Vi phạm giao thông ở người đi xe máy: Bao giờ thay đổi?

Đón nghe: Diễn đàn 91, 16h, thứ Bảy (10/6), trực tiếp trên VOVGT FM91 và vovgiaothong.vn: “Vi phạm giao thông ở người đi mô tô xe máy: bao giờ thay đổi?” 

Với sự tham gia của các khách mời: Thiếu tá Đào Việt Long, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát Giao thông (Công an TP. Hà Nội) và Thạc sĩ Trần Thị Ngân, Trung tâm Nghiên cứu chấn thương, Đại học Y tế công cộng.

Khi ô tô “sợ” xe máy 

Thường xuyên lưu thông trên trục Quốc lộ 6 để vào nội thành làm việc, anh Nguyễn Văn Hùng (ở Mai Lĩnh, Chương Mỹ, Hà Nội) rất ngán ngẩm mỗi lần lưu thông qua khu vực cầu vượt Ngã Tư Sở.

Lý do là bởi vào đầu giờ cao điểm buổi sáng, dù lượng phương tiện rất đông đúc, thậm chí ùn tắc, nhưng một lượng không nhỏ người đi mô tô, xe máy từ đường Khương Đình, Khương Trung vẫn cố tình đi ngược chiều ra đường Nguyễn Trãi để vòng lên cầu vượt Ngã Tư Sở, gây xung đột với hàng loạt phương tiện đi đúng chiều:

Anh Nguyễn Văn Hùng cho biết: "Đoạn này người ta rất hay rẽ từ lối này ra đây để đi lên trên cầu. Đoạn này rất hay bị tắc. Bởi vì có luồng giao thông ngược như thế, rất là nhiều, người ta hay đi tắt ra đây để đi sang làn giữa để lên cầu. Cái đấy là sai luật, nhưng người ta vẫn cứ làm".

Không ít lần bị xe máy đi sai làn, tạt đầu xe, anh Nguyễn Tuấn Thành, ở Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà Nội luôn rất cẩn thận khi lưu thông trên đường hỗn hợp, là các tuyến đường có mặt cắt lớn như: Nguyễn Xiển, Nguyễn Trãi, Nguyễn Chí Thanh, Trần Duy Hưng…

Theo anh Nguyễn Thanh Tuấn, do xe máy đi sai làn, khiến anh rất bức xúc khi phải phanh dúi dụi: "Ví dụ đang dừng đèn xanh đèn đỏ, đến lượt đèn của mình, vừa nhấn ga định đi, định vượt lên thì có ông từ bên kia ông vượt vèo cái qua, lại phải phanh lại. Thực chất nó giống như thói quen của dân mình rồi hay sao ý, nó giống như ăn sâu và nếp nghĩ của dân mình rồi nên cứ đi thôi. Cũng rất bức xúc nhưng vấn đề là không biết làm thế nào cả".

Dẫn ví dụ ngay tại nơi mình cư trú, anh Bùi Văn Tuấn, ở Mộ Lao, Hà Đông, Hà Nội thường xuyên chứng kiến cảnh xe máy chạy tốc độ cao trên tuyến đường có bề rộng khoảng 5m: "Ngay ngã 3 Nguyễn Văn Lộc- Mộ Lao và Tố Hữu, có biển cấm, có lực lượng chức năng đứng ở đó, nhưng người đi xe máy vẫn cứ ngang nhiên rẽ trái mà lực lượng chức năng không làm gì. Ở mình có tiền lệ xe to đền xe nhỏ nên nhiều khi lại càng khó, nên ông đi ô tô cứ phải nhịn thôi".

Anh Nguyễn Văn Mạnh – một giáo viên dạy lái xe cũng luôn dặn học viên phải quan sát để nắm được quy luật của người đi xe máy: "Chúng tôi thường dạy học viên, những người mới lái xe ô tô, phải luôn quan sát các tình huống của người lái xe máy, bởi họ rất hay đột ngột quay đầu, rẽ, thậm chí đi ngược chiều mà mình không nắm được quy luật thì rất nguy hiểm".

Thường xuyên tham gia và chỉ đạo lực lượng CSGT xử lý tình trạng người điều khiển xe máy trên đường Vành đai 3 trên cao và Đại lộ Thăng Long, thiếu tá Trần Quang Chinh, Phó Đội trưởng Đội CSGT số 6, Phòng CSGT, Công an TP. Hà Nội cũng rất cẩn thận khi xử lý các trường hợp xe máy đi vào cao tốc, bởi nhiều trường hợp người điều khiển xe máy sẵn sàng quay đầu bỏ chạy, chạy ngược chiều khi phát hiện chốt chặn của lực lượng chức năng:

"Lực lượng chức năng sẽ bố trí tại những điểm ra vào của các đường cao tốc để xử lý đối với những trường hợp vi phạm. Nhưng trên hết, lực lượng chức năng mong muốn ý thức của người tham giao giao thông, đặc biệt là các xe mô tô cần có ý thức chấp hành, tuân thủ Luật Giao thông đường bộ để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người tham gia giao thông khác" , thiếu tá Trần Quang Chinh cho biết.

