Thu phí giữ chỗ có vi phạm pháp luật?

Nghe nội dung chi tiết tại đây: 

Những ngày qua, nhiều phụ huynh có con học tại một trường ngoài công lập bức xúc phản ánh nhiều bất cập trong bữa ăn của con tại trường cũng như nhiều quy định vô lý. Đặc biệt, trong thông báo các loại phí khác có mục “phí giữ chỗ” với khoản đóng 5 triệu đồng. Giải thích cho khoản thu này, phía nhà trường cho biết, phí giữ chỗ cha mẹ học sinh nộp để đảm bảo việc giữ chỗ cho học sinh trong năm học 2017 – 2018. Sau ngày 15.7, nếu cha mẹ học sinh không nộp phí giữ chỗ nhà trường sẽ tiến hành trả hồ sơ học bạ của học sinh khi năm học kết thúc.

Đối với học sinh lớp 5 và lớp 9 năm học 2016 - 2017, cha mẹ học sinh sẽ nộp phí giữ chỗ sau khi có kết quả xét tuyển vào lớp 6 và lớp 10. Phí giữ chỗ được hoàn trả/khấu trừ vào kỳ nộp học phí đầu tiên của năm học 2017 – 2018 khi kỳ học phí đầu tiên được thực hiện. Phí giữ chỗ chỉ được hoàn trả trong trường hợp Nhà trường không tiếp nhận học sinh vào học năm học 2017 – 2018.

Trưởng Phổ thông Đoàn Thị Điểm Ecopark từng thu "phí giữ chỗ" là 5 triệu/năm học

Trả lời với báo chí về vấn đề này, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ – nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cảm thấy bất ngờ trước thông tin này và cho biết chưa từng gặp trường hợp nào như vậy. PGS.TS Trần Xuân Nhĩ nhấn mạnh hành động này là phản giáo dục. Bởi giáo dục không phải là thương mại. Học sinh đang học ở đó thì hãy khẳng định bằng thương hiệu, bằng chất lượng và dịch vụ của nhà trường để các em chắc chắn sẽ tiếp tục học lên. Nhà trường đang tự đặt ra điều lệ mà trước đó chưa từng có và dường như đang tự làm khó mình. Vì thế, phụ huynh sẽ phản ứng là điều hiển nhiên.

Còn theo TS Nguyễn Tùng Lâm – Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cũng nhận định, trong bao nhiêu năm làm giáo dục và cũng làm quản lý trường ngoài công lập, nhưng lần đầu tiên ông bắt gặp chuyện này. Theo ông Lâm, trường ngoài công lập có quyền tự chủ của mình và đưa ra quy định này là một cách “giữ chân” học sinh để có thể lên phương án quản lý, đào tạo cho năm tiếp theo. Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Tùng Lâm, trước khi đưa ra một thông tin hay chương trình gì, nhà trường cần xin ý kiến phụ huynh để không gây ra bất cứ phản ứng nào. Bàn về những bất cập trong việc thu phí giữ chỗ.

TS Nguyễn Tùng Lâm bày tỏ quan điểm:

Còn về vấn đề pháp lý, liệu việc thu phí giữ chỗ có phù hợp với các quy định ở nước ta hay không? Trả lời câu hỏi này, luật sư Minh Trường – Giám đốc công ty luật Minh Khuê cho rằng, theo quy định của Nhà nước thì không có bất cứ quy định nào về phí giữ chỗ này song việc này chưa có cơ sở pháp lý nào khẳng định việc thu phí giữ chỗ này là trái pháp luật. Luật sư Minh Trường cho biết, Bản chất của quan hệ này là quan hệ dân sự, dựa trên nguyên tắc tự nguyện, thỏa thuận giữa các bên và rõ ràng là chưa có cơ sở pháp lý nào khẳng định việc thu phí đấy là trái luật, bởi vì chính phụ huynh là người hoàn toàn tự nguyện và đồng ý chấp thuận với thỏa thuận đó. Vấn đề sẽ không có gì xảy ra nếu như trong trường hợp nhà trường đồng ý hoàn trả lại số tiền phí này nếu không còn chỉ tiêu tuyển sinh.

Ý kiến của luật sư Minh Trường:

Tuy nhiên, theo luật sư Minh Trường, hiện có nhiều trường lại đưa ra quy định là số phí đấy không được hoàn trả và sẽ tính vào tiền xét tuyển. Trong khi đó, các em học sinh chỉ nộp bộ hồ sơ và như vậy, số tiền xét tuyển này là quá cao và phi thực tế.

Đồng tình với quan điểm này, luật sư Hồng Bách, Công ty Luật Bross và cộng sự cho biết, đây là giao dịch dân sự dựa trên thỏa thuận của 2 bên. Tuy nhiên, trong môi trường giáo dục thì không nên có những hành vi thương mại hóa. Về mặt nguyên tắc, nhà trường không phải là tổ chức tài chính, kinh doanh tiền tệ vì không nằm trong hệ thống của các tổ chức tín dụng theo quy định của luật tín dụng. Do vậy, trong trường hợp này, để đảm bảo tính minh bạch, những khoản tạm thu có phát sinh lãi suất như vậy cần gửi vào một tài khoản đảm bảo. 

Ý kiến của luật sư Hồng Bách:

Như vậy, theo luật sư Minh Trường, việc đưa ra quy định thu phí giữ chỗ chỉ là thoả thuận của các cơ sở giáo dục, đặc biệt là cơ sở giáo dục ngoài công lập, với phụ huynh học sinh nên đây không phải là hành vi trái pháp luật. Tuy nhiên, nếu số tiền đó không được hoàn trả lại sau khi các em nhập học hoặc không nhập học là điều phi thực tế. Trước thực trạng này, theo Luật sư Minh Trường, các cấp quản lý là Sở GDĐT, UBND các tỉnh/ thành phố cần đưa ra những quy định và quản lý cụ thể, tránh thương mại hóa môi trường giáo dục