Quảng Ninh: Cần phát triển đồng bộ 3 loại hình dịch vụ logistic

Hiện Quảng Ninh là địa phương có 5 phương thức vận tải: đường bộ, đường biển, đường hàng không, đường sắt, đường thuỷ nội địa. Tuy nhiên, hiện nay chi phí logistic tại địa phương này vẫn ở mức cao, hạn chế phần nào đến các hoạt động xuất nhập khẩu, kinh tế của địa phương.

Nhiều bất lợi hạn chế sự phát triển 

Với hơn 10 năm hoạt động trong lĩnh vực vận tải hàng hoá qua các cửa khẩu của tỉnh Quảng Ninh, anh Nguyễn Văn Minh, đại diện một doanh nghiệp vận tải cho biết, trong những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh đã đầu tư, cải thiện hạ tầng logistic rất tích cực, tuy nhiên những bất lợi về khoảng cách địa lý giữa các điểm trung chuyển hàng hoá, các kho bãi đến các cửa khẩu là rào cản hạn chế sự phát triển của hoạt động vận chuyển hàng hoá:

"Theo tôi, các yếu tố làm tăng chi phí vận chuyển logistic là do hạ tầng logistic của Quảng Ninh chưa đảm bảo tính đồng bộ dẫn đến chi phí cao. Quảng Ninh đã đồng bộ hệ thống đường cao tốc rồi nhưng do quãng đường vận chuyển đến các cửa khẩu bị xa hơn so với các cung đường qua cửa khẩu Lạng Sơn. Do đó, mong muốn tỉnh tạo điều kiện tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về cơ sở hạ tầng, hệ thống các kho bãi, kho chứa hàng để đảm bảo cho việc lưu thông hàng hoá được thuận lợi".

Số liệu thống kê cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ước đạt 3,022 tỷ USD, tăng 17,5% so với cùng kỳ năm 2024, Kim ngạch nhập khẩu đạt 3,362 tỷ USD, tăng 16,5%.

Trong đó, đáng chú ý, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá qua các cửa khẩu giữa Quảng Ninh và Trung Quốc (bao gồm Móng Cái - Đông Hưng, Hoành Mô - Động Trung, Bắc Phong Sinh - Lý Hỏa, Km3+4 Hải Yên) đạt 2,89 tỷ USD, tăng 18,5% so với cùng kỳ .

Các địa phương sát biên giới như tỉnh Quảng Ninh giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy hàng hoá xuất nhập khẩu trong nước. TS Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, nếu Quảng Ninh xây dựng hệ thống hạ tầng logistic đồng bộ, có hệ thống kho bãi, và các dịch vụ hỗ trợ giao hàng đa dạng, các hoạt động tại cửa khẩu nhanh chóng, thuận tiện, sẽ góp phần giảm chi phí, hỗ trợ các doanh nghiệp trong và ngoài nước từ đó thúc đẩy hoạt động giao thương hàng hoá:

"Đối với Quảng Ninh hiện tại, nếu không tập trung vào cao điểm, cơ bản đáp ứng được. Muốn bước tiến xa hơn để trở thành một trọng điểm, trở thành một trung tâm của khu vực, các nước xung quanh thì phải đầu tư một cách tốt hơn. Phải đầu tư mạnh lên vì chúng ta hoàn toàn có dư địa để phát triển, ở ngay thị trường 1 tỷ dân. Quảng Ninh cần phải nhìn nhận tiềm năng này, coi đó là cơ hội. Logistic đặt ra là để giảm bớt chi phí cho doanh nghiệp tham gia vào quá trình thị trường và có mối liên hệ với Quảng Ninh về hàng hoá, xuất nhập khẩu liên hệ về vận chuyển thì chúng ta phải xử lý triệt để."

Cải thiện hạ tầng, tăng kết nối khu vực

Việc xây dựng các tuyến đường cao tốc và tuyến đường sắt từ Móng Cái đến Hải Phòng và Hạ Long sẽ giúp tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa, kết nối các khu vực trong tỉnh với các thành phố lớn, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế bền vững.

Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Khánh, Nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học, Viện khoa học xã hội vùng trung bộ, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam cần chú trọng đến sự kết nối đồng bộ giữa các phương thức vận tải vì sẽ giảm chi phí:

"Quảng Ninh đang hướng tới trở thành cửa ngõ ra biển của vùng trung du miền núi phía Bắc, cho nên ở đây sẽ có sự kết nối và tạo ra hệ thống logistic giữa cảng biển, đường bộ, đường sắt và đường không."

Theo PGS.TS Đặng Đình Đào, hệ thống logistis hoạt động hiệu quả không chỉ là việc sự hiện diện của các con đường, hệ thống đường cao tốc mà cần có sự kết nối thông qua các trung tâm logistic, nơi có các nguồn hàng. Các trung tâm logistic là các điểm quan trọng kết nối các phương thức vận tải: đường bộ, đường sắt, và đường gom kết nối với cảng biển và các hệ thống đường sông. Tuy nhiên, hiện nay Quảng Ninh chưa có các trung tâm logistic dẫn đến hạn chế trong việc kết nối giao thông và logistic.

Để phát huy tiềm năng, lợi thế của một địa phương có cả biên giới và biển, PGS.TS Đặng Đình Đào đề xuất:

"Quảng Ninh cần tập trung xây dựng hạ tầng kết nối thông qua các khu công nghiệp logistic và các trung tâm logistic có quy mô lớn và tầm nhìn dài hạn để giải quyết kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong tương lai. Đồng thời, cần phát triển đồng bộ ba loại hình dịch vụ logistic: Logistic có giá trị gia tăng để thúc đẩy xuất nhập khẩu qua biên giới và đường biển; phát triển dịch vụ logistic phục vụ kinh tế du lịch và phát triển logistic phục vụ kinh tế biển đảo, cho các vùng biên và cảng biển".

Hiện tại, Quảng Ninh có 3 khu kinh tế cửa khẩu lớn là Móng Cái, Hoành Mô - Đồng Văn và Bắc Phong Sinh. Trong đó, Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái được xác định là khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm quốc gia với diện tích hơn 121.000 ha, kết nối trực tiếp với các hành lang kinh tế quốc tế từ Trung Quốc đến các trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam.

Một số ý kiến đề xuất, Quảng Ninh đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành trung tâm logistic hàng hóa biển quan trọng ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, để thực sự phát huy vai trò chiến lược này, tỉnh cần tập trung giải quyết triệt để các bài toán về tính đồng bộ của hạ tầng, tối ưu hóa khoảng cách vận chuyển, và có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích các nhà đầu tư củng cố và phát triển hệ thống kho bã, trong đó các kho lạnh gắn với quy hoạch hệ thống cảng biển.  Đồng thời địa phương cũng cần tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực khai thác tiềm năng cảng biển.

Hiện thực hóa, củng cố vị thế của Quảng Ninh

Tỉnh Quảng Ninh đặt mục tiêu đầy tham vọng là đến năm 2030, trở thành một cực của trung tâm phân phối, trung chuyển hàng hóa, đồng thời là cửa ngõ xuất nhập khẩu trọng yếu của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, củng cố vị thế ngày càng quan trọng trong mạng lưới phân phối quốc tế tại khu vực Đông Nam Á. Quảng Ninh cũng đang hướng tới việc trở thành cửa ngõ ra biển cho khu vực trung du và miền núi phía Bắc.

Hiện nay, địa phương đã có những kế hoạch hiện thực hoá mục tiêu này như thế nào? PV VOV Giao thông đã trao đổi với ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám Đốc Sở Xây dựng Quảng Ninh về nội dung này:

PV: Thưa ông, hiện nay phương thức vận tải nào đóng vai trò chủ chốt hệ thống hạ tầng logistics?

