Quảng Ninh: Tuyến buýt dự kiến (Liên Vị - Cái Rồng) có thể “giết chết” cả tuyến buýt đang chạy và dự kiến chạy

Tỷ lệ trùng tuyến cao

Ngày 15/7/2022, Sở Giao thông Vận tải Quảng Ninh ra văn bản số 3348/SGTVT-QLVT&PT, “v/v Đề nghị tham gia ý kiến đối với việc chuyển hoạt động vận tải hành khách cố định Liên Vị - Cái Rồng thành tuyến xe buýt”.

Hiện nay, trên cung đường Vân Đồn - Quảng Yên đã hiện hữu 2 tuyến xe buýt Bãi Cháy - Vân Đồn do Cty CP xe khách Vân Đồn, Cty CP xe buýt Bãi Cháy Quảng Ninh & tuyến Hòn Gai - Quảng Yên do Cty TNHH Phúc Xuyên đảm nhận khai thác.

Bến xe Bãi Cháy là điểm trung chuyển cho các tuyến xe buýt, đã dần dần trong 15 năm vừa qua và đến nay hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân.Văn bản số 3348 xác định việc trùng tuyến chỉ là 23.15% - dễ gây nghi ngờ.

Trên thực tế, nhìn vào lộ trình chạy tuyến Liên vị - Cái Rồng dự kiến, nó sẽ trùng tuyến rất cao với các tuyến đã và đang khai thác.

Hiện nay trên tuyến Bãi Cháy - Vân Đồn, tần suất xe đang chạy 5 phút/ 1 chuyến. Sau đại dịch covid-19, số lượng hành khách được phục vụ trên tuyến hiện chỉ đạt 27% công suất xe.

Nếu như chuyển đổi thêm 67 xe khách (của tuyến dự kiến) thành xe buýt thì tần suất xe chỉ còn 2,5 phút đến 3 phút/ 1 xe, tức là xe buýt sẽ dày đặc trên đường gây hỗn loạn giao thông, và tỷ lệ xe chạy “rỗng” sẽ rất cao.Tỷ lệ trùng tuyến quá cao.

Theo các chuyên gia giao thông, khi so sánh lộ trình các tuyến buýt đang khai thác và tuyến buýt dự kiến (Liên Vị - Cái Rồng) – tỷ lệ trùng tuyến rất lớn. Tỷ lệ trùng tuyến nhiều sẽ tạo ra nguy cơ “giết chết” cả doanh nghiệp đang khai thác và cả doanh nghiệp sắp khai thác.

Theo thạc sĩ Vũ Anh Tuấn - Phó trưởng Bộ môn Quy hoạch và Quản lý giao thông vận tải (Đại học Giao thông vận tải), nhìn vào lộ trình, tuyến buýt dự kiến có tỷ lệ trùng tuyến khoảng 2/3 lộ trình so với các tuyến buýt đang khai thác, như thế là quá cao.

Tuyến buýt dự kiến chỉ nên kết nối từ bến xe Bãi Cháy đến bến mới dự kiến. Tần suất dịch vụ của những tuyến đang khai thác thì hiện đang ở mức rất cao, với 5 - 7 phút một chuyến xe.

Với tần suất hiện có, nếu Sở GTVT Quảng Ninh chấp thuận tăng thêm phương tiện, tăng thêm các tuyến xe nữa – tất yếu sẽ gây ra những “vấn đề” xấu về hiệu quả hoạt động, sẽ phá vỡ sự ổn định đang có.

Và đối tượng chịu thiệt hại nhất trong trường hợp này là các nhà vận tải khai thác tuyến – cả cũ và mới - vì họ sẽ bị chia sẻ hành khách.

Trùng tuyến dễ dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh

Thạc sĩ Vũ Anh Tuấn cho rằng, Sở GTVT Quảng Ninh cần khảo sát cả những dữ liệu hệ số khác, ví dụ như hệ số sử dụng sức chứa; số lượng bình quân hành khách có trên một phương tiện hay hệ số quá tải giờ cao điểm… cùng với những chỉ tiêu đánh giá được định lượng của chuyên gia thuộc chuyên ngành vận tải - thì từ đấy mới có thể đưa ra những quyết định đúng đắn. 

Cần phải khảo sát kỹ lưỡng, nhằm đánh giá rằng, liệu nhu cầu đi lại trên tuyến có đủ lớn và vượt quá năng lực cung cấp của các tuyến hiện hữu hay không.

Trong trường hợp vượt quá, thì lúc đấy mới xem xét đến việc tăng tần suất hoặc tăng thêm số tuyến. Hoặc bằng những biện pháp kỹ thuật khác, như thay các phương tiện sức chứa nhỏ hiện nay bằng phương phương tiện có sức chứa lớn hơn.

Xét về góc độ tích cực thì hiện tượng trùng tuyến làm cho người sử dụng dịch vụ (hành khách) hưởng lợi, vì dịch vụ khi đó có tần suất nhiều hơn, chất lượng tốt hơn và giá vé cạnh tranh hơn. Vì nhiều hãng vận tải tham gia vào cung cấp dịch vụ trên các tuyến đường bị trùng, sẽ tạo nên sự cạnh tranh về chất lượng dịch vụ, tránh được hiện tượng độc quyền rất rủi ro cho hành khách như thiếu phương tiện, phương tiện cũ, giờ giấc không đảm bảo, chất lượng phục vụ kém.

Nhưng hiện nay, các tuyến đang chạy đã được thiết lập, đã từng được quy hoạch. Một tuyến vận tải được lập ra, được quy hoạch, luôn phải dựa trên tiêu chí của 3 phía: nhu cầu của người sử dụng (khách hàng) - hiệu quả kinh tế của nhà khai thác (cung cấp dịch vụ) - và vai trò của quản lý nhà nước, là tạo nên dịch vụ tốt cho xã hội và tạo nên những hệ thống phục vụ tốt cho nhu cầu đi lại, tối ưu hóa mạng lưới tuyến.

Như vậy, mỗi một chủ trương hay giải pháp đưa ra, luôn phải dựa trên tính toán khoa học và mang lại sự hiệu quả cho cả 3 bên.

Còn theo chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, để lập một tuyến vận tải thì phải nghiên cứu kỹ nhu cầu đi lại như thế nào, từ điểm đầu đến đếm cuối, và ngược lại; khả năng cung ứng của doanh nghiệp như có đủ xe và nhân sự; chất lượng xe đảm bảo - tức là quyết định lập tuyến phụ thuộc chủ yếu vào cung và cầu. Và các yếu tố khác như đường xá, cơ sở hạ tầng.

Về nguyên tắc trên một tuyến đường thì chỉ cần một doanh nghiệp vận tải chạy, nhất là khi họ đang chạy ổn định 15 năm nay, thì không nên bổ sung doanh nghiệp mới, trừ trường hợp khi khảo sát và nghiên cứu thấy lưu lượng nhu cầu của người dân tăng lên nhiều mà 1 doanh nghiệp không đáp ứng được.

Tuy nhiên, phải có sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước. Cần hạn chế hết sức vấn đề trùng lặp tuyến, vì điều đó sẽ đưa đến sự cạnh tranh không lành mạnh như chạy nhanh chạy ẩu, dễ gây tai nạn.