Tương lai nào cho ngành công nghiệp ô tô đang ‘lao dốc’ của Đức

Ngành công nghiệp ô tô từ lâu là một trong những trụ cột chính của nền kinh tế Đức. Đối với nước Đức, việc sản xuất xe hơi quan trọng đến mức người ta thường ví ‘nếu ngành này không may bị ho, cả nước Đức sẽ cảm cúm’.

Phóng viên Kassandra Sundt từ đài DW thông tin: “Ngành công nghiệp ô tô có ý nghĩa quan trọng đối với toàn bộ nền kinh tế Đức, là một trong những lĩnh vực xuất khẩu hàng đầu của quốc gia. Ngành này tạo ra khoảng 800.000 việc làm và trị giá tới 5% tổng giá trị của nền kinh tế”.

Công nghiệp ô tô Đức từng được cả thế giới công nhận với những chiếc xe động cơ đốt trong chất lượng cao và đầy sáng tạo. Trong vòng gần 140 năm qua, các nhà sản xuất xe hơi nước này hầu như không phải lo lắng về doanh số bán hàng hay đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên, giờ đây ‘gió đã đổi chiều’ và mọi thứ bất ngờ thay đổi.

Nhiều ‘ông lớn’ của ngành công nghiệp ô tô Đức đang đối mặt với những khó khăn, thách thức được xem là chưa từng có, từ chi phí sản xuất cao, quá trình chuyển đổi sang xe điện cho đến nhu cầu sụt giảm tại thị trường Trung Quốc.Theo thống kê, khoảng 33% số nhà máy của các hãng xe danh tiếng như Volkswagen, Mercedes hay BMW, tại châu Âu đang hoạt động dưới công suất. Ở một số nhà máy, chưa đến một nửa số xe theo công suất thiết kế được sản xuất thực tế.

Ông Carsten Brzeski, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng châu Âu ING, chi nhánh Đức chia sẻ: “Ngành công nghiệp ô tô Đức gần như đang trong tình trạng rất tồi tệ. Những gì chúng ta thấy ở đây không phải ‘từ vừa trên trời rơi xuống’ mà là kết quả của 10 năm bỏ lỡ tiến bộ công nghệ, đổi mới, cụ thể là ở lĩnh vực xe điện. Có lẽ một phần cũng đến từ sự kiêu ngạo khi nhiều người nghĩ rằng, mọi thứ rồi sẽ ổn và ngành công nghiệp ô tô Đức đủ mạnh để ngăn chặn mọi đối thủ cạnh tranh”.

Trong số các nhà sản xuất, Volkswagen là một trong những công ty chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu hồi đầu tháng 9 công bố kế hoạch gấp rút cắt giảm chi phí, đồng thời xem xét khả năng đóng cửa một số nhà máy ở Đức lần đầu tiên trong lịch sử gần 90 năm hoạt động. Điều này dấy lên lo ngại hàng nghìn việc làm có thể bị đe dọa.

Mới đây, trong chuyến thăm một nhà máy của Volkswagen ở thành phố Emden, Tây Bắc nước Đức, ông Robert Habeck, Bộ trưởng Kinh tế cho biết, chính phủ Đức muốn giúp doanh nghiệp này vượt qua khủng hoảng mà không bị cắt giảm việc làm hàng loạt hay đóng cửa cơ sở: “Các cơ sở sản xuất nên được duy trì và mọi nỗ lực cần phải tập trung vào nhiệm vụ này. Việc cắt giảm cơ cấu chi phí không thể đồng nghĩa với việc bỏ qua quyền lợi của người lao động và gây ảnh hưởng tới hoạt động của các nhà máy”

Theo Bộ trưởng Habeck, Berlin có thể áp dụng ‘những chính sách phù hợp với thị trường’ để khuyến khích việc sử dụng xe điện, đang giảm mạnh thời gian gần đây.

Trong khi đó, ông Oliver Blume, Giám đốc điều hành Volkswagen kêu gọi chính phủ Đức nối lại khoản trợ cấp 4.000 Euro cho khách hàng khi mua xe điện, sau khi chương trình đột ngột chấm dứt vào cuối năm 2023. Các nhà sản xuất cũng sẵn sàng giảm giá thêm 2.000 Euro để kích cầu tiêu dùng.

Ông Thorsten Nanninga, đại diện công đoàn Volkswagen bày tỏ: “Chúng tôi thấy, ngay sau khi chính phủ đột ngột cắt khoản trợ cấp cho người mua xe điện, số lượng khách hàng đặt mua xe đã giảm mạnh. Do vậy, chương trình trợ cấp cần được nhanh chóng tái lập để củng cố vị thế cho nền công nghiệp ô tô của nước Đức”

Mới đây, Đức là một trong số ít quốc gia muốn ngăn Liên minh châu Âu thông qua mức thuế quan cao đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc.

Có ý kiến cho rằng, nguyên nhân bởi các hãng xe Đức hoạt động ở phân khúc cao cấp và không quá lo lắng về xe giá rẻ nhập khẩu. Tuy nhiên, theo nhà báo Felix Lee, chuyên gia kinh tế từ tờ Süddeutsche Zeitung, với khả năng nhạy bén, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ là đối thủ tiềm năng của Đức trong tương lai không xa: “Các mẫu ô tô điện Trung Quốc có vẻ ngoài rất hiện đại trong khi xe Đức trông lại khá lỗi thời. Theo tôi các công ty Trung Quốc đang linh hoạt và nhanh hơn trong việc tạo ra những chiếc xe với thiết kế mới, đồng thời họ có thể làm được điều đó với mức giá thấp hơn rất nhiều”

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh thị trường xe điện toàn cầu phát triển mạnh mẽ, các hãng xe Đức đang đứng trước nhiều ngã rẽ lớn. Việc thích nghi, đổi mới không chỉ đòi hỏi các nhà sản xuất đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thay đổi của thị trường mà còn phải tập trung vào công nghệ. Nếu không, họ có thể đánh mất vị thế ‘ông lớn’ trong ngành công nghiệp ô tô đã xây dựng từ nhiều thập kỷ qua.

Ông Felix Lee nêu quan điểm: “Các hãng ô tô Đức giờ đây không còn là số 1 nữa, điều này là do trong 5 năm qua, Trung Quốc chú trọng rất nhiều vào công nghệ pin bởi họ biết rằng đó là tương lai quan trọng nhất của xe điện. Ngoài ra, nhu cầu của người tiêu dùng ở Trung Quốc hiện nay không còn là động cơ tốt như thế nào mà là phần mềm gì, thiết bị kỹ thuật số nào được ứng dụng bên trong xe. Đây là cách họ quyết định mua một chiếc ô tô”

Tại Việt Nam, việc sở hữu những mẫu xe sang của Đức như Mercedes, Audi, Porsche hay BMW có lẽ là ước mơ đối với nhiều người, trong đó phải kể đến một số yếu tố chính gồm thương hiệu, công nghệ và độ an toàn,

Tuy nhiên, dòng xe này gặp rào cản là giá bán cao, mất giá nhanh theo thời gian và chi phi bảo dưỡng, sửa chữa đắt đỏ sau khi hết thời hạn bảo hành.

Thông thường, các thương hiệu thuộc phân khúc xe hạng sang của Đức có giá ít nhất trên 1 tỷ đồng, trong khi ở tầm giá này người tiêu dùng có nhiều lựa chọn xe mới thuộc các thương hiệu phổ thông.