Chuyện hôm nay: Làng họa sĩ

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Hôm nay tôi muốn kể với các bạn về một câu chuyện mà tôi nghĩ là thú vị. Bản thân tôi khi chứng kiến cũng cảm thấy đầy ngạc nhiên. Đó là câu chuyện về một xã dọc sông Hồng của Hà Nội (thuộc huyện Ba Vì).

Và ở đó, theo như tôi biết thì đó là nơi duy nhất Việt Nam và cũng là nơi hiếm hoi trên thế giới có một bảo tàng. Đây không phải là bảo tàng về những di sản của làng, mà bảo tàng Mỹ thuật, trưng bày những tác phẩm mỹ thuật của các họa sĩ trong làng đó vẽ.

Đó là một ngôi làng có mấy chục họa sĩ là hội viên của các Hội mỹ thuật Trung ương của Hội Mỹ thuật Hà Nội. Ở huyện Ba Vì, theo như tôi biết, có rất nhiều giáo viên mỹ thuật cũng xuất phát từ làng này.

Câu chuyện bắt đầu từ họa sĩ Sỹ Tốt - được coi là một họa sĩ nông dân nổi tiếng, ông sinh ra ở làng Cổ Đô huyện Ba Vì. Năm 1919, sau khi tham gia quân đội (chiến dịch Điện Biên Phủ), ông về học ở trường Cao đẳng mỹ thuật Việt Nam (từ năm 1958 đến 1963).

Ông có một số tác phẩm tương đối nổi tiếng, ví dụ tranh sơn dầu “Tiếng đàn bầu” đang được treo trong bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Tôi còn nhớ, nhà thơ Tố Hữu khi xem bức tranh đó đã thốt lên rằng, ông có thể cảm thấy được tiếng đàn bầu đàn vọng ra từ trong bức tranh. Cá nhân tôi cũng rất thích bức tranh đó của ông Sỹ Tốt.

Vào năm 1976, ông Sỹ Tốt nghỉ hưu và về làng. Ông đã sử dụng thời gian của một cán bộ hưu trí, của một họa sĩ hưu trí rất hữu ích. Đương nhiên, ông vẫn tiếp tục vẽ, thậm chí ông vẽ cho cả đến lúc sức khỏe không cho phép ông cầm bút. Người ta nói về một bức chân dung tự họa của ông vẽ bằng ngón tay của mình chấm vào mực tàu như bước tự họa cuối cùng.

Hơn thế, ông giúp những đứa trẻ trong làng Cổ Đô đến với hội họa. Từ những bức vẽ trên sân đình, ông mở các lớp vẽ cho các thiếu niên nông dân học vẽ.

Không chỉ các con ông, mà có rất nhiều thanh niên khác của làng Cổ Đô sau đó đã trở thành những họa sĩ có tên tuổi, có những tác phẩm được thừa nhận ở Hà Nội.

Cái cách mà Sỹ Tốt trong vài chục năm cuối đời mình từ khi về hưu giúp cho những đứa trẻ làng Cổ Đô học vẽ đã được các thế hệ sau đó tiếp nối. Và đó là lý do tại sao ở làng này có rất nhiều họa sĩ.

Có lẽ không ai nghĩ, một ngôi làng vốn heo hút bên triền đê của sông Hồng, ở bên kia của thành phố Việt Trì, lại có một lúc nào đó trở thành một làng họa sĩ.

Không ai nghĩ, đi xem tranh lại có thể đi đến một ngôi nhà ở ngoài cánh đồng, bên một ngôi làng cổ kính, mà đến bây giờ thi thoảng vẫn còn có thể nhìn thấy những rặng cây ô rô, cũng những ngôi nhà mái ngói cũ kỹ và những người nông dân hồn hậu.

Ở đó có tranh của họ, họ vẫn vẽ ở đó. Vào những mùa hè, họ có những lớp vẽ cho những thế hệ thiếu niên nông thôn khác. Ở đó có những người giáo viên là họa sĩ đi dạy vẽ cho rất nhiều trường khác ở trong vùng đó.

Tôi nghĩ đấy là một câu chuyện kỳ diệu và câu chuyện đấy mang lại tương đối nhiều suy nghĩ. Có thể nhìn thấy chính tấm lòng và cách làm hồn hậu, cùng một sự sẻ chia của ông Sỹ Tốt đã góp phần bắt đầu tạo nên một diện mạo khác của nông thôn.

Ít ai có thể nghĩ đến những bức tranh của các họa sĩ trong làng Cổ Đô, huyện Ba Vì giờ đây đã được treo trong rất nhiều gia đình ở cả Việt Nam lẫn nước ngoài, nằm trong nhiều bộ sưu tập.

Làng Cổ Đô, huyện Ba vì vẫn coi Sỹ Tốt giống như một ông Tổ nghề, rồi có khi lúc nào đấy sẽ được coi là Thành Hoàng của làng. Tôi mong chúng ta sẽ có thêm nhiều ngôi làng như vậy. 

Nếu bạn đang nghe chương trình này, một lúc nào đó, một ngày cuối tuần nào đó, nên đi về Cổ Đô để xem bảo tàng làng, để xem những họa sĩ của làng họ vẽ thế nào và biết thêm về một câu chuyện thú vị của nông thôn, của xã hội chúng ta hôm nay./

---

Trên đây là câu chuyện về ngôi làng Cổ Đô ở ngoại thành Hà Nội qua lời kể của anh Phạm Quang Vinh. Hy vọng đây là một gợi ý thú vị cho hoạt động cuối tuần của gia đình bạn.