Hồ Gươm- Viên ngọc Lục thủy của Thủ đô

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Hồ Gươm từ trên cao nhìn xuống (Ảnh: TTXVN)

Bao nhiêu năm qua, mặt hồ Gươm vẫn lung linh in sắc mây trời, và cái sắc xanh của nước hồ thì từ lâu đã gắn liền với tâm thức của người Hà Nội, đi vào những vần thơ, câu hát quen thuộc như thế.

Cách đây khoảng 6 thế kỷ, hồ Gươm gồm hai phần chạy dài từ phố Hàng Đào, qua Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt tới phố Hàng Chuối, thông với sông Hồng. Nước hồ quanh năm xanh biếc nên Hồ Gươm cũng được gọi là hồ Lục Thuỷ. Mãi cho đến thế kỷ 15 hồ được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm hay Hồ Gươm, gắn liền với truyền thuyết trả gươm thần cho Rùa Vàng, ghi lại thắng lợi của cuộc chiến đấu 10 năm của nhân dân Việt Nam chống lại quân Minh dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi. Nói về màu xanh đặc trưng của nước hồ người dân thủ đô chia sẻ:

# “ Nước hồ thì xanh quanh năm, nên ngày xưa người ta mới gọi nó là hồ Lục Thủy. Mà cái màu xanh chỉ có ở đây chứ không có ở đâu khác, tôi ở đây tôi biết. Không phải là xanh dương mà nó là xanh lục. Ai đi qua số 16 Lê thái Tổ bây giờ sẽ thấy có nhà hàng ca phê Lục Thủy ngay sát hồ, đấy là lấy tên cũ của hồ.”

# “Ngày xưa thì nó xanh hơn bây giờ, giờ nó ô nhiễm nhiều rồi chứ ngày xưa là xanh ngắt do nó có loại tảo xanh trong hồ. Tên nó là gì thì tôi không rõ, chỉ biết là ở đấy có loại tảo đặc biệt, nó tạo nên cái sắc xanh mà không đâu có ngoại trừ Hồ Hoàn Kiếm”

Tại sao nước Hồ Gươm có màu Lục Thủy hay còn gọi là màu xanh lục, xanh biếc…? Không ít người đã tò mò, đã thắc mắc về màu xanh đặc biệt ấy của nước hồ, và cũng có không ít những lời lí giải đã được đưa ra từ hàng chục năm trước. Còn theo nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến thì lời giải khoa học và chính xác nhất về màu xanh đặc biệt của nước Hồ Gươm được tìm ra bởi một nhà khoa học người Hungary với một sự tình cờ rất bất ngờ và tuyệt vời:

Hồ Gươm xanh - một màu xanh của lịch sử, của nghìn năm văn hiến và ước vọng tương lai. Không phải là thứ gì đó lấp lánh, chói sáng choáng ngợp mà là một màu xanh mộc mạc, nên thơ. Hồ Gươm đi vào lòng người bằng vẻ đẹp tự nhiên, đặc biệt là loài tảo lục chiếm số lượng áp đảo trong thành phần các loài tảo đã làm nên thứ màu xanh đặc trưng mà không hồ nước nào có được. Nhưng hiện nay, người ta nhận thấy nước hồ không còn giữ được màu xanh như xưa. Sự phát triển với tốc độ xô bồ của Hà Nội những năm gần đây đã làm cho nước Hồ Gươm bị ô nhiễm, dẫn tới sự thay đổi về thành phần các loài vi tảo.

Nước Hồ Gươm có màu xanh lục nhờ lớp tảo xanh dưới đáy hồ (Ảnh: Báo giao thông)

Một số loài vi tảo đặc hữu của hồ đã không còn nữa. Phải chăng màu xanh vời vợi của Hồ Gươm trong tương lai sẽ chỉ còn là phôi pha, khắc khoải trong ký ức và trái tim bao người yêu Hà Nội? Lo ngại và trăn trở về vấn đề giữ lại màu xanh cho Hồ Gươm thì mới đây, có 1 dự án gọi là dự án nạo vét Hồ Gươm diễn ra trong tháng 12/2017 này do Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội chủ trì thực hiện.

Việc phải nạo vét Hồ Gươm có một phần lý do là trong nhiều năm nay, một số nhà nghiên cứu về nước hồ đã đưa ra kết luận là tảo xanh, hay còn gọi là tảo lục ở Hồ Gươm bị mất đi rất nhiều nên nếu như nước hồ tiếp tục bị ô nhiễm thì sẽ không còn cái tảo xanh này nữa. Tuy vậy, việc làm sạch nước hồ có mang lại nguồn sống tốt nhất cho loài tảo xanh ở Hồ Gươm như trước kia hay không thì không ai dám khẳng định:

# “ Nước mất màu xanh là do ô nhiếm quá, ngày xưa nó xanh hơn mà nhất là xem những cái bức ảnh chụp từ trên cao xuống thì đúng là xanh ngắt. Nhà nước người ta cũng làm nhiều biện pháp cải tạo lắm rồi đấy chứ, hút vét định kì cũng mấy năm một lần. Hiện giờ cũng đang thấy quây một phía hồ để hút bùn, hút rác dưới đáy hồ cho bớt ô nhiễm. Còn giữ được màu xanh hay không thì cũng chưa chắc.”