Ông Bùi Hồng Minh: Trong những năm qua, được sự chỉ đạo, hỗ trợ của Trung ương, tỉnh Quảng Ninh đã tập trung huy động mọi nguồn lực để đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông phục vụ phát triển logistics đa phương thức và đồng bộ trên cả 05 phương thức vận tải: đường bộ, đường thủy nội địa, đường biển, đường sắt, hàng không, trong đó:

Về hệ thống đường bộ, tỉnh đã đầu tư chuỗi đường cao tốc xuyên tỉnh từ Hạ Long đến Móng Cái, kết nối tuyến cao tốc này với các tỉnh, thành phố, hình thành tuyến cao tốc Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái. Các tuyến cao tốc này đóng vai trò là "trục xương sống" và là hành lang kết nối chiến lược với Trung Quốc và các tỉnh phía Bắc.

Cùng với đường cao tốc, hệ thống đường bộ, quốc lộ, đường tỉnh đã được đầu tư, nâng cấp kết nối đồng bộ đến các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, cảng biển, cảng thuỷ nội địa, ga đường sắt, cảng hàng không và các đô thị, giúp rút ngắn đáng kể thời gian và giảm chi phí vận chuyển hàng hóa, đặc biệt là vận chuyển hàng hoá đến cửa khẩu quốc tế Móng Cái.

Về Cảng biển và đường thủy, trên địa bàn tỉnh hiện có 06 khu vực cảng biển từ Móng Cái đến Quảng Yên, với các khu vực cảng biển quan trọng như Cẩm Phả, Hòn Gai, Vạn Gia (Móng Cái) và Quảng Yên. Trong đó, các khu vực chuyển tải tại Hạ Long, Cẩm Phả có khối lượng hàng hoá thông qua rất lớn và cảng khách quốc tế Hạ Long đầu tiên của cả nước có khả năng tiếp nhận tàu khách quốc tế  đến 225.000 GRT

Hệ thống luồng, cảng, bến thuỷ nội địa cũng được đầu tư, phát triển mạnh với hơn 150 cảng, bến đáp ứng nhu cầu trung chuyển, vận tải hàng hoá, hành khách nội địa.

Về hàng không, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn tiêu chuẩn cấp 4E, công suất thiết kế 3 triệu khách/năm, là sân bay tư nhân đầu tiên tại Việt Nam, tạo đột phá trong kết nối và vận chuyển nhanh hàng hóa.

Trong bức tranh logistics tổng thể, tỉnh Quảng Ninh hiện có hai phương thức vận tải đóng vai trò rất quan trọng:

Thứ nhất, là vận tải đường bộ: Đóng vai trò chủ chốt, đặc biệt trong việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới, nhờ vào hệ thống cao tốc xuyên tỉnh đã hoàn thiện, giúp kết nối nhanh chóng và thuận tiện với các khu kinh tế, khu công nghiệp của tỉnh, với các trung tâm kinh tế lớn vùng kinh tế trọng điểm bắc bộ và Trung Quốc.

Thứ hai là vận tải đường biển: Cũng là một phương thức vận tải quan trọng và có tiềm năng rất lớn do lợi thế cảng biển nước sâu và vị trí địa lý. Hàng hóa qua cảng biển Quảng Ninh chiếm hơn 40% tổng lượng hàng hóa khu vực phía Bắc. Riêng năm 2024 đạt 148,5 triệu tấn, 6 tháng đầu năm 2025 đạt 82 triệu tấn, tăng trên 20% cùng kỳ.

Như vậy, hiện tại, vận tải đường bộ (nhất là qua cao tốc và biên giới) và vận tải đường biển (với các cảng nước sâu) là hai phương thức vận tải đóng vai trò chủ chốt và có tầm quan trọng đặc biệt đối với hệ thống logistics của Quảng Ninh.

PV: Tỉnh Quảng Ninh đã có định hướng và kế hoạch đầu tư, nâng cấp hạ tầng logicstics và trung tâm logstics thời gian tới thế nào, thưa ông ?

