Sau 2 tuần cấm xe tải ở làn trái cao tốc, nhiều người dân ủng hộ

Lý giải đề xuất cấm xe tải đi vào làn trái (làn 1), Cục CSGT dẫn thống kê số xe tải và xe khách hiện chiếm 2,49% tổng số phương tiện giao thông đường bộ đã đăng ký, nhưng lại liên quan đến 37,1% số vụ và 40,27% số người chết vì tai nạn giao thông. Trung bình cứ ba vụ tai nạn thì có một vụ liên quan đến xe tải, rơ-moóc, sơmi rơ-moóc và xe khách.

Một thực tế khác là nhiều tài xế xe tải, xe khách cố tình chạy tốc độ thấp ở làn 1 sát dải phân cách giữa, chuyển làn đường liên tục làm cản trở, hạn chế khả năng lưu thông của cao tốc, gây ùn tắc và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Người dân ủng hộ thí điểm...

Sau gần một tháng thí điểm cấm xe tải chạy làn 1 trên hai tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và Pháp Vân - Cầu Giẽ (từ Km182+300 đến Km211+250), anh Nam, một tài xế xe du lịch thường xuyên lưu thông qua hai tuyến cao tốc này chia sẻ:

"Bắt đầu từ hôm cấm xe tải vào làn 1, tôi thấy đường chạy thông thoáng hơn nhiều, tôi rất ủng hộ. Cũng có nhiều xe chạy chậm ở làn 120km/h, gây khó chịu, đến lúc mình chuyển làn thì sợ mắc lỗi vượt phải, giờ cấm làn 1, mình chạy thoải mái hơn. Tuyến Hà Nội – Hải Phòng thì 100% tuân thủ, còn cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ thì vẫn có một vài xe tải nhỏ chạy vào, chắc họ nghĩ họ vẫn là xe con nên có thể chạy làn 1."

Thường xuyên có lộ trình lưu thông qua hai tuyến cao tốc trên, anh Tuấn, một tài xế xe tải hạng trung đưa ra nhận định :

"Anh thấy hợp lý, anh chạy xe tải nhỡ. Xe tải chở hàng hóa cồng kềnh. Làn 1 vừa là làn tốc độ cao, vừa là làn để vượt, nếu xe tải đi tốc độ thấp mà chạy làn 1 thì các xe phía sau khó vượt, làm chạy lại tốc độ của xe đi làn trong cùng. Thí điểm này anh thấy hợp lý."

Chuyên gia vẫn "lăn tăn"

Được biết, trước mắt Cục CSGT lựa chọn 2 tuyến đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và Pháp Vân - Cầu Giẽ để thí điểm, đây là 2 tuyến cao tốc đáp ứng được yêu cầu về cơ sở hạ tầng, tiến tới, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục nghiên cứu và nhân rộng trên nhiều tuyến đường cao tốc khác.

Ông Bùi Văn Quản, Chủ tịch Hiệp hội vận tải hàng hóa TP.HCM cho rằng, việc cấm xe tải chạy làn 1 cao tốc cũng là một giải pháp, ông Quản gợi ý một giải pháp có phần ưu việt hơn:

"Để hợp lý hơn thì cần phải quy định làn tốc độ tối thiểu, không được thì phạt, khỏi quy định từng làn. Phạt tốc độ tối thiểu nữa thì phát huy hiệu quả của đường cao tốc."

Chuyên gia giao thông đô thị Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hiếu cho rằng, thí điểm này chỉ phù hợp với những tuyến cao tốc từ 3 làn xe trở lên, với những cao tốc còn lại cần có giải pháp mềm mỏng:

"Theo tôi, cấm cao tốc 3 làn xe thì được, với cao tốc 2 làn xe thì nên linh hoạt hơn, nếu không có xe phía trong thì bắt buộc đi làn trong. Thí điểm này tôi thấy đúng, xe tải có đặc điểm rất nặng nên là họ không muốn tăng, giảm tốc độ, họ muốn tốc độ ổn định, còn làn trong thì thường là những xe muốn rẽ phải họ đi chậm lại, xe tải nặng muốn giảm tốc như thế thì rất là tốn dầu, họ sẽ không muốn bị như thế, nên họ cứ bám làn trong cùng. Vấn đề là nặng thì chỉ có thể đi chậm. Tất cả tạo nên sự mâu thuẫn."

