đảo công chúng. Ngỡ ngàng là bởi đây là ca khúc quá phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong đời sống tinh thần của người dân, trong các sinh hoạt cộng đồng, và còn được đưa vào chương trình sách giáo khoa Âm nhạc và mỹ thuật lớp 9 của Bộ GD-ĐT.
Thông tin ca khúc "Nối vòng tay lớn" bị cấm biểu diễn đã gây bức xúc trong dư luận
Thông tin này bắt nguồn từ việc đêm nhạc “Nối vòng tay lớn” do trường Đại học Y dược Huế và gia đình cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tổ chức vào tối 21-4 tới đây gặp trục trặc khi có 4 ca khúc nhạc Trịnh chưa được cấp phép lưu hành gồm: Nối vòng tay lớn, Ca dao mẹ, Huế - Sài Gòn – Hà Nội, Đêm thấy ta là thác đổ. Cả 4 ca khúc trên được nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sáng tác trước năm 1975 và không có tên trong danh mục 2.586 hát trước năm 1975 được phép phổ biến mà Cục NTBD, Bộ VH-TT-DL công bố trên webiste của Cục.
Liên quan đến việc tại sao chưa cấp phép biểu diễn cho các sáng tác trên của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn trong khi lâu nay, các bài hát này vẫn được các nghệ sĩ biểu diễn trên sân khấu và ghi âm, ghi hình thành các sản phẩm âm nhạc và phát sóng trên các kênh truyền hình, đại diện Cục NTBD, Bộ VH-TT-DL cho biết, trước kia chưa có Nghị định 15 ngày 15/3/2016 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 79 ngày 5/10/2012 của Chính phủ về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; thi người đẹp và người mẫu; lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu thì các Sở có thể chủ động cấp phép cho các ca khúc theo quy chế 32 và quy chế 47 về hoạt động biểu diễn và tổ chức biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp.
Tuy nhiên, sau khi Nghị định 15 ra đời, trong đó sửa đổi rất nhiều nội dung liên quan đến quyền tác giả thì việc cấp phép lưu hành các ca khúc đặc biệt chú trọng đến yếu tố phải có sự đồng ý của chủ sở hữu hoặc người đại diện chủ sở hữu tác phẩm, vì vậy việc cấp phép các ca khúc quy về một mối là Cục NTBD.
Nhạc sĩ Nguyễn Dũng, phó chủ tịch Hội âm nhạc tỉnh Cần Thơ cho rằng quy trình cấp phép bản quyền các ca khúc sáng tác trước năm 1975 hiện nay có những điểm chưa hợp lý như việc cấp phép vẫn còn rất tùy tiện. Nhiều ca khúc rất phổ biến trong quần chúng thì không được cấp phép, còn một số ca khúc có yếu tố chưa phù hợp thì lại được cấp phép. Do vậy, quy trình, cách thức cấp phép cần được xem xét lại.
Theo thông tin từ Cục NTBD, hiện mới chỉ có hơn 2.500 bài hát của các tác giả sáng tác trước năm 1975 và của người VN định cư tại nước ngoài được cấp phép phổ biến. Trường hợp các ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn chưa được cấp phép lưu hành mới chỉ là một số trong hàng nghìn ca khúc thuộc kho tàng di sản sáng tác trước năm 1975 chưa được cấp phép lưu hành, gây khó cho các cá nhân, đơn vị khi muốn sử dụng, biểu diễn. Trong khi đó, trả lời báo chí chiều nay, 12/4, đại diện Cục NTBD, Bộ VH-TT-DL khẳng định không có chuyện cấm mà chỉ là cấp phép lưu hành cho các ca khúc. Nếu có đề nghị thì cục sẽ thẩm định và cấp phép các ca khúc theo đúng quy trình.
Thời điểm hiện tại chưa thể sửa các quy định của pháp luật để đơn giản hóa thủ tục cấp phép bài hát. Do các sáng tác là rất nhiều, khó có thể bao quát hết. Nếu không có cá nhân, đơn vị xin cấp phép mà Cục Nghệ thuật Biểu diễn tự ý cấp phép bài hát sẽ vi phạm quyền tác giả.
Liên quan đến các ca khúc trong đêm nhạc sắp tới của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, Cục Nghệ thuật Biểu diễn cũng cho biết, đơn vị này cũng mới chỉ cấp phép phổ biến cho ca khúc “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, còn các ca khúc như “Huế - Sài Gòn - Hà Nội”, “Ca dao mẹ” và “Đêm thấy ta là thác đổ” của cố nhạc sĩ này, vẫn chưa được cho vào danh sách do chưa có đơn vị đứng ra xin cấp phép.
Nhạc sĩ Nguyễn Dũng đơn cử, ca khúc “Nối vòng tay lớn”, “Ca dao mẹ”,… của NS Trịnh Công Sơn viết trước năm 1975, xét toàn diện là những ca khúc đã quá phổ biến của nó, đảm bảo tính nghệ thuật, tính nhân văn, đề cao sự yêu thương, đoàn kết của nhân loại.
Nếu bỏ qua, chưa được cấp phép cho những ca khúc phổ biến như vậy là sự ngược lại với mong đợi của công chúng. Nhạc sĩ cũng kiến nghị, thay vì cấp giấy phép phổ biến lẻ tẻ cho từng ca khúc xưa, Cục Nghệ thuật Biểu diễn có thể ra một văn bản nêu rõ dạnh mục những ca khúc loại nào không được phép phổ biến.
Trừ những ca khúc đi ngược lại quyền lợi của dân tộc, gây mất đoàn kết cần phải cấm, những ca khúc còn lại ca ngợi tình yêu, giàu giá trị nghệ thuật, nhân văn, lành mạnh thì vẫn được lưu hành bình thường. Điều này giúp đơn giản hóa những thủ tục hành chính, gây khó cho cho việc sử dụng các ca khúc xứng đáng được lưu hành.
Đơn cử như việc, hiện nay, nhiều tác giả có các sáng tác trước năm 1975 đã qua đời, và cũng không có cá nhân, đơn vị tổ chức nào có thể đi xin cấp phép cho từng tác phẩm bởi xét duyệt phải qua quá trình thẩm định, rà soát mất rất nhiều thời gian, thủ tục rườm rà.
Thậm chí, điều này còn có nguy cơ tạo ra cơ chế xin – cho, cấp duyệt tùy tiện. NS Nguyễn Dũng đề xuất nên thành lập Hội đồng thẩm định và cấp phép cấp quốc gia.