# “Cái màu xanh ở đây là tự nhiên, không ai làm gì cả. Một khi đã ô nhiễm mà muốn nó xanh lại như xưa thì rất khó, chẳng có cách naò ngoài người dân tự ý thức giữ gìn thôi.”

# “Cho đến ngày hôm nay, do hồ bị ô nhiễm nên cái tảo xanh này nó làm cho nước hồ thay đổi và không còn được màu xanh như ngày xưa nữa. Và nhiều người nguyên nhân của cái nước không còn màu xanh nữa là do nước bị ô nhiễm. Có quá nhiều chất bẩn lơ lửng trong hồ cho nên UBND TP cũng đưa ra dự án nạo vét hồ và sẽ thực hiện trong tháng 12/2017. Họ cũng đưa ra những biện pháp để mà đảm bảo rằng , tránh gây xáo trộn tầng đáy của hồ, họ cũng hút bùn cách bờ khoảng 6-7m, và chỉ hút tầm 60 phân và sau khi hút xong.

Nhiều nhà khoa học cũng đưa ra dự đoán là rất cần phải nạo vét Hồ Gươm nhưng cái nạo vét Hồ Gươm cũng có thể dẫn đến tảo xanh sẽ bị mất hết, lúc đó nước hồ không còn màu xanh lục nữa thì đây cũng là điều đáng tiếc bởi chỉ duy nhất ở Hồ Gươm có màu xanh lục mà không ở bất cứ 1 hồ nào có cái màu xanh đó. Nếu mất đi cái màu xanh đó thì quả là điều đáng tiếc. Nhưng 1 số nhà khoa học cũng dự báo là cái tảo xanh đó chỉ giảm dần chứ không mất hẳn nên họ cũng hy vọng sau khi nạo vét xong thì tảo xanh sẽ phát triển trở lại và nước hồ sẽ lại có màu xanh lục như ngày xưa. Đó cũng là đôi điều giải thích về việc tại sao nước Hồ Gươm có màu xanh.”

>>> Ý thức giữ gìn vẻ đẹp Hồ Gươm

Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến hình ảnh Hồ Gươm trong xanh và bóng Tháp Rùa nghiêng nghiêng soi dáng. Không phải là hồ nước lớn nhất trong Thủ đô, song với nguồn gốc lịch sử và dáng vẻ đặc biệt, hồ Hoàn Kiếm đã gắn liền với cuộc sống và tâm tư của nhiều người. Lang thang trong miền ký ức, Hồ Gươm xanh mát, thướt tha liễu rủ trải qua bao thăng trầm của lịch sử.

Mặt Hồ Gươm xanh phẳng lặng một chiều thu hay phản chiếu bóng Tháp Rùa trong một sớm hè yên ả, hàng cây thay lá lúc đông về hay những mầm xanh vươn lộc mới độ xuân sang... Tất cả làm nên sự cuốn hút đặc biệt với Hồ Gươm.

Đã có một thời dẫu mùa nào, tiết trời ra sao thì nước Hồ Gươm vẫn một màu xanh quanh năm suốt tháng. Vẻ đẹp thâm trầm, cổ kính của kinh thành Thăng Long xưa hay hiện đại, năng động của Hà Nội ngày nay sẽ thiếu vắng nếu người ta quên nhắc đến hình ảnh nước Hồ Gươm xanh vời vợi. Đứng trước nguy cơ sự sống âm thầm của những loài vi tảo đặc biệt sẽ mất đi, nước hồ Lục Thủy hơn nghìn tuổi đang ngày một phôi phai nhạt màu, nhà thơ Lê Hoài Nguyên đã thốt lên nỗi lo âu sửng sốt:

“ Nếu như một ngày

Loài tảo xanh ngắt kia chết đi

Những con rùa của tổ tiên để lại chết đi

Hồ Gươm chết ”

Cải tạo Hồ Gươm để không bị ô nhiễm là điều cần thiết phải làm. Nhưng gánh nặng dồn lên cơ quan chức năng, ấy là phải làm sao việc nạo vét bùn Hồ Gươm mà vẫn giữ được màu xanh lục đặc trưng của nước hồ. Bắt đầu từ đêm 29/11 vừa qua, Công ty Thoát nước Hà Nội đã bắt đầu triển khai việc hút vét làm sạch hồ.

Ngay lúc này thì một phần Hồ Gươm như một đại công trường với hàng trăm công nhân chia thành từng tốp và các thiết bị máy móc chạy ầm ầm trên mặt hồ dưới ánh đèn công suất lớn.

Người dân thủ đô đang hồi hộp chờ đợi cùng hy vọng rằng cuộc hút vét bùn lần này sẽ không gây xáo trộn quá nhiều với hệ thủy sinh, các sinh vật của hồ. Và sau khi nạo vét bùn nước hồ sẽ trong, tảo xanh sẽ phát triển trở lại để nước hồ sẽ lại có màu xanh lục như ngày xưa.

>>>Nhà vệ sinh công cộng xung quanh Hồ Gươm