Ở góc độ của một chuyên gia giao thông, Tiến sĩ Phan Lê Bình, Trưởng văn phòng OGC tại Việt Nam cho rằng thói quen bám làn 1 của xe tải ảnh hưởng các phương tiện khác, làm giảm hiệu quả khai thác của tuyến cao tốc. Tiến sĩ Bình bày tỏ băn khoăn:

"Tôi băn khoăn xe tải cũng có xe tải nhẹ, xe tải nặng, xe tải nhẹ rất khó lưu thông, họ không thể vào làn cao tốc để vượt, đó là không hợp lý, cấm trên tinh thần là cấm lưu thông liên tục dài, còn nếu dùng để vượt thì có thể chấp nhận. Thí điểm trên Pháp Vân – Cầu Giẽ, Hà Nội – Hải Phòng, tôi thấy hơi phiến diện, vì đây là những tuyến 3 làn, xe tải nhanh có thể dùng làn giữa để vượt xe tải chậm. Hơn 90% đường bộ cao tốc chỉ có 2 làn xe mỗi bên, áp dụng rộng rãi cấm xe tải làn 1 thì sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động của toàn bộ hệ thống xe tải. Ủng hộ nếu vẫn cho phép xe tải dùng làn 1 để vượt, vậy thì mới trọn vẹn, chứ cấm hẳn, tôi thấy không hiệu quả."

Phần đông người tham gia giao thông đồng ý giải pháp cấm tải ở làn 1 cao tốc nhằm hạn chế ùn tắc giao thông và tai nạn giao thông. Nhưng thực tế, cao tốc nước ta đa phần chưa đảm bảo thiết kế tiêu chuẩn, đang trong giai đoạn hoàn thiện, vậy nên để phổ rộng thí điểm là điều không dễ. Và dù với điều kiện giao thông như thế nào, vẫn hy vọng ý thức của người tham gia giao thông được nâng cao, biết nhìn vào lợi ích chung để chọn cho mình làn di chuyển phù hợp.

Thí điểm cấm tải ở làn 1 cao tốc, trên Pháp Vân – Cầu Giẽ, Hà Nội – Hải Phòng là một tấm gương phản chiếu ý thức tham gia giao thông của các phương tiện xe tải khi lưu thông trên cao tốc. Về vấn đề này, chuyên gia giao thông, Tiến sĩ Phan Lê Bình, Trưởng văn phòng OGC tại Việt Nam chia sẻ về lối vận hành cao tốc ở các nước phát triển:

"Xuất phát từ ý thức từ tài xế xe tải. Ở Mỹ, ở Châu Âu với cao tốc 2 làn, thì người lái xe tải người ta lưu thông thường xuyên ở làn 2, làn 1 thì người ta rất ý thức chỉ dành cho việc vượt, vượt cái là quay lại làn 2 liền, cho dù chạy nhanh, không phải nhanh chạy làn 1 hoài, có chỗ trống quay về liền. Ở nước ngoài, người ta không  quy định cứng mà nó là văn hóa giao thông của các nước văn minh. Nhiều tài xế Việt Nam chỉ quan tâm tiện cho bản thân, ngại chuyển làn, cản trở các phương tiện khác. Trong bối cảnh ý thức chung như vậy thì cơ quan quản lý nhà nước mới đưa ra định hướng cấm xe tải làn 1. Sau khi ý thức tốt được hình thành, có thể quy định cấm sẽ bỏ."