Ông Bùi Hồng Minh: Vị trí địa lý của Quảng Ninh (cửa ngõ phía Đông Bắc, giáp Trung Quốc, và trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ) mang lại lợi thế chiến lược đặc biệt trong việc kết nối, thúc đẩy hợp tác với ASEAN và Đông Bắc Á.

Tỉnh Quảng Ninh đã có định hướng và kế hoạch rất rõ ràng, mạnh mẽ nhằm đầu tư, nâng cấp hạ tầng và trung tâm logistics, với mục tiêu dài hạn là trở thành trung tâm logistics, cửa ngõ trung chuyển vận tải đa phương thức kết nối với Trung Quốc, Đông Bắc Á và ASEAN.

Về định hướng: Được xác định trong Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là phát triển dịch vụ logistics thành ngành kinh tế trọng điểm, giá trị gia tăng cao; Đến năm 2050, Quảng Ninh là trung tâm logistics quan trọng, cửa ngõ trung chuyển vận tải đa phương thức kết nối với Trung Quốc, Đông Bắc Á và ASEAN.

Tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025 -2030 đã xác định: “Tập trung đẩy mạnh thực hiện ba đột phá chiến lược theo định hướng của Trung ương. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, đa phương thức, nhất là hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, cảng biển”

Về Kế hoạch Đầu tư và Nâng cấp Hạ tầng Logistics: Thực hiện định hướng trên, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục ưu tiên tập trung nguồn lục lớn từ đầu tư công và huy động vốn xã hội hóa, PPP… để hoàn thiện hệ thống hạ tầng đa phương thức và các trung tâm logistics then chốt trong giai đoạn 2025-2030, cụ thể:

Về trung tâm logistics: Sẽ hình thành và phát triển khoảng 6 trung tâm logistics trọng điểm, tập trung ở các khu vực có lợi thế về kết nối và sản xuất. Các khu vực trọng tâm bao gồm: Móng Cái, Hạ Long, Vân Đồn, Quảng Yên

Về kết cấu hạ tầng: Giai đoạn 2025 - 2027: Tập trung bố trí nguồn vốn để hoàn thành dứt điểm 30 dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2021-2025, vốn dự kiến khoảng 11.023 tỷ đồng. Đồng thời, hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư, khởi công các dự án trọng điểm mới.

Giai đoạn 2028 - 2030: Tập trung thi công 116 dự án mới, với tổng vốn dự kiến khoảng 45.891 tỷ đồng. Tập trung đầu tư vào các dự án có tính kết nối liên ngành, đồng bộ hóa hạ tầng giao thông với hạ tầng logistics cảng biển, hạ tầng KCN với hạ tầng xã hội đi kèm.

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ ưu tiên đầu tư một số dự án:

Về đường bộ: Đường ven sông kết nối cao tốc đến Đông Triều, mở rộng Quốc lộ 279, QL10, QL4B, QL18B, QL18C, Các tuyến đường ven biển: Đường ven biển phía Tây Bắc vịnh Cửa Lục, Đường bao biển kéo dài từ đường Trần Quốc Nghiễn đến cầu Bang;

Về cảng biển, tỉnh tiếp tục thu hút đầu tư các cảng biển trọng điểm như Cảng Con Ong – Hòn Nét, khu bến Quảng Yên, cảng Vạn ninh giai đoạn 2…

Về đường sắt, tỉnh cũng sẽ tiếp tục báo cáo Trung ương cho triển khai đầu tư trong giai đoạn 2026-2030 các tuyến đường sắt Hà Nội – Hạ Long; Móng Cái – Hạ Long kết nối với tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội  - Hải Phòng; nghiên cứu triển khai các tuyến đường sắt đô thị. Bên cạnh đó, tỉnh cũng tiếp tục đẩy mạnh thu hút đầu tư khu hàng tại sân bay Vân Đồn phục vụ nhu cầu bảo dưỡng, sửa chữa tàu bay trong khu vực.

PV: Vâng. Xin cảm ơn ông!