Sống dưới nắng nóng

Gần 12h trưa ngày 26/4, khi nền nhiệt chung của các tỉnh Đông Nam Bộ ở ngưỡng trên 38 độ C, có nơi lên đến 38,7 độ C, ông Nguyễn Dày, quê ở An Giang vẫn chỉ một chiếc nón mỏng và bận chiếc áo sơ mi dài tay kẻ ca-rô sờn cũ đạp xe bán cá viên chiên dạo quanh khu vực đường Trần Xuân Soạn, quận 7.

Hơi nóng từ chảo dầu trên bếp ga và dưới mặt đường phả vào gương mặt khắc khổ ướt đẫm mồ hôi của người đàn ông đã ở tuổi gần 70.

Hoàn cảnh dưới quê đất cát không có, nên ông Dày lên thành phố đã 20 năm nay. Ban đầu, ông định làm bảo vệ, có thể không phải rong ruổi giữa nắng nhiều giờ, nhưng lúc nào cũng nơm nớp lo. Lo dắt tới dắt lui, làm hư hỏng xe của khách. Lo nhiều khi có tuổi, đầu óc không được minh mẫn, làm mất xe người ta, rồi lấy tiền đâu mà đền:

“Tôi bắt đầu đi bán cá viên chiên xem thu nhập có ổn không vì hoàn cảnh mình nghèo khổ quá. Tôi đi bán kiếm từng đồng. Giờ lớn tuổi rồi thì mình phải làm gì đây? Xưa lên đây sống với bà, nhưng giờ bà mất còn mỗi mình tôi. Các con tôi đã có chồng có vợ hết rồi, đều ở dưới quê. Bây giờ tôi còn sức, tôi tự lo bản thân mình, rồi tới đâu thì tới. Cái gì mình cũng đòi hỏi từ con thì đâu có được. Có con gái thì có con rể, có con trai thì có con dâu, tôi thấy khó lắm”.

Đạp xe trên đường lớn chính trưa, nhiều khi mệt quá, ông Dày kiếm bóng cây hay mái hiên tránh nắng hoặc vòng vòng trong các con hẻm.

Mấy bữa nay nóng hơn, ông Dày mua thêm một ly trà tắc, tiện lúc nào, mua lúc đó, chứ cũng chẳng chuẩn bị sẵn từ nhà. Để có đủ đồ bán vào lúc 8 giờ, ông Dày phải dậy từ 3 giờ sáng, đi chợ, luộc đậu, thắt tạo hình bột, bóp chả rồi chiên sơ. Những đồ bán sẵn như cá viên, bò viên, xúc xích, ông còn phải ghé qua chợ lấy thêm rồi mới xếp vào tủ kính.

Bán quen ở khu phố này bao nhiêu năm nay, nhưng từ hôm ra Tết tới giờ, khách thưa hơn vì trời nắng nóng, mọi người không chuộng cá viên chiên, thu nhập giảm hẳn. Thế rồi, ông phải tính cách xoay sở. Có hôm ngồi ngoài đường chờ cho dịu nắng để bán vào giờ tan trường của tụi trẻ:

“Có bữa cả vốn lẫn lãi được 500 ngàn không chừng, hôm thì chỉ 300 ngàn. Cũng vô cùng lắm. Lúc thì nắng quá nắng. Phải có mưa dịu mát thì người ta dễ ăn món tôi bán. Nắng quá như bây giờ thì người ta rút vào trong nhà.

Tôi chỉ bán được một chút buổi chiều thôi, cỡ 4 rưỡi 5 giờ chiều thì học sinh đi học về. Rồi tôi bán lai rai tới 6-7h tối, lúc đó nắng gắt cũng dịu rồi. Bữa nào trễ thì 8h hoặc 9h tối mới về. Tôi ở trọ tháng 2 triệu, thêm tiền điện nước cũng rơi vào 2 triệu rưỡi. Khi nào hên thì cả tháng tôi để ra được 500 ngàn hoặc 1 triệu. Tháng nào mà dư ra được 1 triệu là tôi mừng lắm rồi”.

