Văn hóa xếp hàng: Bao giờ mới cải thiện?

Nghe nội dung chương trình tại đây:

Xe máy, ôtô tranh nhau giành đường, gây ùn tắc giao thông

Xếp hàng là chuyện “năm nào cũng nói” nhưng có vẻ như chẳng mấy cải thiện khi mà đâu đâu ngoài đường cũng dễ bắt gặp hình ảnh người ta chen lấn, giành nhau từng nửa vòng bánh xe, giành nhau mua vé ở ga tàu... Có hàng trăm lý do được đưa ra để biện minh cho hành động thiếu văn hóa ấy như: sợ trễ giờ, ngại chờ đợi, muốn chiếm lợi thế hơn người khác… Đi tìm nguyên nhân cho vấn đề này, phân tích từ góc độ văn hoá, truyền thống, GS TS khoa học Trần Ngọc Thêm - Giám đốc Trung tâm Văn hóa học Lý luận và Ứng dụng, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ:

Đi tìm giải pháp cho việc xếp hàng này thì cũng có vô vàn nhưng chắc chắn không thể chỉ tuyên truyền, kêu gọi ý thức người dân. Những người tổ chức cũng phải tạo cho người tham gia thói quen xếp hàng thông qua việc để những tấm biển nhỏ nhắc nhở trên đường hay đặt những barie tạo thành hàng…Như thế lâu dần sẽ hình thành được thói quen xếp hàng trong người dân và tiến tới là thành một nếp sống văn hóa như chia sẻ của GS Vũ Đức Vượng:

Nhà văn, nhà thơ Lê Minh Quốc cho rằng chính sự giáo dục và quy định của pháp luật chặt chẽ, nghiêm ngặt với những chế tài xử lý sẽ khiến cho tình trạng này giảm đi, nâng cao văn hoá xếp hàng cho người dân không chỉ trong giao thông mà còn trong cả các trường hợp khác. Nhà thơ, nhà văn Lê Minh Quốc bày tỏ ý kiến của mình:

Có thể nói, kẹt xe, tắc đường đang trở thành nỗi ám ảnh đối với cư dân các thành phố lớn, và làm bộc lộ sự yếu kém về văn hóa ứng xử. Văn hoá xếp hàng là một trong những yếu kém ấy của văn hoá giao thông. Văn hóa xếp hàng đơn giản nó chỉ là cách giữ trật tự theo hàng, lối có người trước, sau một cách tuần tự. Nghe qua tưởng chừng đơn giản nhưng người Việt Nam chúng ta lại chưa thể thực hiện nó như một thói quen thông thường. Và khi nào văn hóa xếp hàng chưa được cải thiện thì khi ấy giao thông đô thị, ùn tắc và tai nạn giao thông vẫn còn tiếp diễn.

Người dân chen lấn, xô đẩy chờ mua vé

Kết quả khảo sát của nhóm bạn trẻ trường Đại học Mở Tp.HCM mới đây cho thấy trong mẫu khảo sát 200 người khi được hỏi về thói quen xếp hàng của người Việt Nam thì chỉ có 27% số người được hỏi cho rằng việc xếp hàng của người Việt đã thành thói quen, trong khi có đến 65,5% cho rằng người Việt chỉ xếp hàng khi bị bắt buộc, tức là chỉ xếp hàng ở những nơi có quy định phải xếp hàng. Như vậy chúng ta thấy có chưa đến 1/3 số người được hỏi cho biết việc xếp hàng đã trở thành thói quen.

Điều này là dễ hiểu vì để trở thành một thói quen cần một thời gian dài và nên bắt đầu bằng những quy định mang tính pháp quy, buộc người ta phải biết xếp hàng. Chẳng hạn như tại Philippines hay các nước tiên tiến khác, họ đều có ban hành quy định yêu cầu mọi người phải xếp hàng lên xe và không được chen lấn nên họ thực hiện rất tốt. Vì vậy cần phải thực hiện nguyên tắc “đến trước được phục vụ trước” vì đây là một nguyên tắc được ngầm hiểu ở tất cả các nước văn minh.

Nhưng vì sao người Việt ít có thói quen xếp hàng? Kết quả khảo sát cho thấy đa số những người được hỏi cho rằng người Việt ít chịu xếp hàng là vì phải “chờ đợi lâu” (62%), đứng ở vị trí thứ hai là vì “người Việt chưa có thói quen xếp hàng” và thứ ba là vì “thấy ai cũng không xếp hàng”. 

Để nâng cao nhận thức của mỗi người trong văn hóa xếp hàng, trước tiên, chúng ta cần giáo dục công dân, giúp mỗi người ý thức, tập bỏ thói quen chen ngang và nhường nhịn mọi người. Từ đó sẽ dần tập thói quen chung cho bản thân và tự giác mọi người tuân theo lề luật một cách có ý thức. Đây là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu, cần phải được tuân thủ để thực hiện nếp sống văn minh.