Bình đẳng trước pháp luật, không có chuyện “xe nhỏ, xe to” 

Dẫn vụ việc TNGT đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại Xuân La, Tây Hồ, Hà Nội vào tháng 4/2023 khi một chiếc ô tô lao vào đám đông xe máy dừng đèn đỏ, làm 17 người bị thương, chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cho rằng, có lẽ số người bị thương sẽ không lớn đến vậy nếu dòng người dừng đèn đỏ đỗ đúng nơi quy định, thay vì đỗ quá vạch dừng.

Theo TS Phan Lê Bình, những vi phạm như: đỗ quá vạch dừng đèn đỏ, vượt đèn đỏ, đi sai làn, lượn lách, đánh võng ở những người điều khiển mô tô, xe gắn máy những năm gần đây ngày càng phổ biến: "Ý thức tuân thủ của người dân nhìn chung tương đối kém và trong thời gian vừa qua cảm giác càng ngày càng kém hơn. Nó thể hiện qua việc dừng đèn đỏ trước khi vạch dừng ở các ngã tư là rất kém. Chính thói quen xấu đó nó không bị xử phạt nên càng ngày nó càng trở nên phổ biến hơn".

TS Nguyễn Minh Hiếu, Trường Đại học GTVT phân tích, dù xe máy vi phạm giao thông và có thể là nguyên nhân dẫn đến va chạm, TNGT, song nhiều trường hợp người đi ô tô vẫn phải bồi thường. Theo TS Nguyên Minh Hiếu, khi xảy ra va chạm, các phương tiện đều bị tạm giữ, phải lấy lời khia, phân tích hiện trường… để kết luận ai đúng, ai sai.

Trong trường hợp đó, những người đi ô tô thường e ngại không có phương tiện đi lại, thậm chí mất thời gian để giải quyết các thủ tục pháp lý, nên họ buộc phải chấp nhận đền bù cho người đi xe máy cho xong việc, dù người điều khiển ô tô không sai:

TS Nguyễn Minh Hiếu cho biết: "Đây là vấn đề gây ra hậu quả rất lâu dài, dẫn đến rất nhiều người đi phương tiện 2 bánh người ta có thói quen có thể không tuân thủ luật lệ giao thông, bởi vì người ta tin rằng nếu có vấn đề gì họ sẽ được hưởng lợi, là người sẽ được đền. Cho nên là ý thức tuân thủ luật giao thông của họ sẽ không được nâng lên. Cái hệ lụy lớn nhất là vấn đề thượng tôn pháp luật và tính công bằng trong các quy định của pháo luật không được đảm bảo".

Bởi vậy, TS Nguyễn Minh Hiếu đề xuất, việc xử lý vi phạm đối với người đi mô tô, xe máy có thể tập trung làm điểm đối với những trường hợp thường xuyên vi phạm, chẳng hạn nhóm người giao hàng, nhóm học sinh...  Cùng với đó, cần những vụ án điểm mang tính điển hình, mà ở đó, xe nhỏ có lỗi và phải đền cho xe lớn, từ đó việc xử lý theo pháp luật ngày càng phổ biến hơn.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến, Trưởng đoàn Luật sư TP. Hà Nội cũng đề xuất, việc xử phạt “xe lớn, xe bé” khi vi phạm cần được chú trọng thực hiện như nhau, bởi tâm lý xử phạt xe lớn vi phạm vẫn đang thường trực trong một bộ phận lực lượng chức năng và người tham gia giao thông: "Đã đến lúc chúng ta cần phải có những biện pháp chấn chỉnh lại, để xử phạt, xử lý những vi phạm giao thông đối với tất các các loại phương tiện tham gia giao thông, trong đó chủ yếu là xe máy vi phạm. Cần có những biện pháp và cơ chế phù hợp, như là những biện pháp phạt nguội, những biện pháp cảnh báo".

Một số ý kiến cho rằng, dù phạt nguội với người điều khiển mô tô, xe gắn máy sẽ khó khăn nhưng vẫn có thể thực hiện. Bởi thời gian qua, dữ liệu cá nhân đã được tích hợp, số hóa, nếu được khai thác hiệu quả, có thể xử lý vi phạm cùa người đi mô tô, xe máy.