Nắng là thế, nhưng bà Nga, 62 tuổi, bán chè rong tại con hẻm 254, Bến Vân Đồn, quận 4 chẳng nghỉ buổi nào. Nay bán chè đậu xanh, mai bán chè đậu đen, mỗi ngày một món. Trời nắng nên món chè đắt khách hơn. Tuy vậy bà cũng phải cật lực đẩy tới đẩy lui, riêng thùng đá thôi cũng nặng trĩu.

Theo mẹ bán chè từ lúc 5 tuổi, năm 13 tuổi tự đẩy xe đi bán một mình, đến nay đã hơn 40 năm, chiếc xe đẩy là kế sinh nhai của bà và người chồng đang mang bệnh: 

“Tôi nấu chè từ 7h tới 9h sáng là xong. 11h tôi bắt đầu “khởi hành” đi bán. Ngày hôm qua tôi bị say nắng luôn đấy. Bình thường tôi có bị gì đâu. Hôm qua trời nắng gắt quá. Nghề của tôi là bán hàng rong mà. Đứng im một chỗ đâu có bán hết nồi chè này được đâu. Thành ra tôi phải đi dạo. 1 ly tôi bán giá 15 ngàn. 10 ngàn thì ly nhỏ hơn. Thấy bóng mát nào tôi lại nghỉ ở bóng mát đó. Mình lựa chỗ có cây nghỉ ngơi chút xíu. Chân tôi đau quá thì tôi ngồi nghỉ chứ không cố được, cố nữa sụm cả chân”. 

Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Dự báo, Đài Khí tượng thuỷ văn Khu vực Nam Bộ cho biết, nguyên nhân của nắng nóng diễn ra tại TPHCM là do hệ thống áp cao Tây Thái Bình Dương chi phối, bên cạnh đó, có vùng áp thấp nóng phía Tây có cường độ mạnh mở rộng về phía Đông Nam.

Nắng nóng tại đô thị như TPHCM gay gắt hơn còn do tác động cộng hưởng của nhà cao tầng, đường bê tông, phương tiện giao thông với mật độ dày... Thời gian nắng nóng kéo dài với cường độ cao, độ ẩm không khí thấp càng gây cảm giác về mức độ nắng nóng gia tăng hơn.

Với người lao động nghèo, vì cuộc sống không đủ điều kiện và nguồn lực còn hạn chế, nên họ thường không có sự hỗ trợ và chăm sóc y tế cần thiết, dẫn đến các vấn đề về sức khoẻ liên quan đến thời tiết nắng nóng như sốc nhiệt hay suy nhược cơ thể.

Ông Quyết nói: “Dự báo nắng nóng sẽ còn tiếp diễn sang đến tháng 5, ở TPHCM có thể lên đến trên 38 độ C. Từ nay cho đến những ngày cuối tháng 3, có thể có nhiều mây, nhưng từ đầu tháng 4 lại tiếp tục gia tăng nắng nóng. Khả năng mưa trái mùa cũng rất thấp. Trong tháng 4 sẽ còn rất nhiều ngày có nhiệt độ trên 35 độ C.

Đối với những người mưu sinh trên đường, hoạt động ở ngoài trời, đặc biệt thời điểm từ 13-14 giờ chiều, với mức độ nhiêt độ cao như vậy cần thiết phải nghỉ ngơi, cứ sau 1 tiếng nghỉ ngơi vài phút và trang bị đồ chống nắng, bổ sung nước liên tục để tránh hiện tương sốc nhiệt. Với độ ẩm không khí thấp, cũng dẫn đến nguy cơ cháy nổ”.

Cũng theo ông Quyết, từ đầu tháng 1/2024, tại TPHCM mới có hai trận mưa trái mùa nhưng lượng mưa rất nhỏ (10mm).

Theo dự báo, hiện nay El Nino đang có chiều hướng suy yếu, từ khoảng tháng 6/2024 có thể sẽ “đảo pha” nhanh sang La Nina (pha lạnh). Mùa mưa năm nay của TPHCM đến trễ hơn, dự báo vào giữa tháng 5/2024.