Chuyển đổi giới tính:Vì sao chưa thể thực thi ngay?

Người muốn chuyển đổi giới tính phải trên 18 tuổi và đang còn độc thân - Ảnh: Báo Sức Khỏe Và Đời Sống

Trong dự thảo luật về chuyển đổi giới tính đang được Bộ Y tế xây dựng có đưa ra một số vấn đề để xin ý kiến. Theo Bộ Y tế, trong đề cương dự thảo của Luật chuyển đổi giới tính, người muốn được chuyển giới phải đáp ứng đủ những điều kiện như: Có giới tính sinh học hoàn thiện (là giới tính của một người được xác định là nam hay nữ dựa trên sự hoàn chỉnh về cả bộ phận sinh dục và nhiễm sắc thể); được kiểm tra tâm lý theo bảng chuẩn, có xác nhận của chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần về mong muốn có giới tính khác với giới tính sinh học hoàn thiện và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; từ đủ 18 tuổi trở lên; là người độc thân.

Một trong những quy định đáng chú ý trong dự thảo đó là người muốn chuyển giới phải trên 18 tuổi và đang còn độc thân. Trước hết, về quy định người muốn chuyển giới phải trên 18 tuổi, trao đổi với chương trình, ông Lương Thế Huy – Chuyên gia pháp lý của Viên nghiên cứu Xã hội – Kinh tế & Môi trường (iSEE) giải thích: trong dự thảo này, cột mốc 18 tuổi là độ tuổi thích hợp để phẫu thuật chuyển đổi giới tính đã rất phù hợp, nhưng trước đó, người chuyển giới hoàn toàn có thể thực hiện các liệu pháp về hooc-mon từ sớm hơn. Hay thậm chí, nếu xác định được mong muốn chuyển đổi giới tính từ sớm, có thể sử dụng những loại thuốc ức chế dậy thì khi còn nhỏ.

Vì vậy, dự thảo luật này cũng phải làm rõ vấn đề nêu trên. Ông Lương Thế Huy cho biết:

“Về độ tuổi, việc quy định 18 tuổi trở lên có thể thực hiện chuyển giới là phù hợp với các quy định về luật trong nước cũng như quốc tế. Tuy nhiên, mốc 18 tuổi sẽ hiểu đơn giản là mốc để phẫu thuật, nhưng trước đó người chuyển giới có thể thực hiện các liệu pháp về hooc-mon từ sớm hơn, thậm chí có thể sử dụng những loại thuốc ức chế dậy thì khi còn nhỏ. Thực tế quá trình chuyển đổi giới tính thường kéo dài trong nhiều năm với nhiều bước khác nhau. Vậy nên, mốc 18 tuổi như dự thảo thì cơ bản đã là phù hợp vì độ tuổi này đã có thể chịu trách nhiệm cho những quyết định cá nhân của họ”.

Điều băn khoăn thứ hai đó là về tình trạng hôn nhân, trong dự thảo luật về chuyển đổi giới tính, Bộ Y tế cho biết: người muốn được chuyển đổi giới tính phải đáp điều kiện là còn độc thân. Về quy định này, ông Lương Thế Huy cũng cho rằng, nó phù hợp với pháp luật Việt Nam, cụ thể là phù hợp với Luật Hôn nhân gia đình. Ông Lương Thế Huy – Chuyên gia pháp lý của Viên nghiên cứu Xã hội – Kinh tế & Môi trường (iSEE) cho biết thêm:

“Chúng ta thử suy nghĩ xem nếu người chuyển giới đang trong mối quan hệ gia đình, hôn nhân, sau khi chuyển đổi giới tính, thay đổi giấy tờ thì mối quan hệ này lại trở thành hôn nhân giữa hai người cùng giới, mà pháp luật Việt Nam chưa thừa nhận hôn nhân cùng giới. Vì vậy, quy định trong dự thảo tôi cho rằng là hoàn toàn hợp lý”.

Đồng tình với quan điểm trên, LS-ThS Luật học Phạm Thành Tài – GĐ Cty Luật Phạm Danh (Đoàn LSHN) còn bổ sung thêm, với những trường hợp một số cá nhân ra nước ngoài để phẫu thuật chuyển giới nhưng không được pháp luật thừa nhận về nhân thân, giới tính mới, thì chúng ta phải có những hướng giải quyết ra sao? LS Phạm Thành Tài nói:

“Có những trường hợp một số cá nhân ra nước ngoài để phẫu thuật chuyển giới “chui” cũng chưa có quy định cụ thể, điều này dẫn đến việc họ sử dụng hoocmon không đảm bảo chất lượng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Chưa kể, không được pháp luật thừa nhận về nhân thân, giới tính mới, thì chúng ta phải có những hướng giải quyết ra sao? Vì vậy, ban soạn thảo cần hoàn thiện luật một cách chặt chẽ hơn nữa khi áp dụng trong thực tế”.

TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế (đơn vị được giao nghiên cứu, đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về chuyển giới), cho biết hiện nay, chưa có số liệu thống kê chính xác về số lượng người chuyển giới nhưng theo nghiên cứu của các tổ chức khoa học uy tín, tỉ lệ người chuyển giới chiếm khoảng 0,3%-0,5% dân số.

Tại Việt Nam, hiện có khoảng 270.000-300.000 người mong muốn chuyển đổi giới tính. Thực tế cho thấy bản thân người chuyển giới gặp rất nhiều khó khăn trong đời sống, việc làm, tiếp cận y tế, an sinh xã hội…Cũng từ thực tế trên, nhiều ý kiến cho rằng, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng và chính những cộng đồng chịu ảnh hưởng bởi quy định pháp luật này cần có những đóng góp nhiều hơn nữa cho dự thảo này. Đây cũng là những chia sẻ, mong muốn của ông Lương Thế Huy, khi trao đổi với chương trình:

“Điều quan trọng của bản dự thảo là cần có những thông tin hỗ trợ, thứ nhất là cần có thêm bằng chứng, số liệu thống kê sát với thực tế. Thứ hai, là nguồn hỗ trợ từ sự tham vẫn của những cộng đồng bị ảnh hưởng. Vì vậy, tôi hi vọng rằng trong thời gian tới cộng đồng người chuyển giới VN, những người quan tâm, nhà nghiên cứu có thể góp ý nhiều hơn nữa để cùng với ban soạn thỏa hoàn thiện luật một cách chặt chẽ khi áp dụng trong thực tế”.